Vanuit Eppegem-Zemst vormt de N1 of Mechelsesteenweg van het industrieterrein Hoge Buizen tot bij de eerste rotonde ook de grens tussen Zemst en Vilvoorde. Vanaf de rotonde loopt de N1 volledig op Vilvoords grondgebied en het moet gezegd: dit is een van de steenwegen met een mooi groen kader en voldoende voorzieningen voor fietsers en voetgangers. Over bijna de hele lengte in Vilvoorde liggen er vrijliggende fietspaden en is er voldoende ruimte voor voetgangers, enkele delen op de meer industriële Schaarbeeklei uitgezonderd. Ook de groenaanleg valt op. Nu eens laanbomen aan de zijkanten, dan weer een groene oase, vaak met bijbehorende grachtjes en brugjes, in het midden van de weg als scheiding tussen de rijrichtingen. Regelmatig ligt er ook een vrije strook voor het openbaar vervoer. Een hele verademing in de rij steenwegen die we in deze reeks tot nu toe hebben beschreven. Een voetnoot bij de verkeerssituatie op de N1 blijven wel de vele opritten voor zwaar vervoer bij de talrijke bedrijven langs deze steenweg. In combinatie met de langs de zijkant geparkeerde auto’s hypothekeren die toch nog altijd enigszins de veiligheid van de zwakke weggebruikers, maar de infrastructuur is alvast aanwezig.

Asiat Park

Bij de derde rotonde, net voorbij het kerkhof van Vilvoorde, valt onmiddellijk het bekende standbeeld Boerenpaard van de Vilvoordse kunstenaar Rik Poot op. Het paard sierde 22 jaar het Heldenplein, maar door de wegwerkzaamheden daar moest het tijdelijk verhuizen naar deze rotonde. De terugkeer was gepland voor het voorjaar van 2023, maar de werken zijn nog niet afgerond en dus blijft het stoere kunstwerk hier nog een tijdje de mensen begroeten. Rechts bij deze rotonde vind je de Asiat-site. De voormalige militaire basis krijgt stukje bij beetje een nieuwe invulling als Asiat Park, een publiek park waar de buurtwerking creatief aan de slag is gegaan om er een veelzijdig park van te maken met onder meer een skatestraat, een pizzaoven, een graffitimuur en veel beleefgroen. Centraal rond de ontmoetingsplaats Bar Bâtard ontstonden tal van initiatieven: een koffiebranderij, een herstelatelier, een klimzaal, een fietsatelier, een kruidentuin, enzovoort. Voor en door de buurt, want de leuke initiatieven ontstaan hier zeer lokaal.

Far West

Vanaf de rotonde gaat de Mechelsesteenweg over in de Hendrik I-lei. Rechts valt apotheek FarMa West op. De naam verwijst naar de wijk die we nu binnenrijden, de Far West, bekend geworden door het lied Vilvoorde City van Kris De Bruyne. Na de Eerste Wereldoorlog was er een grote nood aan woningen. Met Faubourg en de Duchéwijk bouwde de sociale huisvestingsmaatschappij De Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen en Woonvertrekken hier de eerste twee tuinwijken. In de volksmond kreeg de wijk vanaf 1929 de naam Far West. De wijk breidde verder uit en vanaf 2001 werd Far West ook de officiële naam van de wijk. De aaneenschakeling van sociale woonwijken ligt hier achter de aaneengesloten étagebebouwing langs weerskanten van de steenweg. Zo rijden we stilaan het centrum van Vilvoorde binnen, een zeer diverse stad, die de laatste jaren sterk inzet op stadsvernieuwing, meer leefbaarheid en groen-blauwe dooradering van het stadsweefsel. Van de vroegere grauwe industriestad is Vilvoorde al geruime tijd op weg naar een meer hippe en leefbare stad. De diversiteit springt direct in het oog, want de opschriften aan de winkels zijn hier niet alleen in het Nederlands, maar net zo goed in het Frans, het Engels of zelfs het Arabisch en het Spaans. Vilvoorde herbergt van oudsher een grote schare Spaanse inwijkelingen.

De N1 is een hele verademing in de rij steenwegen die we in deze reeks tot nu toe hebben beschreven.

Naarmate we het centrum van Vilvoorde naderen, wordt het even aanschuiven. Tijd om wat beter rond te kijken en wie dat doet, merkt meteen een aantal mooie burgerwoningen op, sommige in art nouveau of art déco. Waar de Hendrik I-lei overgaat in de Nowélaan ligt de Vilvoordse marktplaats: 40 meter breed en wel 550 meter lang. Hier vinden wekelijks twee markten plaats, maar ook de gerenommeerde jaarmarkt heeft hier haar centrale plek. De relatie tussen Vilvoorde en het paard stamt vooral uit deze langgerekte marktplaats, want van oudsher werden hier paardenfestiviteiten georganiseerd. En paardenvlees blijft geliefd in Vilvoorde. Het iconische restaurant De Kuiper is daar het levende bewijs van. Aan die liefde voor voornamelijk paardenbiefstuk danken de Vilvoordenaars trouwens hun bijnaam: pjeirefretters. Wat verder kruist de Leuvensestraat de N1. De Leuvensestraat is de belangrijkste winkelstraat van Vilvoorde, maar langzaam aan trekt leegstand gaten in het winkelaanbod. Baanwinkels, perifere shoppingcentra en onlineverkoop zijn vaak de boosdoeners. Verderop in de Leuvensestraat vind je ook de Onze-Lieve-Vrouw-vanTroost-basiliek, die pas in 2006 tot basiliek werd gewijd, en een rustpunt is in de stad.

Industrieel verleden

De N1 snijdt nu echt door het centrum van  Vilvoorde. Rechts in de buurt van het Heldenplein vind je één van de twaalf relicten uit het industriële verleden van Vilvoorde. Samen vormen ze het industrieel straatmuseum. Dat ontstond toen cokesfabriek Forges de Clabecq in 1987 voorgoed de deuren sloot. Als blijvende herinnering plaatste het stadsbestuur toen een reusachtige as uit de machinezaal op het pleintje aan de Gendarmeriestraat. De daaropvolgende jaren verschenen er, verspreid over Vilvoorde, nog elf andere relicten. De boormachine, de draaibank, de kammachine, de lintzaag,… Ze zijn allemaal beschilderd door jonge kunstenaars. De twaalf machines samen vormen een fietstocht van 14 km langs het rijke industriële verleden van Vilvoorde.

Bij de kerk van Vilvoorde komen wij in de wegenwerken terecht die de verkeersdoorstroming door Vilvoorde moeten verbeteren. De voormalige twee opeenvolgende rotondes zijn weggehaald en vervangen door kruispunten met verkeerslichten. Tegelijk is er ruimte voor zwakke weggebruikers en krijgt de trambus hier een plek als voorlopig afkooksel van een echte tram.

Stadspark

Voorbij dit kruispunt krijgt de N1 Schaarbeeklei als naam. Wat verderop springt aan de linkerkant het Hanssenspark in het oog, het oudste park van Vilvoorde dat in 1898 werd aangelegd en 6,2 ha groot is. Het park legt de link naar de grote stadsvernieuwingsprojecten van Watersite, maar is op een grotere schaal ook deel van de grote blauw-groene dooradering die via de Woluwevallei wordt gerealiseerd tussen het Zoniënwoud en het park Drie Fonteinen. De Vlaamse Milieumaatschappij, de Vlaamse Landmaatschappij en het Agentschap voor Natuur en Bos zetten samen in op die blauwgroene verbindingen in en rond Vilvoorde. Aan de overkant van het Hanssenspark ligt de Harensesteenweg, een typisch voorbeeld van de talrijke straten met arbeiderswoningen die Vilvoorde rijk is. Die arbeiderswoningen dateren uit de eeuwwende rond 1900 en dragen soms beklijvende verzen op hun gevels als Ik leef gerust en werk met lust.

Aan de Havenstraat wat verderop experimenteerde de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) dan weer met het project Terug in Omloop, waar nieuwe bestemmingen worden gesmeed voor een verouderde en verontreinigde industriële site. De Blauwe Loods of de voormalige Focquet-site geeft al een aanzet tot die omvorming. Met Vilvoordenaar Yannick Carrasco als boegbeeld kreeg de plek een tijdelijke invulling voor urban sports.

Viaduct en Uplace

Naarmate we verder richting Brussel rijden, krijgen we opnieuw grote nijverheids- en bedrijfsgebouwen met uiteraard de symboliek van het voormalige Renault Vilvoorde. De N1 glijdt onder het befaamde viaduct van Vilvoorde door tussen hoge muren van bedrijven. We komen langs de site waar Uplace had moeten komen en waar nu de ideeën rond Broeklin even moeizaam worden uitgewerkt. Wat verderop, bij Les Fonderies Bruxellois, een verlaten bedrijfsgebouw van de vroegere zware industrie in Vilvoorde, rijden we Vilvoorde uit en leidt de N1 ons Schaarbeek binnen.