Omdat bij zowat alle culturele evenementen veel mensen bij elkaar komen, waren de culturele centra bij de eerste om de coronacrisis te voelen, en zullen ze ook bij de laatste organisaties zijn die kunnen terugkeren naar de normale situatie van voorheen. De meeste CC’s en GC’s in de Rand doen op dit moment vooral aan crisismanagement en schadebeperking, waarbij ze rekening moeten houden met het eigen personeel, het publiek, de artiesten en de lokale verenigingen. Daarnaast richten ze het vizier noodgedwongen al op volgend seizoen.

Liever uitstel dan afstel

In CC Strombeek, een van de grotere culturele centra van onze regio, zijn de deuren alvast dicht tot 3 mei. ‘Dat betekent dat we voor elke geplande voorstelling in het programma die we moeten annuleren nu in de eerste plaats bekijken of we die kunnen verplaatsen’, zegt directeur Wim Meert. ‘Dat wordt natuurlijk minder eenvoudig naarmate het aantal annuleringen toeneemt. Als we het hele voorjaar moeten gaan verplaatsen wordt het moeilijk. Op dit ogenblik kunnen we nog een aantal zaken inpassen op de vrije data die we nog hebben in het programma voor volgend seizoen. Als dat toch niet lukt, proberen we met de betrokken artiesten een engagement te maken voor het seizoen daarna. Als ook dat niet mogelijk is, wordt er in onderling overleg geannuleerd.’

In principe komt het grootste verlies van die annulaties op het conto van de artiesten en de boekingskantoren, die de inspanningen en de kosten voor hun producties al gedaan hadden maar hun inkomsten zien wegvallen omdat de centra de overeengekomen uitkoopsommen niet moeten betalen. Meert: ‘Vermits er een verbod is vanuit de overheid is er sprake van juridische overmacht, waardoor er geen schadeclaims kunnen zijn tussen de contractanten. Dat betekent dat indien wij op langere termijn geen alternatief vinden en dus moeten overgaan tot annulatie, wij de uitkoopsom inderdaad niet moeten betalen aan de kunste naars die ook geen schadevergoeding kunnen vragen. Op onze beurt kunnen wij hen natuurlijk ook niet tot een schadevergoeding dwingen omdat ons publiek benadeeld wordt. Maar zover komt het natuurlijk ook niet. Naast het juridische aspect is er altijd ook nog sprake van solidariteit. We zoeken samen naar oplossingen.’

Wat met de tickets?

Een gevolg van de annuleringen is natuurlijk dat ook een oplossing moet worden gevonden voor de tickets die al verkocht werden. Ook wat dat betreft is Meert duidelijk: ‘De klant heeft het volste recht om zijn ticketprijs terug te vragen, min de administratiekost. Zo zullen we het ook communiceren.Daarnaast gaan we mensen ook de mogelijkheid bieden om hun ticket om te zetten in een waardebon voor de toekomst.’

Hier en daar gaan ook stemmen op om het geld van tickets waarvoor mensen geen terugbetaling of waardebon vragen aan de kunstenaars te schenken, die het zwaarst getroffen zijn. Meert wil dat mee onderzoeken. ‘Dat zou een compensatie kunnen zijn voor mensen die al weken en maanden bezig waren aan een productie die nu in het water valt. Maar we kunnen nog niet inschatten hoe de mensen daar op gaan reageren. We hebben ook begrip voor ons publiek dat misschien ook in een financieel moeilijke situatie gaat terechtkomen de volgende maanden.’

Voorts is het ook vaak zo dat de inkomsten uit ticketverkoop niet sowieso de volledige uitkoopsom van een voorstelling dekt. Het tekort vult een cultureel centrum dan aan met het subsidiegeld. In dat geval kan een cultureel centrum dus ook geld overhouden aan een geannuleerde voorstelling. ‘Daar kan je inderdaad met een positief saldo zitten’, zegt Meert. ‘Maar alvorens je daarmee een geste zou willen doen naar de kunstenwereld moet je wel de hele rekening hebben gemaakt. Want ook voor de centra zijn er verliesposten. Zo is de zaalverhuur aan verenigingen en organisaties een inkomstenbron die helemaal opdroogt, en gaan ook alle horeca-inkomsten verloren. Voor het
volledige financiële plaatje is het nog te vroeg.’

Redden wat er te redden valt

Hetzelfde verhaal horen we ook bij de kleinere centra zoals CC de Meent in Alsemberg of CC de Muze in Meise. Daar is er misschien iets meer agendaruimte om voorstellingen door te schuiven naar volgend seizoen, al zijn er ook beperkingen. ‘Een aantal gezelschappen komt bijna jaarlijks bij ons terug. Hen twee keer in een seizoen laten spelen, is moeilijk natuurlijk’, zegt Geert Poelaert van CC de Meent. ‘Ook voor de traditionele dansvoorstellingen en optredens van de academie is doorschuiven geen optie. Normaal begint bij ons nog een filmprogramma dat doorloopt tot begin juli. Dat programma was klaar, maar een aantal releases hebben nu vertraging dus wachten we nu nog met de lancering en de verkoop, en ik vrees er een beetje voor. Vijftien films waaronder twee volle zalen voor FC De Kampioenen dat voel je natuurlijk in je inkomsten.’ Omdat de Meent sowieso al besloten had te sluiten tot begin mei, zou de afgelasting van het filmprogramma meteen het einde van het seizoen betekenen. 

Ook voor CC De Factorij in Zaventem zit het seizoen er definitief op. De Factorij is een Autonoom Gemeentebedrijf (AGB). Daardoor is het nauw verbonden met het gemeentebestuur dat begin april besliste om alle evenementen af te gelasten tot 30 juni. De Factorij was half maart al één van de eerste culturele centra in de regio die overging tot het annuleren van een productie. Directeur Lies Coppens: ‘Wij hadden op 12, 13 en 14 maart vijf keer een uitverkochte zaal voor de lokale gemeenschapsvormende musical Ciske De Rat. De zaal heeft 679 zitjes en er waren ook heel veel vrijwilligers, een orkest en een grote crew bij betrokken. Dus dat was een zware maar logische beslissing om deze voorstelling afte gelasten.’ 

Voor een jong cultuurcentrum als De Factorij is publieksopbouw heel belangrijk en is het een geluk bij een ongeluk dat het programma voor het volgende seizoen net iets later wordt afgerond zodat nog heel wat afgelaste voorstellingen konden worden verplaatst. ‘Wij willen ook onze verantwoordelijkheid nemen om de kunstenaars die van de ene dag op andere zonder inkomsten vallen zo veel mogelijk te ondersteunen door te redden wat er te redden valt, en dat is redelijk goed gelukt. Wel is het jammer dat ons wereldculturenfestival One World in juni wegvalt omdat dat een lokaal en divers volksfeest moest worden.’

Klusjes en nieuw seizoen

Ondertussen is er ook nog het personeel van de centra zelf. Hier en daar zijn er toch wat zieken en voor de gezonde werknemers moeten creatieve oplossingen worden gezocht. In Strombeek is iedereen die thuis kan werken verplicht om dat te doen. Meert: ‘De rest werkt met inachtname van de social distancing-maatregelen achter de schermen. Onze technici kunnen nog voort omdat we een groot gebouw hebben met al jaren een lange waslijst van klusjes die eens grondiger moeten worden aangepakt, maar waar er normaal nooit tijd voor is. Daarnaast stimuleren we ook om recup of verlof op te nemen. Mei en juni zijn traditioneel altijd al iets rustiger, maar we hebben nog wat voorstellingen en tentoonstellingen op het programma staan, en daarnaast nog de kleinschalige activiteiten rond ons zomerterras. Als die kunnen doorgaan, willen we ze ook goed voorbereiden.’

GC de Muze in Meise is als gemeentelijke dienst afhankelijk van de beslissingen van het gemeentebestuur. ‘Bij ons werkt één iemand van de ticketing van thuis uit en kan de andere werknemer het bureau gebruiken omdat die ook conciërge is’, zegt programmator Simon Van Puyvelde. ’De programma toren werken via telewerk verder om de situatie in goede banen te leiden en natuurlijk ook om het seizoen van volgend jaar voor te bereiden.’

‘Maar ook wat betreft de lancering van dat programma van volgend seizoen zullen nog beslissingen moeten worden genomen’, signaleert Geert Poelaert van de Meent. ‘Voor het technisch en administratief personeel is er momenteel nog werk genoeg met de omboekingen en het uitvoeren van klussen die altijd blijven liggen. Daarnaast zitten ook wij in de laatste rechte lijn voor het programma van volgend jaar, waarvan we normaal eind mei de brochure uitgeven, en half juni de ticketverkoop starten. Vraag is of mensen half juni al met hun hoofd bij het boeken van hun cultuurprogramma voor volgend seizoen zullen zitten. Daar moeten we samen met de andere centra nog eens over nadenken.’

 De meest recente informatie is te vinden op de websites van de centra. Als er nog vragen zijn, kunnen die via het algemene e-mailadres worden gesteld.