Na dertig jaar lesgeven, verliet gewoon hoogleraar Wijsbegeerte Johan Braeckman de Universiteit Gent, maar dat wil niet zeggen dat hij veel stilzit. Binnenkort geeft hij een lezing over Darwin, waarmee zijn academische carrière ooit begon. Darwins moordbekentenis was een van de eerste populariserende boeken die Braeckman schreef. ‘Ik probeer er het mechanisme uit te leggen dat Darwin heeft ontdekt: de natuurlijke selectie. Moordbekentenis is trouwens een term die Darwin zelf gebruikte in een brief aan een vriend, omdat hij zeer goed besefte dat wanneer hij zijn theorie bekend zou maken hij de toen populaire – in zijn ogen verouderde – opvattingen over de herkomst van het leven van tafel zou vegen. En dat lag gevoelig. Wat hij voorspelde, is ook uitgekomen. Tot op heden is het stof Over het ontstaan van soorten uit 1859 nog niet gaan liggen. Nog altijd zijn er miljoenen mensen die Darwins theorie verwerpen.’

Weerstand

Het lijk is dus nog niet helemaal dood. Vaak botst het geloof van mensen in een schepper die zijn schepping van een intelligent design zou hebben voorzien met de evolutietheorie. Terwijl Darwin zelf aanvankelijk ook gelovig was. Braeckman: ‘Hij studeerde zelfs nog voor Anglicaanse dominee, maar stopte die studie omdat hij aan zijn bekende reis met het schip de H.M.S. The Beagle kon beginnen. Nadien heeft zijn eigen theorie hem verwijderd van het christendom. Zijn vrouw is levenslang gelovig gebleven, maar ondanks hun verschillende levensbeschouwingen en het verdriet daarover hadden ze een zeer goede relatie.’

Toch komt de weerstand tegen de evolutietheorie ook uit andere hoek. ‘Zelfs uit academische kringen. Er zijn bijvoorbeeld feministen of andere mensen die ideologisch progressief georiënteerd zijn, die er moeite mee hebben. Dat berust op misverstanden. Het is natuurlijk niet omdat je met de evolutietheorie dingen beter kan begrijpen, dat je automatisch een racistisch of seksistisch wereldbeeld zou voorstaan.’

‘Als een fout mens- of wereldbeeld deel uitmaakt van je identiteit, dan zit je in een mentale fuik. Bij creationisten die in een schepping geloven, is dat niet anders dan bij complotdenkers of antivaxers’, weet Braeckman. Het enige dat je dan kan doen, is informeren en de bestaande misverstanden uit de weg proberen te ruimen. Zo heeft survival of the fittest niets met de wet van de sterkste te maken, maar wel met het belang van aanpassingsvermogen voor de evolutie van soorten. ‘Mensen denken soms te snel dat ze de evolutietheorie snappen, waardoor er foute interpretaties opduiken. Darwin is trouwens ook niet echt de ontdekker van de evolutie van soorten. Men wist al langer dat soorten zich konden ontwikkelen of uitsterven. Maar het is niet omdat je weet dat er bijvoorbeeld zoiets zoals zwaartekracht bestaat, dat je er een wetenschappelijke verklaring voor hebt. Die theorie is een van de verdiensten van Darwin.’ 

WO – 4 DEC – 20.00
Darwins moordbekentenis
Johan Braeckman
Sint-Pieters-Leeuw, Landhuis De Viron, 02 371 22 62, www.johanbraeckman.be