Walter Maes is vijf jaar in dienst van de provincie Vlaams-Brabant als renovatiebegeleider. Hij werkt in Sint-Pieters-Leeuw, Beersel, Liedekerke, Halle, Ruisbroek, Pepingen, Bever en Galmaarden. Destijds heeft hij zijn eigen huis helemaal zelf verbouwd. Hij heeft de technische bagage en weet van wanten. Als renovatiebegeleider moet hij niet zelf de handen uit de mouwen steken, maar moet hij eigenaars adviseren en begeleiden.

‘Voor de gemeenten die hebben ingetekend op de projectoproep van de provincie, gaan de OCMW’s op zoek naar eigenaars die recht hebben op een lening van maximum 30.000 euro met uitgestelde terugbetaling. In tegenstelling tot een klassieke lening die je maandelijks moet afbetalen, betaal je deze lening pas terug bij de verkoop van je gerenoveerde woning. De rechthebbenden zijn meestal eigenaars van een slecht geïsoleerde woning met een lekkend dak of verouderde verwarmingssystemen, maar die niet de middelen hebben om daarin te investeren.’ (zie ook RandKrant, november 2022)

Renovatieplan

Maes heeft een veelzijdige job. Allereerst contacteert hij de gezinnen die in aanmerking komen voor de provinciale ondersteuning. ‘Ik screen de woning samen met een medewerker van de vzw Dialoog, een onafhankelijke adviesvereniging inzake renovatie. Op basis van onze screening maken we een renovatieplan op. Daarbij staan drie doelstellingen voorop. Allereerst letten we op de veiligheid in de woning. Vaak merken we dat de zekeringskasten of elektriciteitsleidingen niet in orde zijn. Zo zijn er soms loszittende stopcontacten of elektriciteitsdraden die blootliggen. De trap vormt dikwijls een ander gevaar. Door insijpelend vocht zijn de treden rot of vermolmd. Bij andere gezinnen ontbreekt een trapleuning. Ouderen die er al lang wonen, staan er niet meer bij stil. Pas als er een leuning is geïnstalleerd, beseffen ze dat het zo een pak veiliger is.’

‘De tweede prioriteit is het wooncomfort. Bewoners wijzen geregeld op gebrekkige sanitaire voorzieningen. Ouderen signaleren dat ze geen gebruik meer kunnen maken van het ligbad. Met het vernieuwen van het sanitair en het plaatsen van een inloopdouche kunnen we die problemen verhelpen. Het energiezuinig maken van de woning is de derde doelstelling, die we bereiken met investeringen in energiezuiniger warmteketels, nieuwe ramen en deuren, dak- en vloerisolatie. Als het dak nog in goede staat is en de zolder niet wordt gebruikt, stellen we zoldervloerisolatie voor. Het is efficiënt en goedkoper dan een dakisolatie. Zo komen er meer middelen vrij voor andere energiebesparende investeringen, zoals een gevelisolatie. Ons renovatieplan bevat een lijst van prioritaire werken. Het gaat om een advies, niet om een verplichting. De eigenaar heeft het laatste woord.’

De aannemer

De zoektocht naar een aannemer is de volgende stap in het renovatietraject. ‘Ik informeer of de eigenaar een aannemer kent en ik contacteer zelf ook aannemers met wie ik positieve ervaringen heb. Ik leg de contacten met de kandidaat-aannemers om nadien de verschillende offertes met elkaar te kunnen vergelijken. Bij de toelichting van de offertes aan de eigenaar ben ik aanwezig. Uiteindelijk is het de eigenaar die een keuze maakt tussen de offertes. Veel eigenaars geven toe dat ze niet thuis zijn in de vrij technische materie en volgen doorgaans mijn advies, ook al omdat sommige eigenaars voordien slechte ervaringen hadden met malafide aannemers. Ze betaalden een voorschot, maar de aannemer daagde nooit op bijvoorbeeld. Bij anderen waren niet alle renovatiewerken uitgevoerd. Door mijn frequente contacten bouw ik met de eigenaar een vertrouwensrelatie op.’

‘Als het contract met de aannemer is getekend, volg ik de werken nauwgezet op. Tijdens de uitvoering van de verbouwingen bezoek ik regelmatig de werf. Op die manier zie ik of alles volgens plan wordt uitgevoerd en kan ik samen met de eigenaar snel reageren en anticiperen op eventuele problemen. Als de werken zijn opgeleverd, bezorgt de aannemer mij de facturen ter controle. Ik stuur ze op mijn beurt door naar het OCMW dat de facturen betaalt. Het OCMW van de betrokken gemeente beheert de provinciale lening.’

Ont-zorgen

‘Sedert de crisis in de bouwsector zijn de centrale verwarming, isolatiemateriaal, hout, ramen en dakpannen een flink stuk duurder geworden. De beschikbaarheid van bepaalde bouwmaterialen is eveneens problematisch. Er zijn lange wachttijden. Voor de levering van dakpannen bijvoorbeeld moet de aannemer gemiddeld acht maanden wachten. Door de gestegen kosten is het budget van 30.000 euro dikwijls ontoereikend om alle geplande werken uit te voeren’, verduidelijkt Maes. ‘Als het om relatief kleine bedragen van een paar honderd euro gaat, pols ik of de eigenaar dat kan opleggen. In geval van grotere bedragen voor de uitvoering van essentiële werken, vraag ik in overleg met de eigenaar of het OCMW een voorschot kan geven op premies voor de vernieuwing van de elektriciteit, isolatie, sanitair en structurele verbeteringen aan de woning. Voor de exacte berekening doen we een beroep op het Wooninfopunt.’

‘Als de werken voltooid zijn, stuur ik automatisch een mail naar het Wooninfopunt met de vraag om de eigenaar te informeren over de premies waarop hij recht heeft. Op die manier ont-zorgen wij de rechthebbenden. Uit ervaring blijkt dat veel eigenaars hun weg doorheen de administratieve molen niet vinden. Bij de doorverwijzing naar andere instanties vervullen we als renovatiebegeleider een scharnierfunctie. Als er bijvoorbeeld mensen met een handicap in het gezin wonen, informeer ik hen over de premies die ze bij het Vlaams Agentschap voor Mensen met een Handicap kunnen krijgen om aanpassingswerken uit te voeren. Al dergelijke zaken nemen we ter harte.’

Een tand bijsteken

Maes juicht de Vlaamse klimaatdoelstelling toe dat tegen 2050 alle woningen het energiezuinige A-label moeten hebben. ‘Lang niet iedereen kan echter de noodzakelijke energie-investeringen financieren. Naast de technische en financiële ondersteuning van de provincie is er het Vlaamse Noodkoopfonds dat een renteloze lening van 50.000 euro toekent aan gezinnen met een beperkt inkomen. Rechthebbenden moeten die lening pas na 20 jaar terugbetalen. Dit zijn zonder twijfel positieve overheidsmaatregelen, maar als we de ambitieuze klimaatdoelstellingen voor alle gezinnen tegen 2050 willen halen, moet de overheid naar een hogere versnelling schakelen. Aan het huidige tempo zullen deze doelstellingen moeilijk gehaald worden.’

Info: Renovatielening met uitgestelde betaling (vlaamsbrabant.be)

Een wereld van verschil

Voor het nieuw samengesteld gezin Thienpont in Galmaarden was hun woon- en leefruimte te krap geworden. ‘Bovendien liet de halfopen bebouwing te wensen over,’ vertelt Andy Thienpont. ‘De ruimte aan de voorkant van ons huis was onleefbaar in de winter. Het etalageraam van de vroegere krantenzaak zorgde voor koude en tocht. Het oude dak was niet geïsoleerd en via die grote kieren hadden we veel warmteverlies. De stookoliebrander was aan vervanging toe. Als groot gezin met acht kinderen (in het weekend en tijdens de vakanties negen) hadden we niet de financiële middelen om onze woning te renoveren.’

‘Op de valreep konden we ons drie jaar geleden inschrijven voor de lening van de provincie Vlaams-Brabant. Inmiddels werd de renovatie in juni 2022 voltooid. We zijn overgeschakeld van stookolie op aardgas. Erzijn nieuwe leidingen gelegd en radiatoren bijgeplaatst. Het oude dak is vervangen en geïsoleerd. De aluminiumramen met enkel glas zijn vervangen door pvc ramen met dubbele beglazing. Het schuifraam in de keuken is vernieuwd. De kapotte schakelaars en stopcontacten zijn vervangen en we zijn overgeschakeld op LED-verlichting. De renovatie maakt voor ons gezin een wereld van verschil wat betreft energiegebruik en wooncomfort. Vroeger moesten we de termostaat op 22 à 23 °C zetten om ons enigszins warm te houden, nu staat die op 19 °C. Nu is het hier aangenaam wonen. In huis is er woon- en leefruimte bijgekomen. Op de geïsoleerde zolder hebben we met eigen middelen drie kamers bijgemaakt. In aanvulling op de provinciale lening kwamen we in aanmerking voor verschillende premies.’

Thienpont steekt een dikke pluim op de hoed van de renovatiebegeleider. ‘Hij heeft voor ons de premies berekend en aangevraagd. Tijdens het hele renovatietraject konden we op zijn advies en begeleiding rekenen. We kunnen het veel gezinnen aanraden.’