Dat er in de groene rand rond Brussel inspiratie te over is, wisten de 19e eeuwse kunstschilders maar al te goed. Ze maakten van de groene rand hun buitenatelier. Het leverde ons een rijke collectie aan werken en kunstzinnige plekken op, en het besef dat de Rand er zonder hun werk wel eens anders zou hebben kunnen uitgezien.

Dilbeek, Kraainem en Ukkel. Wat hebben deze gemeenten gemeen? De doden van de joodse gemeenschap, die er hun laatste rustplek vonden. De grafstenen vertellen het verhaal van de joodse gemeenschap in Brussel.

Al wat leeft, komt uit het water voort. Dat geldt niet alleen voor het natuurlijke leven. Langs de Zenne en haar zijrivieren kwam vanuit oude molens de industrie tot volle bloei. En al is ze vandaag minder zichtbaar, ze bepaalde wel de blauwdruk van waar we vandaag werken en wonen.

Het duurde miljoenen jaren tot onze regio er uitzag zoals we die vandaag kennen. De spectaculaire vergezichten vanaf de Rand op de stad danken we aan het samenspel tussen de mens en de natuur. De verhouding tussen de stad en het platteland kent zijn hoogtes en laagtes. Letterlijk.

De bossen en parken in de Rand helpen ons te ontspannen, een balans te vinden in ons jachtige leven. Maar dat was niet altijd zo. Hun geschiedenis is nauw verwant met de zoektocht van gewone mensen naar vrijheid en zelfontplooiing.

Tijdens de Belle Epoque waren de paardenrennen een favoriet tijdverdrijf voor rijke Brusselaars. Heel wat paarden zetten hun beste beentje voor op de vele renbanen rond de stad. En al maakte de middenklasse de rensport een tweede keer groot, haar val aan het eind van de vorige eeuw was diep.

Groenendaal is een bijzondere plek. Leopold II kneedde de plaats aan de rand van het Zoniënwoud tot zijn geliefde speeltuin, maar het was vaak dankzij vrouwen dat de plek haar poëtische kant vrijgaf.

In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog kreeg Brussel haar eerste betonnen ring. Geen wegen die het verkeer vlotter moest laten stromen, maar een hindernis van bunkers rond de hoofdstad die de opmars van Duitse troepen moest tegenhouden. Vandaag staan de meeste bunkers er nog steeds.

Meer dan honderd jaar geleden maakten we een eeuwenoude droom waar: zelf kunnen vliegen. In de Rand verschenen en verdwenen vele kleine en grotere vliegvelden, terwijl de grootste luchthaven voor beroering blijft zorgen. Een verhaal over moed, overmoed en hoogmoed.

Woonwagenbewoners reizen al eeuwen door onze streken, maar sporen lieten ze amper na. We kennen ze vooral uit doorvertelde verhalen, waarschuwingen of zelfs mythes, maar zelden echt persoonlijk.

Haren en Diegem-Lo, twee rebelse dorpen die elke logica van de stadsuitbreiding tarten. Tegen de wil in van de altijd maar groeiende stad doorstonden ze de tand des tijds. Ze lijken wel eilanden omsingeld door wegen en bedrijven, vreemde plekken om te koesteren te midden van de drukte en het lawaai.

In 1963 was het zover: de taalgrens werd definitief vastgelegd. Daardoor kwam de afbakening vast te liggen van wat officieel Vlaanderen, Brussel en Wallonië werd. De taalgrens was tevens het begin van een nieuwe, mentale grens.

De band die Brussel met haar omliggende platteland heeft, is complex. Het platteland verzorgde de stad, maar voelde zich ook door haar uitbreidingen bedreigd. Omgekeerd gaf de dynamiek van de stad de nodige impulsen aan de landbouwers om te experimenteren en zich te specialiseren.

Met de dood weten we niet goed om te gaan. De laatste twee eeuwen duwen we onze doden steeds verder weg, naar de rand van het dorp of van de stad, daar waar het platteland begint.

Sinds het einde van de 19e eeuw doken in onze omgeving verschillende verwijzingen naar Congo op. Cafés, straten, gedenk stenen, gehuchten of voetbalploegen werden genoemd naar onze vroegere Afrikaanse kolonie. Onschuldig of toch niet?

De aantrekkingskracht van een stad valt af te lezen in haar wegen. Soms komen ze van ver, soms van dichtbij. Soms botst de stad op de invloed van andere steden. Tot waar reikt(e) de invloed van Brussel?