In het door de gemeenteraad van Dilbeek goedgekeurde kerkenplan krijgt de Sint-Martinuskerk een innovatieve nevenbestemming. ‘In alle deelgemeenten hield het gemeentebestuur een bevraging onder de bewoners. Tijdens die inspraakronde kregen ze de kans om hun dromen en concrete voorstellen over de toekomst van de kerk te formuleren’, schetsen Luc Deleu (Open VLD), eerste schepen van Dilbeek en Luc Bruyneel, secretaris van de kerkfabriek van Sint-Martens-Bodegem. ‘In Sint-MartensBodegem boog een lokale werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van de parochieploeg, de kerkfabriek, de gemeente, de heemkundige kring Bodeghave, het architectenbureau Origin en het Agentschap Onroerend Erfgoed zich over verschillende scenario’s voor de herbestemming. De keuze viel op een columbarium als nieuwe nevenbestemming.’

Onder een dak

De inspiratie voor de bouw van een columbarium komt uit Duitsland. De plaatsing van urnen in nissen binnen een houten constructie in de kerk is er de laatste jaren in opmars. Voorbeelden zijn de Sint-Kamilluskerk in Mönchengladbach en de Evangelische kerk in Alt-Duisburg, waar de kerk werd omgebouwd als columbarium. Onder het motto ‘levenden en doden onder één dak’ beschikt de kerk met het columbarium over een bezinnings- en ontmoetingsruimte die dagelijks toegankelijk is.

‘In de Sint-Martinuskerk behoudt een van het columbarium afgescheiden deel van de kerk een religieuze functie, voorbehouden voor begrafenisdiensten, huwelijken en dopen. Dat deel van de kerk is ook bedoeld als bezinningsruimte. 

‘Het geplande columbarium zal plaats bieden aan  maximaal 600 urnen voor gecremeerde overledenen uit de gemeente Dilbeek’, verduidelijken Deleu en Bruyneel. ‘Die nevenbestemming zal geen afbreuk doen aan het authentieke karakter van de historische kerk. Het columbarium moet zo worden ontworpen dat het de karakteristieke laatgotische stijl niet aan het oog onttrekt. De Sint-Martinuskerk, die op een heuvel is gebouwd en boven het dorp uittorent, dateert uit de 16e eeuw en werd in 1938 als monument beschermd. Erfgoeddeskundigen spreken van een meesterwerk op het vlak van architectuur.’ Schepen Deleu noemt het monumentale kerkgebouw een kleine basiliek. ‘Maar door de terugloop van kerkbezoekers heeft de kerk tegenwoordig veel weg van een theater zonder publiek.’

Naast de kerk behoren sedert 1981 ook het kerkhof, de kerkhofmuur en enkele aanpalende gebouwen, waaronder de pastorie, de Appelmanshoeve en het huis  Storms met het vroegere kasteeltje tot het beschermde dorpsgezicht. De kerk komt als beschermd monument in aanmerking voor de subsidiëring van 80% van de kosten voor de stabilisering, renovatie en restauratie.

Zware investering

Eind jaren 60 beginjaren 70 werd de kerk grondig gerenoveerd. De spitse toren werd vernieuwd, de doopkapel in de kerk heropgebouwd en de binnenbouw opgeknapt. Nu is de Martinuskerk opnieuw hoogdringend aan renovatie toe. Er zijn grote scheuren ontstaan in de westelijke gevelmuur. In een eerste fase zijn zowel binnen als  buiten de kerk instandhoudingswerken vereist. Ook alle leien op de toren en de daken moeten worden vervangen. De kosten voor de stabilisering en de renovatie worden geraamd op twee miljoen euro. Het renovatiedossier voor de Sint-Marinuskerk staat sedert december 2014 op de wachtlijst van het Vlaamse Agentschap Onroerend Erfgoed. De inrichting van het columbarium in de kerk is echter pas mogelijk nadat de renovatie en restauratie van de kerk zijn voltooid. Iedere stap in de uitvoering van de renovatie en herinrichting evenals de bouw van het columbarium moeten gebeuren in nauw overleg met de subsidiegever, het Vlaams Agentschap Onroerend Erfgoed. 

De realisatie wordt een werk van lange adem. Volgens Deleu neemt het aantal crematies toe, ook in Dilbeek met zijn 43.000 inwoners. Mensen zijn vandaag minder plaatsgebonden. Met het beperkt aantal bedieners van de eredienst krijg je bovendien geen begrafenisdienst meer op bestelling, maar moet men zich aanpassen aan de beschikbare data. Eerder dan een urnenmuur op het kerkhof, pleiten de schepen en het gemeentebestuur voor de centralisatie van de urnen in het geplande columbarium in Sint-Martens-Bodegem.