Een theatergezelschap uitnodigen om een expo te maken, het klinkt gedurfd. Marieke Debeuckelaere, verantwoordelijk voor de collectie en presentatie van het Kasteel van Gaasbeek, legt uit dat ze dat al langer doen, de kunsten opentrekken. ‘We willen dit erfgoed actueel houden. Het verleden heeft immers ook nog te maken met ons vandaag. Daarom laten we hedendaagse kunstenaars daarop reflecteren. Het museum is bij uitstek een huis waar verschillende kunstendisciplines een plaats kunnen vinden. Het Kasteel van Gaasbeek werd door markiezin Arconati Visconti ook een beetje ingericht als een theaterdecor. Dit past wonderwel.’

Fake

De markiezin, née Marie Peyrat, erft het kasteel eind 19e eeuw. Haar steenrijke man overlijdt jong en na zijn dood transformeert de Française het kasteel tot een neo-renaissancistisch sprookjeskasteel. Het lijkt erop dat ze niet enkel de muren maar ook zichzelf wil transformeren, want er zijn heel wat portretten van haar waarop ze een middeleeuws pagepakje draagt, verlangend naar een tijd die ze nooit heeft gekend.

Het zijn deze portretten die Stef Aerts en Marie Vinck van FC Bergman intrigeerden. ‘De theatraliteit verleidde ons’, vertelt Aerts. ‘Theatraliteit als noodzakelijke levenshouding, zo lijkt het wel. Er spreekt een grote eenzaamheid, vastberadenheid en kracht uit die portrettenreeks.’ Hoe ontspint zich dan een verhaal of is er geen verhaal? ‘Het is eerder een gedachte of een inspiratie. We maakten absoluut geen biopic, het gaat niet over Marie Peyrat. Haar verhaal vormde de aanleiding tot een meditatie over het verlangen naar alternatieve identiteiten en geënsceneerde levens.’

In een ander leven

De expo bestaat voornamelijk uit een aantal filmvignetten: impressionistische, raadselachtige filmtaferelen die zich in en rond het kasteel afspelen. Marie Vinck geeft gestalte aan alle figuren die je in de verschillende films tegenkomt: ridder, kwal, Lady Diana, creepy monster,… Een romantische ziel, introvert of narcist? In alle geval is deze figuur steeds op zoek naar intense ervaringen. De films verbeelden haar hallucinaties, dromen, angsten en verlangens.

‘De kortfilms worden getoond doorheen het kasteel, je kan ze tot jou nemen op je eigen tempo. Daarnaast is er natuurlijk het kasteel zelf, zijn geschiedenis en hoe het eruitziet. Zo wordt het kasteel eigenlijk een tweede hoofdrolspeler, naast Marie.’ De cinematografie werd overigens verzorgd door Ruben Impens, die ook de beelden schoot voor onder meer Beautiful Boy en Le otto montagne.

Momenteel is de vaste collectie nog niet terug, maar toen FC Bergman het concept voor de filmopnames aan het uitdenken was, mochten ze wel in de collectie grasduinen. Via foto’s welteverstaan, want de werken staan verspreid omwille van de restauratie. Debeuckelaere: ‘FC Bergman koos enkele objecten uit om bepaalde ruimtes te ensceneren en om hun verhalen te vertellen. Een aantal stukken zijn dus teruggekeerd naar het kasteel. Zij kozen heel bewust: daar filmen we die scène, daar die scène, naargelang wat het best werkte. En het werkt, het hele parcours zit als gegoten.’

De tijd ontrafeld

De ruimtes hebben de makers wel degelijk beïnvloed. Zo wilden ze aanvankelijk dat het laatste vignet zich afspeelde in de vertrekken van Marie Peyrat. Die zijn volledig in rococo stijl, het Parijs van eind 18e eeuw werd hier gedropt, terwijl de rest van het kasteel in neo-renaissance stijl baadt. Het zijn eigenlijk de enige ruimtes die gevuld zijn met de oorspronkelijke collectie, de andere ruimtes zijn zo goed als leeg.

‘Door er te werken, merkten we dat die ruimte veel verhalen met zich meebracht’, legt Aerts uit. ‘Daardoor vonden we ze geschikter voor een ander vignet, wat dan weer mee bepaald is door de sfeer en de tijd die de vertrekken van Marie Peyrat uitademen. Zij hebben gemaakt dat de nieuwe scènes die we daarin hebben gesitueerd helemaal in die Parijse sfeer baden. Zo was het een echte wisselwerking. We gingen soms ook buiten het kasteel. Zo is er een scène die zich afspeelt in de Zoo van Antwerpen. Het kasteel zelf is een vat vol anachronismen, de tijden lopen door elkaar. Dat was voor ons de aanleiding om hetzelfde te doen met de vignetten. Een paar verwijzen rechtstreeks naar de renaissance, andere naar het Parijs van de belle époque, maar evengoed naar hoe het museum vandaag wordt bekeken.’ Debeuckelere beaamt dit. ‘Dit kasteel bevat zovele verhalen, tijdsgewrichten, en dat zie je mooi weerspiegeld in de films van FC Bergman. Je kan eindeloos interpreteren en beleven, er zijn heel veel laagjes.’

TOT 5 NOV
Ne mobliez mie. Filmische expo
FC Bergman
Gaasbeek, Kasteel van Gaasbeek