Al is er een maar: de voorbije jaren zochten een aantal van hen een andere horizon op.

Ooit was ons medialandschap simpel: radio en tv werden (bijna) exclusief gemaakt door de openbare omroep vanuit Brussel. Ook veel van de belangrijkste kranten zaten in de hoofdstad, in de buurt van de Jacqmainlaan. Onder andere De Standaard, Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws, en aan Franstalige kant onder meer La Dernière Heure en La Libre Belgique hadden er vele jaren hun redactiekantoren en vaak ook drukkerijen.

Op een bepaald moment waren bijna alle grote Vlaamse mediabedrijven aanwezig in de Rand.

In de Rand was het toen nog stil: er gingen geen programma’s de ether in, er klonk geen geratel van schrijfmachines, er rolden geen kranten en tijdschriften van de drukpersen. Dat zou snel veranderen. In 1978-79, na zo’n zestig jaar centrum van Brussel, verhuisde De Standaard naar de Gossetlaan in Groot-Bijgaarden. En in 1984 verhuisde eerst de drukkerij van Het Laatste Nieuws naar Kobbegem, deelgemeente van Asse, in 1991 gevolgd door de redactie. Ook De Morgen, een oorspronkelijk Gentse krant die decennialang in Brussel haar vaste stek had, verkaste in 2013 naar Kobbegem.

De groten der aarde (in Vlaanderen)

De belangrijkste mediagebeurtenis in de Rand was ongetwijfeld de oprichting van de commerciële tv-zender VTM in 1989, die zich aan de Medialaan in Vilvoorde vestigde. Het zorgde er mee voor dat het oude industriestadje plots het brandpunt werd van de Vlaamse tv en radio. Zo behoren tot de VTM-groep ook de radiozenders Qmusic en Joe, en de digitale rockzender Willy. En ook de concullega’s van Play Media (tot voor kort SBS Belgium) vonden onderdak in Vilvoorde. Net als een aantal tv-productiebedrijven, waarvan Woestijnvis wellicht het bekendste is. Eyeworks en De Mensen vestigden zich dan weer in het nabijgelegen Zaventem. En zo waren op een bepaald moment bijna alle grote Vlaamse mediagroepen aanwezig in de Rand. DPG Media (samensmelting van De Persgroep en Medialaan in 2018) wellicht het meest prominent met de kranten Het Laatste Nieuws en De Morgen en tv-zender VTM. Mediahuis (een groep gesticht door de mediagroepen Corelio en Concentra) had er de krant De Standaard. De Vijver Media (sinds 2018 in handen van Telenet) heeft er met Woestijnvis en de Play-zenders ook een stevige poot. En Roularta ten slotte (uitgever van onder andere Knack, Trends en Voetbal Magazine) heeft zijn redactiekantoren dan wel net over de grens met Brussel, in Haren, maar heeft als eigenaar van de regionale zender RINGtv in Vilvoorde toch ook een band met de Rand. Tot 2017 participeerde de groep bovendien in Medialaan, de toenmalige eigenaar van VTM.

Donker kantje

Een behoorlijk indrukwekkend palmares voor de Rand dus. Al werd de verhuis van een aantal mediabedrijven vanuit de grootstad naar de periferie door lang niet iedereen op gejuich onthaald. Een en ander paste dan wel in een algemene trend – veel bedrijven verhuisden vanuit de moeilijk bereikbare stad naar speciaal aangelegde bedrijventerreinen – vooral oudere journalisten kijken vaak met weemoed terug naar de tijden dat ze midden in de stad en de actie zaten. Dat ze bij wijze van spreken van de Wetstraat naar de redactie konden wandelen om hun stuk in te tikken. En hun interviews konden afnemen in een grand café of restaurant om de hoek. Door de verhuis naar de Rand heeft het beroep volgens hen veel van zijn glans verloren. En zijn direct contact met de werkelijkheid, waarover kranten en tijdschriften horen te berichten.

Er zit een donker randje aan het blinkende uithangbord van de media, dat zich vertaalt in soms slechte werkomstandigheden.

Ook de werkomstandigheden in die nieuwe mediaomgeving zijn al eens een punt van kritiek. Berichten over mensen die als schijnzelfstandigen of onder een ander schijnstatuut (moeten) werken zijn legio. Net als het feit dat soms verwacht wordt dat werknemers lange uren kloppen voor weinig geld. En door het toenemende belang van websites, podcasts en sociale media is ook de werkdruk op heel wat redacties flink toegenomen, met uitval, burn-outs en andere gezondheidsproblemen tot gevolg. Er zit zeker ook een donker randje aan het blinkende uithangbord van de media. Bovendien lijkt de nieuwe trend dat mediabedrijven ook weer wegtrekken uit de Vlaamse Rand. In 2019 verhuisde De Standaard opnieuw naar het centrum van Brussel. Ook Het Laatste Nieuws en De Morgen vertrokken later in datzelfde jaar uit Kobbegem richting Antwerpen, in de schaduw van het centraal station. En in 2020 was het dan de beurt aan de nieuwsredactie van VTM, die na 31 jaar de deur van de studio in Vilvoorde achter zich dichttrok om haar intrek te nemen in hetzelfde gebouw als Het Laatste Nieuws en De Morgen.

Betekent een en ander dat VTM in zijn geheel naar Antwerpen zal trekken? ‘Er is geen verdere verhuis gepland’, sust VTM woordvoerster Tine Danschutter in een reactie per e-mail. Dat de nieuwsredactie vertrok, heeft volgens haar een heel andere reden: ‘In Antwerpen vormt VTM Nieuws het kloppend hart van NewsCity, samen met Het Laatste Nieuws en het radionieuws. Ook De Morgen en Humo vinden er onderdak. Elke redactie heeft er zijn eigenheid en toch zijn ze direct met elkaar verbonden.’ De kans dat VTM nog lang je dag kleurt vanuit Vilvoorde is dus groot.