Verschillende randgemeenten hebben de afgelopen jaren mobiliteitsplannen uitgewerkt voor het hele grondgebied of voor een of meerdere deelgemeenten. Minder sluipverkeer, leefbaarder woonwijken, veiliger verkeer door meer snelheidsbeperkingen en meer ruimte voor fietsers en voetgangers … zijn steevast de belangrijkste doelstellingen van de wijzigingen aan de verkeerscirculatie. Ondanks de participatietrajecten en bijsturingen van de initiële plannen geven de beperkingen aan het autoverkeer bijna steeds aanleiding tot protest en commotie bij een aantal omwonenden. Vraag is hoe een en ander zich volgend jaar electoraal zal vertalen bij de gemeenteraadsverkiezingen. In dit artikel overlopen we hoe het verliep met de mobiliteitsplannen in Tervuren, Beersel, Vilvoorde, Merchtem, Wemmel en Grimbergen.

Tervuren keurde in 2020 een mobiliteitsplan goed waarmee men tegen 2030 het autoverkeer met 10% wil verminderen. De uitvoering loopt echter niet van een leien dakje. ‘Door gebrek aan plaats moeten er vaak keuzes worden gemaakt tegen de auto. Dat is waar het vaak op vastloopt’, zegt schepen Bram Peters (Groen). Omdat Moorsel bij files op de E40 steevast geconfronteerd wordt met massaal sluipverkeer werd voor de opmaak van het eerste verkeerscirculatieplan voor deze deelgemeente gekozen. Na overleg met de bewoners werden in oktober 2022 in Moorsel achtereenvolgens drie proefopstellingen opgestart om het sluipverkeer te weren. Omdat de gemoederen er bij momenten hoog oplopen, is de gemeente nog steeds niet toe aan een definitieve beslissing. Ook het actiecomité Moorselaanzet vindt het sluipverkeer en doorgaand verkeer weliswaar een probleem, maar pleit voor andere oplossingen. Zo wil het atiecomité ANPR-camera’s als alternatief voor de geplande knips.

Beersel plaatste in april van dit jaar in Lot een proefopstelling als test voor het nieuwe verkeerscirculatieplan in deze deelgemeente. Ook hier wil men het doorgaand verkeer in de dorpskern weren om deze veiliger en leefbaarder te maken. Een aantal handelaars organiseerden onder meer een protestpetitie tegen de geplande knips omdat hun zaken hierdoor minder bereikbaar zouden worden. Reeds eind juni voerde het gemeentebestuur op basis van een eerste evaluatie door bewoners, handelaars, pendelaars, school, politie, … een aantal aanpassingen door. Zo werd de knip ter hoogte van de brug over de Zenne geschrapt en werd de Dworpsestraat opnieuw tweerichting met toevoeging weliswaar van drie extra trajectcontroles. Andere maatregelen zoals het uitbreiden van de zone 30, het invoeren van een fietszone en knips aan de Petrus Dewildestraat, de kerk en de Albert Denystraat, de tonnagebeperking voor vrachtwagens en de trajectcontroles kennen volgens het gemeentebestuur wel heel wat bijval.

In Vilvoorde leiden de verkeerscirculatieplannen tot protestacties. Na de vernieuwing van het handelscentrum en de omgeving van de Grote Markt werkt het stadsbestuur momenteel circulatieplannen uit voor de wijken. Als eerste kwam Faubourg aan de beurt. Het stadsbestuur ging er in 2021 in dialoog met de bewoners hetgeen in oktober 2022 resulteerde in een proefopstelling. Vilvoorde wil door een aantal ingrepen het doorgaand verkeer maximaal uit de woonwijken weren en tevens de verkeersveiligheid verhogen. Bewoners klaagden echter dat ze door het eenrichtingsverkeer tot in het absurde moesten omrijden en wezen ook op het sterk toegenomen fileprobleem in de Hoveniersstraat. In de media werd gedreigd met agressieve acties. In het definitieve plan, dat eind augustus 2023 in uitvoering ging, werden enkele aanpassingen gedaan zoals het terug tweerichting maken van enkele straten, het invoeren van een zone voor plaatselijk verkeer en snelheidsremmende maatregelen. Na Faubourg wordt momenteel een verkeerscirculatieplan voorbereid voor Houtem.

Merchtem keurde in januari 2022 een mobiliteitsplan voor de komende tien jaar goed waarmee de gemeente de verkeersveiligheid en leefbaarheid wil verbeteren, met de focus op de schoolomgevingen. Tijdens de opmaak liepen de gemoederen hoog op en werden meer dan 1.000 bezwaarschriften ingediend. Tot op vandaag is er nog steeds commotie over het zogenaamde ringtracé. ‘Door het centrum lopen gewestwegen die niet uitgerust zijn voor het vele verkeer. Zo kunnen er geen fietspaden worden aangelegd. Ons plan spreidt het verkeer waarbij straten, waar wel afgescheiden fietspaden mogelijk zijn, meer verkeer krijgen’, aldus schepen Lien Casier (CD&V-plus). Met een systeem van eenrichtingsstraten wordt het drukke verkeer in het centrum voor een deel omgeleid naar een zuidelijke en noordelijke omleidingsroute. De kritiek is afkomstig van bewoners van straten die meer doorgaand verkeer te slikken krijgen, handelaars die het verkeer voor hun deur zien verdwijnen en mensen die moeten omrijden. Merchtem voerde al aanpassingen door. Zo werden de eenrichtingsstraten op de gewestwegen geschrapt, maar gaat men verder met de aanleg van bijkomende fietsinfrastructuur. Ook op het definitieve plan is er echter nog steeds kritiek.

Na twee jaar voorbereiding werd op 26 juni 2023 in Wemmel een proefopstelling opgestart die gedurende zes maanden gemonitord zal worden. Ook hier lopen de emoties hoog op. Met dit plan wil Wemmel de gemeente stapsgewijs verkeersveiliger, leefbaarder en groener maken. Zo wordt het doorgaand verkeer door middel van knippen en eenrichtingsverkeer zoveel mogelijk van het centrum en woonstraten naar de hoofdassen Brusselsesteenweg en Rassel verplaatst en tegelijk meer ruimte voor fietsers en voetgangers gecreëerd. Met uitzondering van deze twee verkeersassen wordt de hele gemeente zone 30. Dat is ook het geval voor de Limburg Stirumlaan die aansluit op de Ring rond Brussel, waarvan de op- en afritten op termijn zullen worden afgesloten. Op sommige plaatsen werden woonerven ingericht waar de maximumsnelheid beperkt is tot 20 km/u. De kritiek op het plan werd op de gemeenteraad van eind juni verwoord door oppositiepartij Intérêts Communaux (IC) die erop wees dat de hoofdassen het verkeer niet aankunnen en mensen die zich niet met de fiets of te voet kunnen verplaatsen nu moeten omrijden en hierbij vaak in de file belanden.

Grimbergen keurde eind juni, na jarenlang overleg met de bewoners, een mobiliteitsplan goed dat vanaf dit najaar gefaseerd wordt ingevoerd. Het voorbereidingstraject startte in de tweede helft van 2021. Het plan streeft een beter bereikbaar, leefbaar en veilig Grimbergen na evenals een duurzaam parkeerbeleid. Om het doorgaand verkeer weg te houden uit woonstraten en af te leiden naar de juiste assen worden maatregelen gepland zoals eenrichtingsstraten en knippen. Nieuwe fietszones, het uitbreiden van de zone 30, het veiliger inrichten van kruispunten, het verbeteren van de fietsinfrastructuur op belangrijke fietsverbindingen moeten de verkeersveiligheid ten goede komen. Kritiek in de gemeenteraad was er onder meer van Groen die het uitblijven van gedurfde maatregelen hekelde om het doorgaand autoverkeer in het centrum van Grimbergen – meer bepaald de sluiproute van Vilvoorde naar de Ring rond Brussel – te ontmoedigen en gevaarlijke situaties voor voetgangers en fietsers aan te pakken. Ook vanuit bepaalde straten weerklonk er kritiek. Dat is bijvoorbeeld het geval voor de bewoners van de Merodestraat, die plots een verbindingsweg met druk verkeer wordt.

Minder commotie is er op andere plaatsen in de regio waar gemeenten partiële maatregelen nemen om het verkeer veiliger en leefbaarder voor de omwonenden te laten verlopen. Dat is het geval met de actualisering van het mobiliteitsplan uit 2012 dat Sint-Pieters-Leeuw momenteel voorlegt aan zijn inwoners en dat onder meer maatregelen voorziet om het bovenregionaal vrachtverkeer via de kortste route naar het hoofdwegennet te leiden en het regionaal vrachtverkeer naar de ontsluitingswegen. Zaventem wil met de plaatsing van ANPR-camera’s het centrum en de deelgemeenten ontlasten van sluipverkeer. Prioritair is er ook de heraanleg van straten en voetpaden om ze veiliger te maken. De jongste jaren werden al ettelijke kilometers bijkomende fietspaden aangelegd. Asse besliste in juni om in het centrum een zone 30 in te voeren. Dat is onder meer ook het geval op stukken van de N9 en N285 in Asse-centrum. De snelheidszone wordt er gemarkeerd met visuele poorteffecten die op vier locaties worden geïnstalleerd. Om het parkeren te verduurzamen, voerde Machelen dit voorjaar een blauwe zone in op nagenoeg het volledige grondgebied.