De moeilijke handhaving van corona-maatregelen en het samenscholingsverbod tijdens de covid-periode maakte duidelijk dat de relatie tussen de politie en jongeren, die veel van hun vrije tijd op straat doorbrengen, niet altijd ideaal is. Vlaams minister van Jeugd Benjamin Dalle (CD&V) en federaal minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) besloten daarop per provincie één project te subsidiëren om hierrond te werken.

Voor Vlaams-Brabant werd project Connect gekozen. Tussen 1 januari 2022 en 31 augustus 2023 werkten jeugdopbouwwerkers van Dilbeek, Asse-Zellik, en Wemmel voor het eerst samen met elkaar én met de politie van twee verschillende zones: Dilbeek en AMOW. Doel: op termijn tot een situatie komen waarbij jongeren in de openbare ruimte minder in conflictueuze toestanden terechtkomen en een betere relatie opbouwen met de politie. Nu het project is afgerond, praten we erover met Younes El Yousfi, projectcoördinator van Connect en daarnaast ook jeugdopbouwwerker in de gemeente Wemmel, en met Vicky Victor van Groep Intro dat het project mee opzette.

Vertrouwensband

In Wemmel focust El Yousfi zich als jeugdopbouwwerker op jongeren die door allerlei omstandigheden geen aansluiting vinden bij het reguliere aanbod. Net als in Dilbeek, waar de gemeente recent een eigen jongerenwerker heeft aangesteld, en in Asse-Zellik, waar een jeugdopbouwwerker van Groep Intro actief is, staat het jeugdwerk in Wemmel nog in zijn kinderschoenen. El Yousfi: ‘Op andere plaatsen heb je een sterk verankerd aanbod van jeugdwerk voor anders georganiseerde of maatschappelijk kwetsbare jongeren. Daarop kan je dan andere acties gaan enten. Dat is belangrijk om te beseffen voor je overgaat tot een moeilijk thema als de relatie tussen politie en jongeren. Als je eerst nog moet werken aan de vertrouwensband met de jongeren kan je als jeugdwerker niet meteen het thema politie introduceren.’

Elkaar beter leren kennen

In het proces dat Connect in gang heeft gezet, maakt El Yousfi het onderscheid tussen drie belangrijke luiken. ‘Om te beginnen hebben we gewerkt aan de relatie en het vertrouwen tussen politie en jeugdwerk. Agenten en jeugdwerkers kruisen elkaar soms op het terrein. Dan is het belangrijk dat de jeugdwerker weet wat het doel is van politie-interventies. Langs de andere kant is het voor de politie interessant om te weten waarmee ze rekening kunnen houden wanneer een jeugdwerker actief is. Het is bijvoorbeeld niet de bedoeling dat de politie aan een jeugdwerker vraagt om mee te werken aan een concreet onderzoek. Om in vertrouwen te kunnen werken, heeft een jeugdwerker discretieplicht, maar een jeugdwerker kan met de politie wel tendensen en algemene problemen bespreken en helpen aanpakken.’

Ik ben ervan overtuigd dat veel problemen kunnen worden opgelost zonder tussenkomst van de politie.

Om de band tussen politie en jeugdwerk te versterken, kregen een honderdtal agenten van de politiezone Dilbeek de kans om tijdens politietrainingen kennis te maken met wat het jeugdopbouwwerk inhoudt. In de politiezone AMOW koos El Yousfi ervoor om een aantal keer mee op interventie te gaan.

Parallel met die kennismaking moesten de jeugdwerkers ook een vertrouwensrelatie met de jongeren opbouwen. El Yousfi: ‘We werken rond verschillende thema’s zoals vrije tijd, tewerkstelling en onderwijs. En uiteindelijk heb ik met de jongeren ook gepraat over de politie. Samenkomen in de publieke ruimte is natuurlijk een recht waar we niet over discussiëren, maar op bepaalde ogenblikken is er sprake van overlast. In Wemmel is dat bijvoorbeeld zwerfvuil, softdrugsgebruik en lawaaioverlast in het park aan het kasteel en op het Luitenant Graffplein. In Asse is dat aan het voetbalveldje Agora op de sportsite Waalborre. Dat zijn situaties die je ter harte moet nemen, ook al kan je ze niet van vandaag op morgen oplossen. Met de jongeren werken we aan respect voor de buurt, de bewoners en hun eigen omgeving. Op langere termijn zetten we in Wemmel in op een betere beschikbaarheid van het jeugdhuis, de inzet van een ploeg opruimers en van animatoren uit de jeugd zelf, en de inrichting van een overdekte hangplek. In Zellik kijken we uit naar een ander terrein om te sporten. Zet je niet in op dat soort oplossingen, dan hou je alleen handhaving over en kom je terecht in een vicieuze cirkel van interventies die ook de politie beu wordt. Ik ben ervan overtuigd dat veel problemen kunnen worden opgelost zonder tussenkomst van de politie.’

Duurzamer maken

Het derde luik van de toenadering tussen jeugd en politie moet de interactie tussen beide partijen zelf zijn. El Yousfi: ‘We hebben al een paar ontmoetingen gehad, maar voor een structurele benadering is het nog te vroeg. Eerst moeten we de basis versterken.’

De politie is ondertussen vertegenwoordigd in de lokale stuurgroepen van het jeugdopbouwwerk en vanuit Groep Intro bevestigt Vicky Victor dat de fundamenten gelegd zijn. ‘Er wordt gewerkt aan een eindrapport met de conclusies uit alle projecten in Vlaanderen en Brussel. Het was een korte periode om alle ambities waar te maken, maar ik voel wel dat nu de deur naar de politie openstaat. We moeten elkaar als partners zien, elkaars rol begrijpen en inzetten op dialoog, want vaak denken we hetzelfde. Zo kunnen we in de verschillende gemeenten tot maatwerk komen. Daarvoor is het belangrijk dat we het geïntegreerd jeugdwerk in de gemeenten verduurzamen en de politieaanwezigheid in de wijken versterken.’