Un monde is al bekroond. Als beste debuut op het BFI Londen Film Festival, met een staande ovatie in Cannes en een prijs verbonden aan de Certain Regard-sectie. Met nog een nominatie op zak voor de European Film Awards en misschien straks voor de Oscars blinkt de Brusselse Laura Wandel (38) alvast van trots tijdens haar promotournee langs bioscoopzalen en festivals.

Op kindhoogte

De kracht van haar eerste langspeelfilm stoelt op twee zaken: de beslissing om op kindhoogte te filmen en de minutieuze voorbereiding. ‘Ik wilde zo dicht mogelijk op de huid van mijn hoofdpersonage zitten’, zegt ze. ‘Kind zijn betekent geen toegang hebben tot wat er zich in de wereld van de grote mensen afspeelt, en dus ook een beetje verloren lopen, zeker als alles nieuw is, zoals wanneer je naar de ‘grote’ school gaat. Die machteloosheid wilde ik het publiek aan den lijve laten ondervinden.’ Als kijker voel je inderdaad dat veel zich afspeelt buiten je gezichtsveld en de cineaste bewust niet alles toont. ‘Regisseren betekent ook ruimte laten aan de verbeelding. Het geweld speelt zich, op twee momenten na, buiten beeld af. Maar voor mij is dit geen film over pesten, wel over integreren. Hoe vind je je plaats in een wereld waar mensen (en dus ook kinderen) domineren en anderen gedomineerd worden en geweld vaak het gevolg is van een kwetsuur die niet erkend wordt.’

Naturel Gepakt

door films die haar wereld op zijn kop hebben gezet, wil Wandel al sinds haar vijftiende cinema maken. ‘Na het zien van Jeanne Dielman van Chantal Akerman kwam ik bevend de bioscoopzaal uit. Ook Japón van Carlos Reygadas en L’Humanité van Bruno Dumont bliezen me omver. Anderhalf uur je eigen leven vergeten en onderduiken in dat van iemand anders om toch weer een beetje bij jezelf terecht te komen: dat is de magie van film en dat wilde ik ook kunnen.’

De ogen waardoor het publiek van Un monde de wereld te zien krijgt, zijn die van Maya Vanderbeque, die de rol van de 7-jarige Nora speelt. ‘Tijdens de castings betoverde ze de camera. De overige audities organiseerden we in functie van haar. Zo hebben we haar iets oudere broer Abel gevonden, haar klasgenootjes, haar papa, het schoolpersoneel.’ In totaal zag Wandel zowat 200 kinderen auditie doen. Ze vroeg hen niet om een scène voor te bereiden of een tekst van buiten te leren, maar om hun speelplaats te tekenen en de spelletjes uit te leggen die ze er speelden. De naturel van de cast is deels het gevolg van een intense voorbereidingsperiode. Die begon met observaties op speelplaatsen en in schoolgebouwen, gesprekken met directeurs, leraars en pedagogen, en natuurlijk ook haar eigen schoolherinneringen.

Kindercrisissen Voor de film werkte ze nauw samen met een orthopedagoog en liet ze de kinderen veel improviseren. ‘Niet alleen de camerahoogte, maar ook de dialogen moesten op kindermaat, en dat lukt beter als je ook hun ideeën in het scenario verwerkt.’ Intussen leerde Wandel haar hoofdrolspeelster steeds beter kennen, inclusief haar angsten, onder meer door haar zelf zwemles te geven. Op de set bleef het stressen. ‘Als één van de kinderen per ongeluk in de camera keek, moesten we de opname weggooien. Ondanks de nodige ‘bêtises’ (lacht) en kleine kindercrisissen die gemanaged moesten worden, heeft werken met kinderen één groot voordeel: ze zijn veel puurder omdat ze zich in tegenstelling tot volwassenen niet bewust zijn van het beeld dat ze uitstralen.’

Minimaatschappij

Wandel portretteert de speelplaats als een voorafspiegeling van wat de kinderen later te wachten staat. ‘Het is een miniversie van de volwassen samenleving. Kijk alleen naar de indeling: vaak neemt het voetbalterrein alle plaats in, terwijl een gerenommeerd onderwijspsycholoog als Bruno Humbeeck benadrukt dat je de speelruimte beter opdeelt in zones, ook kalme.’ Zelf pikte de cineaste veel op in de Singelijnbasisschool in Sint-Lambrechts-Woluwe, waar ze – anders dan in andere Brusselse scholen waar ze het woord ‘pesten’ liet vallen – welkom was en zelfs bemiddelingen tussen leerlingen mocht volgen. ‘Via rollenspellen leren kinderen in elkaars schoenen te staan en zo de etiketten los te laten waaraan ze denken dat anderen moeten voldoen. Ik kon er ook vaststellen dat de grens tussen dader, slachtoffer en getuige soms heel dun is, en zag hoe kinderen zelf de beste bemiddelaars kunnen zijn.’

DI · 14 DEC · 20.30
Un monde
Grimbergen, CC Strombeek, 02 263 03 43