Waarom ben je klimaatwetenschapper geworden? ‘Ik ben eigenlijk begonnen met filosofie te studeren. In mijn middelbare schooltijd was ik een beetje geïnteresseerd in alles, maar ja, dat gaat niet, je moet kiezen. In mijn eerste jaar filosofie merkte ik dat ik de natuurwetenschappelijke kant enorm miste. Daarom begon ik vanaf mijn tweede bachelorjaar filosofie te combineren met geografie. De fysische studie van het klimaat zit daar helemaal in. Die keuze versterkte het gevoel van dit wil ik doen. Ik kreeg de kans om op Eramus te gaan naar de universiteit van Zürich, die bekend staat om haar klimaatstudies. Daar heb ik me kunnen specialiseren in klimaatwetenschap.’

Helpt je studie filosofie jou als klimaatwetenschapper?

‘Ja. Je kan dingen in een bepaalde context zien of breder kijken dan het louter natuurwetenschappelijke. Mensen uit verschillende disciplines leggen verschillende accenten. Nu zetten we echt in op demografie: wat betekenen die klimaatveranderingen voor de bevolking?’

Je groeide op in Linkebeek, was er actief in de Chiro. Dat engagement zit ook in je werk als onderzoeker. Is dat soms geen belemmering bij jouw wetenschappelijk werk?

‘Wetenschap is wetenschap, die moet aan de rationaliteit en alle wetenschappelijke criteria voldoen. Dat neemt niet weg dat je als wetenschapper je persoonlijke waarden mag hebben, die je motiveren en stimuleren. Ik geef om het milieu, ik wil een veilige toekomst voor onze kinderen. De wetenschap zelf vraagt om objectiviteit. En transparantie. Je deelt je kennis met de rest van de wereld. Alles wat wij doen, is bekend. Alle data die mijn team en ik produceren zijn publiek, net als alle computercodes. Aan de twijfelaars zou ik zeggen: zoek de fout, want alles is publiek.’

Wetenschap delen, daar ben je intensief mee bezig naast je wetenschappelijk onderzoek. Je geeft veel lezingen, tot op kleuterscholen toe.

‘Als je in een ivoren toren zit, ben je niet goed bezig. Ik beschouw het als mijn verantwoordelijkheid om onze kennis te delen. Daarvoor moet je die wetenschap vertalen naar een breed publiek. Ja, zelfs tot in de kleuterschool van mijn kinderen toe. Zo hebben we bijvoorbeeld een wetenschappelijk artikel vertaald voor kinderen, en om de resultaten van onze studie bij het brede publiek bekend te maken, ontwikkelden we de website myclimatefuture. info/nl. Kennis delen draagt bij tot het beter begrijpen van complexe problemen en op termijn hopelijk ook tot het vinden van oplossingen. Mijn engagement komt voor een groot deel voort vanuit mijn kinderen. Ik wil een betere wereld voor hen en voor alle kinderen.’

Uit jouw onderzoek komt naar voor dat het vooral de huidige jongeren zijn die de prijs zullen betalen.

‘Dat komt inderdaad heel sterk naar voor in onze studie die het vakblad Science in 2021 heeft gepubliceerd. Dat is internationaal opgepikt, ook in The Washington Post en meer dan 300 andere kranten. In die studie hebben wij voor elke generatie geboren tussen 1960 en 2020 onderzocht hoeveel klimaatextremen je gaat meemaken in je leven als je geboren bent in een bepaald jaar en in een bepaald land. We hebben berekend wat klimaatverandering betekent voor die generaties: hoeveel hittegolven, droogte, overstromingen, bosbranden, mislukte oogsten en tropische cyclonen zal je meemaken? Het resultaat is ontnuchterend.

De studie toont aan dat hoe jonger je vandaag bent hoe meer je de gevolgen van de klimaatverandering zal ondervinden. Bijvoorbeeld: een kind dat vandaag 10 jaar oud is, zal onder een opwarmingsscenario van 3 °C dubbel zoveel bosbranden, dubbel zoveel tropische stormen, 3 keer meer overstromingen, 4 keer meer mislukte oogsten, 5 keer meer droogte en 36 keer meer hittegolven meemaken, vergeleken met leven in een wereld zonder klimaatverandering. Dat is het scenario waar we momenteel met het huidige klimaatbeleid op afstevenen. Daarom is het zo belangrijk dat we er iets aan doen. De kinderen die vandaag nog niet geboren zijn, hebben het meest te verliezen als we naar hogere niveaus van opwarming gaan.’

‘Maar: je kan het ook omdraaien en zeggen dat jongere generaties vandaag het meest te winnen hebben als we actie ondernemen. We zien dat die winst in elk land ter wereld aanwezig is. Als je bijvoorbeeld de opwarming beperkt tot 1,5 °C in plaats van 2,4 °C van de huidige klimaatbeloftes – ik spreek niet van het eigenlijke beleid dat nog slechter is – dan zien we dat die last op de schouders van de jonge generatie met 40% daalt voor hittegolven en tussen de 10% en de 30% voor de vijf andere klimaatextremen. Als we meer klimaatactie ondernemen, is dat dus allemaal directe winst voor de kinderen overal op de wereld.’

Een positieve boodschap voor de doemdenkers.

‘Het goede nieuws is dat we alles in handen hebben om dit probleem op te lossen. Het is belangrijk om dat steeds opnieuw te benadrukken. Het is vandaag mogelijk om die uitstoot razendsnel naar beneden te brengen. We kunnen de opwarming van de aarde stabiliseren. Technologie, financiering en beleid: dat zijn de drie kernwoorden. Helaas, hierop loopt het momenteel vast. Er worden onvoldoende maatregelen genomen om die nieuwe, klimaatvriendelijke technologieën – en in vele gevallen ook goedkopere technologieën – massaal te benutten.’

Je hebt mensen die ervan uitgaan dat het in onze regio wel zal meevallen, met ons gematigd klimaat. Is dat zo?

‘Nee, helemaal niet. Klimaatverandering is overal ter wereld merkbaar. Als je naar de Rand en België kijkt, zijn er drie zaken die je op je radar moet hebben. Ten eerste is er de stijging van de zeespiegel. Als we spreken over 1,5 °C lange termijnopwarming van de aarde, dan is het volgens de huidige wetenschappelijke kennis waarschijnlijk zo dat de Groenlandse en de Arctische ijskap over hun kantelpunt gaan en zullen smelten. Dat is al gauw het equivalent van minstens 10 meter stijging van de zeespiegel, wereldwijd.

Als de kustprovincies en de haven van Antwerpen in de problemen komen, kan ik je garanderen dat dat ook problematisch is voor de mensen in de Rand. Heel België wordt daardoor getroffen. Een tweede element zijn de waterbommen. Ik denk dat we afgelopen zomer wel gezien hebben wat die kunnen aanrichten. Ze kunnen overal in Europa voorkomen. Degene die we in 2021 in Wallonië hebben gezien, was een enorme ramp. Maar het is toeval dat het in de Vesder- en de Ourthevallei is gebeurd. Ja, het is puur toeval dat die bom niet boven de Rand is losgebarsten.’

Wat gebeurt er als zo’n waterbom in dichtbevolkte gebieden valt?

‘Dat hebben we in Libië gezien toen een dam doorbrak en een hele stad werd weggevaagd. En in Valencia in Spanje. Daarvoor was er in Centraal-Europa de storm Boris en het effect daarvan op Polen, Tsjechië en Oostenrijk. De beelden die we zien, zijn verschrikkelijk. Als derde element is er nog het steeds stijgende aantal hittegolven. Die slaan extra hard toe in verstedelijkte gebieden. Er is veel steen, beton en asfalt en weinig groen. De hitte van overdag wordt opgeslagen en wordt ’s nachts afgegeven. Het kan niet afkoelen, de hittegolf wordt versterkt. Daarom spreken we van een stedelijk hitte-eiland. De Rand verstedelijkt steeds meer, versteent meer. Dat effect krijg je dan bovenop de gemiddelde opwarming in heel België. Onze hoofdstad en de Rand is een van de hotspots van klimaatverandering. Het maakt Brussel en de Rand zeer kwetsbaar.’

Je hebt pas een Europese beurs binnengehaald. Wat wil je verder onderzoeken?

‘Die Europese onderzoeksbeurs van 2 miljoen euro ga ik met mijn team gebruiken om de brug te maken tussen klimaatverandering, demografie en gezondheid. We zetten een stap verder om te onderzoeken welke gevolgen klimaatopwarming heeft voor mensen doorheen hun leven. Als een soort Facebook-tijdslijn, zou je kunnen zeggen. Wat als je op een bepaalde plek in een bepaald jaar bent geboren, is wat we tot nu toe hebben onderzocht.

Met dit Europees project gaan we een stap verder. We gaan ook kijken naar kwetsbaarheid. Neem nu een hittegolf. Als je een baby bent of een oudere persoon, dan gaat die hittegolf veel grotere risico’s voor jouw gezondheid inhouden dan voor die van een sportieve twintiger. Die evolutie van kwetsbaarheid willen we in kaart brengen. Uiteindelijk willen we berekenen wat het effect is van klimaatverandering op jouw levensverwachting. We combineren daarbij de factoren klimaatverandering, demografie en gezondheid. Dat is mijn soort wetenschap. Je hebt wetenschappers die heel diep op een specifieke materie ingaan en je hebt wetenschappers die verschillende punten met elkaar verbinden. Dat laatste is meer hoe ik werk. Ik hoop dat ik mee een verschil kan maken.’