Bij het blootvallen van de zandbanken vormde zich een sterke laag ijzerzandsteen - ook wel Diestiaan genoemd, naar de stad Diest in het Hageland.

De zee trok terug, wind en regen spoelden de zachtere aardlagen weg en zo vormde zich de voorbije miljoenen jaren een heuvelachtig landschap met getuigenheuvels. De Kesterheide in Gooik is er zo één. Hier bevindt zich op 112 meter het hoogste punt van Zuid-West-Brabant. Het uitzicht is wijds en reikt van de basiliek van Koekelberg over de zendmast van Sint-Pieters-Leeuw tot de betonconstructie van het hellend vlak van Ronquières.

Hoogste punten zijn bijzondere plaatsen. Geografisch, strategisch, symbolisch. Een wandeling brengt je langs een reeks opmerkelijke, uiteenlopende bouwwerken die elk op hun manier met deze site verbonden zijn.

Sla, eens je de top hebt bereikt, eerst even het bospad in. Hier kom je, verscholen tussen de bomen, de IJzeren Man tegen. Dit is geen standbeeld van een zware kerel. Of toch? Het Dépot de la guerre van het Belgische leger, voorloper van het Nationaal Geografisch Instituut, plaatste hier in 1867 een meetpunt als oriëntatiereferentie bij hoogte-en plaatsbepaling voor topografische kaarten. Dit geodetisch punt bevindt zich in een groot en zwaar metalen klokomhulsel, vandaar zijn bijnaam, en was vroeger van ver zichtbaar. Er zijn zo’n vierduizend dergelijke punten in België, de meeste op kerktorens. Hun positie is gemeten met een precisie van enkele centimeters.

Als je even terug afdaalt, stuit je op een groot, gietijzeren kruis. Dit calvariekruis werd in 1901 ingezegend om de 20e eeuw aan Christus te wijden. In 1929 kreeg het gezelschap van zeven monolitische stenen op rij waaruit aan weerszijden kruiswegtaferelen gehouwen zijn.

Oorspronkelijk stond het kruis enkele tientallen meters hogerop, maar in 1952 werd het door de grote antenne voor militaire communicatie letterlijk van zijn voetstuk gestoten. Communicatie boven alles. Christus kreeg zijn stek op de lager gelegen, huidige plek. De radartoren staat in verbinding met de vier recente reusachtige NAVO-satellietantennes. Zij worden beschermd door de grote, witte, opblaasbare bollen die dit Pajotse landschap een spacy skyline geven. Het voormalig cilindervormig communicatiegebouw naast de toren wordt momenteel verbouwd tot een privé woning. De twee andere cilindervormige volumes zijn waterreservoirs van de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening en doen dienst als watertoren.

De Kesterheide was lange tijd een omstreden site door de ‘landdagen’ die hier vanaf de jaren 1920 tot 1936 op de weide aan het kruis plaatsvonden. Een oorspronkelijk plaatselijk initiatief van de lokale politicus Staf de Clercq groeide uit tot een Vlaamsch Nationale Landdag en lokte duizenden toehoorders. Declercq werd volksvertegenwoordiger en wist de Vlaams-nationalisten te verenigen onder de vlag van het Vlaams Nationaal Verbond (VNV). Dat kreeg vanaf de jaren 1930 de steun van Nazi-Duitsland. De bijeenkomsten kregen een fascistische inslag met publiek in uniform en opgeheven arm. Bij de Duitse bezetting ontbond Declercq zijn eigen partij om voluit voor collaboratie met de bezetter te kiezen. In 1942 overleed hij aan kanker en een jaar later kreeg hij een praalgraf op de Kesterheide. Na de bevrijding brak een volkswoede uit. Het plaatselijk verzet blies zijn graf op en takelde zijn lijk zwaar toe. De huidige, kale betonplaat die even bergafwaarts ligt is griezelig groot. Het is een gedenksteen, gegoten in 1990. Declercqs stoffelijke resten liggen elders begraven.

Gelukkig kreeg deze omstreden glooiende grasweide in 2009 een geheel andere bestemming. Vandaag is het een hartverwarmende, levende plek. Hier kan je, omringd door wind en vergezichten, ronddwalen tussen groeiende, jonge en oudere bomen met bijhorende naamplaatjes van kinderen en volwassenen die overleden zijn aan een stofwisselingsziekte. Een monument van kinderen die verstoppertje spelen tussen eiken balken symboliseert heel mooi en integer de diepere betekenis van dit Pervivo-park: ‘Hier leven onze kinderen verder.’ Je wordt er stil van.

Heb je, na een bezoek aan dit bouwwerken-allegaartje zin om verder op verkenning te gaan? Daal dan af tot het educatief centrum Paddenbroek voor een wandeling in het heuveldal.