De wereldberoemde kunstenaar-architect-ontwerper kwam voor het eerst naar Tervuren rond 1897, toen hij met het oog op de Wereldtentoonstelling de opdracht had om meubels te ontwerpen voor het Koloniënpaleis. Tervuren inspireerde hem. Van de Velde woonde er van 1927 tot 1947. La Nouvelle Maison is vandaag in privébezit, maar blijft een typevoorbeeld van het modernisme.

Henry van de Velde werd geboren in Antwerpen op 2 april 1863. Samen met Victor Horta wordt hij beschouwd als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de art nouveau. Aanvankelijk studeerde hij schilderkunst in Antwerpen en Parijs. Hij trok naar de Kempen en schilderde vanuit de School van Wechelderzande vooral plattelandsthema’s volgens de techniek van het pointillisme. In 1895 ontwierp hij een eerste eigen woning in Ukkel, Bloemenwerf, waarvoor hij ook eigenhandig het interieur ontwierp.

Weimar

Vanaf de jaren 1890 begon hij naam en faam te maken met zijn werk als schilder, ontwerper en architect. Vanaf 1902 werkte hij zeer vaak in Weimar. Hij stond er garant voor spraakmakende art nouveau, zoals het Nietzsche Archiv in Weimar, Villa Esche in Chemnitz, Villa Hohenhof in Hagen en het huis Hohe Pappeln in Weimar, waar hij zelf heeft gewoond en dat nu een museum is. In 1907 richtte Van de Velde in Weimar de Kunstgewerbeschule op, waar hij doceerde. Toen die school later naar Dessau verhuisde en werd geleid door zijn opvolger Walter Gropius, werd ze omgedoopt tot Bauhaus. Van de Velde wordt terecht beschouwd als de voorloper van het Bauhaus.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog ruilde hij zijn Duitse woonplaats voor Zwitserland en Nederland om in 1927 naar België terug te keren. Tervuren werd zijn thuisstek. Hij werd professor aan de Gentse universiteit en later directeur van het Brusselse Institut Supérieur des Arts Décoratifs. Tijdens zijn twee decennia in Tervuren ontwierp hij onder meer de bekende Boekentoren in Gent, de textielfabriek Cohen in Ninove en het Kröller-Müllermuseum in Otterlo, Nederland. Ook voor de technische school in de Diestsestraat in Leuven maakte hij de ontwerpen. Vandaag kennen we dat gebouw als de stedelijke bibliotheek Tweebronnen. Twee andere realisaties van zijn hand, zijn inmiddels gesloopt: het Belgisch paviljoen voor de Wereldtentoonstelling van 1937 in Parijs en het station van Blankenberge. Van de Velde werkte ook voor de Belgische Spoorwegen als artistiek adviseur.

Zwitserland

In 1943 overleed zijn echtgenote Maria Sèthe. Ze werd in Tervuren begraven. Vier jaar later verhuisde Van de Velde met zijn dochter naar Oberägeri in Zwitserland. Hij overleed op 15 oktober 1957 op 94-jarige leeftijd in Zürich. Hij werd begraven in Tervuren naast zijn vrouw. Hun grafstenen met art-nouveauelementen zijn als monument beschermd.

Flanders DC, verantwoordelijk voor de mode- en designsector, reikt jaarlijks de Henry Van de Veldeprijzen uit. De prijzen zijn ontstaan in 1994 en willen, geheel volgens de visie van Van de Velde, de hele designsector beslaan. De Henry van de Veldeprijzen zijn een platform voor design uit Vlaanderen. Het zijn de belangrijkste designprijzen in België. Het geeft aan hoe belangrijk Van de Velde is geweest voor de internationale ontwerperswereld.