De Hoge Gezondheidsraad geeft aan de overheid wetenschappelijk advies en aanbevelingen voor de bevordering van de volksgezondheid. In een meer dan 100 bladzijden tellend wetenschappelijk rapport pleit de Raad voor een volledig verbod van nachtvluchten op Brussels Airport tussen 23 en 7 uur. De Raad verwijst hierbij naar ‘substantieel bewijs in deze regio voor ernstige, negatieve gezondheidseffecten voornamelijk gerelateerd aan slaapverstoring’.

De Raad beveelt ook maatregelen aan om in woongebieden in de buurt van de start en landingsbanen de blootstelling aan het ultra-fijn stof te verminderen en deze, net als andere polluerende stoffen in de lucht, beter te monitoren. Het was federaal minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) die in oktober 2022 de Raad om advies vroeg. Het rapport werd begin mei bekendgemaakt, iets meer dan een maand nadat Vlaams minister van Milieu Zuhal Demir (N-VA) Brussels Airport Company een omgevingsvergunning voor onbepaalde duur verleende voor de uitbating van de luchthaven.

Ruim onvoldoende (1)

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beveelt aan om de door vliegtuigen geproduceerde geluidsniveaus te beperken tot gemiddeld minder dan 45 dB(A) overdag en 40 dB(A) ’s nachts. Uit cijfers van Brussels Airport Traffic Control dat in 2019 – een normaal jaar voor de coronapandemie – 163.718 inwoners ’s nachts binnen de geluidscontouren luider dan 45 dB(A) woonden. Ongeveer evenveel personen werden ’s nachts geconfronteerd met meer dan tien vliegbewegingen luider dan 60 dB(A). Volgens de Hoge Gezondheidsraad is dat nefast voor de gezondheid. Herhaalde slaapverstoring vergroot het risico zowel op korte (slechte prestaties overdag en prikkelbaarheid) als op lange termijn (obesitas, diabetes type 2, hart- en vaatziekten, chronische pijn, depressie). Kinderen vormen de meest kwetsbare groep. Chronisch vliegtuiglawaai tast hun cognitieve ontwikkeling en leervermogen aan. Ook de luchtvervuiling door verbranding van kerosine kan een grote invloed hebben op de gezondheid.

In haar omgevingsvergunning verplicht minister Demir de luchthavenuitbater maatregelen te nemen om het aantal slaapverstoorders tegen 2032 met 30 procent te verminderen. Vanaf de zomer 2025 mogen tussen 23 en 7 uur de meest lawaaierige vliegtuigen niet meer landen of opstijgen. Vanaf de zomer 2026 worden van zaterdag tot maandag tussen 1 en 5 uur ’s nachts alleen nog landingen toegestaan voor vliegtuigen met een voldoende laag geluidsniveau (QC lager of gelijk aan 2). Die stille weekendnachten worden stelselmatig met meerdere uren verlengd in 2028 en 2030. Vanaf 2028 worden ook voor het opstijgen stille weekendnachten geïntroduceerd. Deze maatregelen zijn volgens de Hoge Gezondheidsraad niet voldoende. De Raad pleit voor een volledig verbod van nachtvluchten. De nacht moet overigens tot 7 uur ‘s morgens duren en niet tot 6 uur zoals nu. De impact is tijdens dat uur groter omdat men minder diep slaapt. Ook het Departement Zorg pleit hiervoor in haar advies voor de vergunning samen met een betere geluidsmonitoring.

De Hoge Gezondheidsraad vindt de beperkende maatregelen die de luchthavenuitbater in de omgevingsvergunning krijgt opgelegd volstrekt ontoereikend.

Ruim onvoldoende (2)

Het rapport van de Hoge Gezondheidsraad zal zeker ter sprake komen in het kader van de beroepen tegen de omgevingsvergunning die verschillende organisaties bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen hebben ingesteld. Zo hebben de dertien milieuorganisaties en bewonersverenigingen die beroep aantekenden, waaronder Sterrebeek 2000, Solidair Tervuren Overijse, Wake Up Kraainem, AWACSS,… onder meer kritiek op het feit dat de nieuwe vergunning ‘amper doeltreffende maatregelen bevat om de geluidsoverlast te beperken’. Ook de Noordrandgemeenten Vilvoorde, Grimbergen en Wemmel, die naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen stapten, vinden ‘dat er te weinig rekening wordt gehouden met de gezondheidsschade die wordt aangericht door de slaapverstorende avond- en nachtvluchten’. Ook voor een aantal Brusselse gemeenten, het Waals Gewest en Brussels minister van Milieu Alain Maron (Ecolo) zijn de voorziene maatregelen onvoldoende.

Werkgelegenheid

Nu is het wachten op de nieuwe regeerakkoorden om te weten of de beleidsmakers rekening zullen houden met het rapport van de Hoge Gezondheidsraad. Frank Vandenbroucke, die de opdracht voor de studie gaf, liet na het bekendraken van het rapport alvast weten voorstander te zijn van ‘een geleidelijke, realistische maar stelstelmatige afbouw van nachtvluchten’. Hij zei er echter meteen bij ‘dat er een breed sociaal-economisch overleg nodig is over de luchthavenactiviteiten vermits de nachtvluchten ook voor werkgelegenheid zorgen, vaak voor kortgeschoolde mensen voor wie de banen niet voor het grijpen liggen. Eveneens verwijzend naar het economisch belang van de luchthaven reageerde Ben Weyts (N-VA), Vlaams minister bevoegd voor de Rand, negatief op het pleidooi van Vandenbroucke. Weyts wees erop dat de geluidsoverlast door de nieuwe vergunning zal afnemen. Omwille van deze en andere beperkingen die minister Demir oplegt, stapt overigens ook Brussels Airlines naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen ‘omdat haar toekomstige mogelijkheden drastisch worden ingeperkt’.