Rik Poot werd op 20 maart 1924 in Vilvoorde geboren en groeide op in de Far West, de bekende arbeidersbuurt. Hij kreeg zijn eerste inspiratie met de paplepel binnen. Zijn vader was een ambachtsman die brons goot en onder meer grafversieringen maakte. Als kind geraakte hij onder de indruk van de jaarmarkten in Vilvoorde, waar veel aandacht ging naar paarden en de paardenkeuring. Het brons gieten en de passie voor het paard zorgden ervoor dat het dier, en dan vooral het Brabants trekpaard, later een centraal thema zou worden in zijn werk.

Creatief in atelier

De jonge Rik Poot liep school in het Atheneum van Vilvoorde en volgde daarna de lessen aan de Kunstacademie van Molenbeek. Al kort na de oorlog behaalde hij verschillende prijzen in het kunstcircuit, maar Poot bleef altijd met beide voeten op de grond en was een sober en gelovig man met een hart voor de natuur en met veel gevoel voorsolidariteit.

Van 1962 tot 1984 doceerde Rik Poot ‘monumentale beeldhouwkunst’ in Brussel, maar het liefst bracht hij zijn tijd creatief door in zijn atelier. Daar bleef hij steevast kiezen voor het echte ambachtswerk en een uitdrukkingsvorm die aanleunt bij het expressionisme. Typerend zijn de openingen tussen de bronzen delen in zijn beelden. Ze maken de beelden lichter en tegelijk ook krachtiger.

Publieke ruimte

De werken van Rik Poot staan bijna allemaal in de publieke ruimte; de meest bekende staan in zijn geboortestad. Het Boerenpaard creëerde Poot ter gelegenheid van 150 jaar jaarmarkt. Het kunstwerk kreeg een plek op het Heldenplein, en wacht vandaag op zijn terugkeer naar dat Heldenplein, zodra de wegenwerken er beëindigd zijn. Het Boerenpaard staat inmiddels ook symbool voor de bijnaam van de Vilvoordenaars: de Pjeirefretters. Een ander alom bekend beeldhouwwerk is Strijd voor arbeid, beter gekend als De Vuist. Het acht meter hoge kunstwerk staat op de rotonde van de Luchthavenlaan en de Woluwelaan en typeert Poots enorme gevoel voor solidariteit met de arbeiders. De Vuist verrees kort na de sluiting van de Renault-fabrieken en is een pure uiting van het engagement dat in zijn kunst meermaals naar voren komt. Zo bijvoorbeeld ook in het werk dat hij in 1995 creëerde naar aanleiding van de affaire-Dutroux. Gekwetst ben ik van binnen, staat zowel bij de basiliek in Vilvoorde als bij die in Grimbergen met de ondertitel: ‘Aan de moeders van verkrachte, vermoorde en verdwenen kinderen, slachtoffers van pedofilie en van Dutroux’. 

Andere spraakmakende werken zijn De vier ruiters van de apocalyps in Brugge, een fascinerende beeldengroep. Aan de al even indrukwekkende Ontvoering van Europa kun je niet voorbij wanneer je te voet het provinciegebouw van Vlaams-Brabant binnenwandelt via het Provincieplein in Leuven. Voor het gerechtsgebouw in Turnhout ligt dan weer zijn Rustende Najade.

Toen Rik Poot tachtig werd, stelde de stad Vilvoorde zijn werken tentoon. Een mooi eerbetoon. Twee jaar later, op 16 december 2006, overleed de toch altijd nog wat ondergewaardeerde beeldhouwer. Postuum kreeg Poot wel de tweejaarlijkse Van Ackerprijs voor zijn hele oeuvre. Zijn monumentale en krachtige beelden blijven een pleidooi voor eerlijkheid, soberheid, solidariteit en engagement.