Het Brusselse literatuurhuis Passa Porta viert dit jaar zijn twintigste verjaardag en de tiende editie van zijn tweejaarlijks internationaal literair festival, dat met meer dan honderd uitgenodigde auteurs en kunstenaars tot de grootste festivals in Europa behoort. Het Passa Porta Festival maakt van Brussel even de literaire hoofdstad van Europa. Het staat voor een druk programma van tientallen lezingen, interviews, workshops, ontmoetingen, leesclubs en panelgesprekken. Daarvoor maakt Passa Porta niet alleen gebruik van het eigen literatuurhuis met de boekhandel in de Dansaertstraat; heel de stad wordt ingepalmd. Zo krijgen debuterende schrijvers een debutantenbal in de Beursschouwburg, maar zijn er ook literaire ontmoetingen in Theatre Royal des Galeries, de ateliers en de foyer van De Munt, Maison de La Bellone, Muntpunt, het Continental Hotel en het Brusselse stadhuis. De rode draad door het hele programma zijn geesten.

Nieuwe verhalen

Zo wordt de Muntschouwburg het mooie decor voor de openingsavond van het festival, waarop het festivalthema meteen nadrukkelijk aanwezig is. Onder de titel Ghost Stories presenteren vijf auteurs een nieuwe tekst die ze op vraag van Passa Porta schreven. Laat ons dat kransje van vijf internationale schrijvers even overlopen.

De Nederlandse Bregje Hofstede, die vroeger al een tijd in Brussel woonde, moet niet zo ver reizen. Hofstedes debuutroman De hemel boven Parijs uit 2014 belandde op de longlist van de Libris Literatuurprijs en haar roman Drift uit 2018 zelfs op de shortlist. Zopas imponeerde Hofstede opnieuw met Oersoep, het zowel vormelijk als inhoudelijk gedurfde relaas van een jonge vrouw die bevalt van een kind, en samen met de zorg voor de baby ook de zorg voor haar wankele relatie moet opnemen. Bij Hofstede is de vermeende tweespalt tussen lichaam en geest een thema dat terugkeert, maar in Oersoep raken lichaam en geest verstrengeld in een ongefilterde stream of consciousness.

Ook de Noorse schrijfster Merethe Lindstrøm (1963) kan vast geesten oproepen. Ze debuteerde in 1983 met de verhalenbundel Sexorcisten og andre forteller, en voert vaak ontwortelde personages op die tegen de waanzin aan zitten. In Scandinavië kreeg ze verschillende grote literaire prijzen en ook bij ons is ze geliefd. Dagen in de geschiedenis van stilte (2023) werd goed ontvangen en het kersverse Als we zingen wordt aangekondigd als een familiedrama vergelijkbaar met De avond is ongemak van Lucas Rijneveld.

Verder treedt met de Amerikaans-Guatemalteekse schrijver Eduardo Halfon, winnaar van de Prix Médicis Etranger 2024, een echte vernieuwer in de Zuid-Amerikaanse literatuur aan. De bejubelde schrijver van De Poolse bokser en de verhalenbundel Duel was al eens te gast op het Passa Porta Festival. De voorouders van Halfon, die momenteel in Parijs woont, zijn afkomstig uit uiteenlopende landen als Oekraïne, Egypte, Palestina, Spanje, Libanon, Syrië en Polen. Die complexe familiegeschiedenis is duidelijk een inspiratiebron voor zijn werk over Identiteit en ontworteling dat de grenzen van de fictie aftast.

Tenslotte is ook de IJslandse schrijver Jón Kalman Stefánsson, bekend van zijn bekroonde trilogie Hemel en hel, Het verdriet van de engelen en Het hart van de mens van de partij. En de Belgische vertegenwoordiger in het vijftal is de Franstalige Brusselse met Italiaanse roots Eléonore de Duve, die in 2023 debuteerde met het boek Donato gebaseerd op haar grootvader die in de Belgische mijnen kwam werken. Nu komt ze met een nieuwe bundel, dit keer over een vrouw: Sophia.

De vijf auteurs lezen hun splinternieuwe verhalen in hun moedertaal, en de tekst wordt simultaan vertaald in het Nederlands en Frans. Verderop tijdens het weekend treden de auteurs ook aan, in ontmoetingen met andere schrijvers.

Jeanette Winterson

Het thema Geesten komt ook na de openingsavond nog aan bod in het ruime programma met auteursontmoetingen op zaterdag en zondag. Zo haalden programmamakers Toon Van Mierlo en Ysaline Parisis van Passa Porta inspiratie bij de Britse schrijfster Jeanette Winterson. Winterson is inmiddels een grande dame van de Engelse literatuur. Na een carrière van inmiddels veertig jaar, die begon met haar gevierde debuut Oranges are not the only fruit en andere bestsellers als The Passion, Written on the Body, Gut Symmetries en The Powerbook. De verhouding tussen geest en lichaam was altijd een belangrijk thema in haar werk, en geesten hebben al een poos haar aandacht. In haar verhalenbundel Eight Ghosts uit 2017. En in haar nieuwste bundel met ghost stories Night Side of the River, die in het Nederlands verscheen als De nachtzijde van de rivier – nog voor hij in Engeland uitkwam. Dat boek is een verzameling moderne spookverhalen geworden en Winterson zal het er zeker over hebben wanneer ze op zaterdag aantreedt op het festival.

Voorts is het de bedoeling dat schrijvers het thema verder opentrekken. Zo kan het ook gaan over oorlogsschimme, AI, cancel culture, uit de geschiedenis gewiste stemmen, uitstervende diersoorten en het klimaat.

Van Spit tot Ma Neza

Voor de volledigheid geven we nog enkele andere namen mee van schrijvers die aanwezig zullen zijn op het festival en die al dan niet ook voor geest-ige ontmoetingen zullen zorgen. Dat zijn bijvoorbeeld de Congolese schrijver In Koli Jean Bofane, de Marokkaanse schrijver en filmmaker Abdellah Taïa, de Italiaan Erri De Luca en de Deense Solvej Balle, die tijdens de maand maart als writer-in-residence bij Passa Porta verder schrijft aan haar uitgebreide romancyclus Over de berekening van ruimte.

Brusselse auteurs en artiesten die aantreden zijn Lize Spit, Sabrine Ingabire, Tijmen Govaerts, Lisette Lombé, Lisette Ma Neza, Tibo Renodeyn, Alex Deforce en Jan Dorpmans.

28 TOT 30 MAART
Passa Porta Festival. Ghosts
Brussel, verschillende locaties, www.passaporta.be