Wie vijftien jaar geleden door de wijk het Broek wandelde, zag een wat afgesloten woonwijk tussen het kanaal Brussel-Willebroek en de Schaarbeeklei. Kleine arbeidershuisjes werden omsingeld door vaak leegstaande loodsen en fabrieksterreinen. De poetsproducten van Ca Va Seul, de draaibanken van Mondiale, de kachels van Peeters Buelens, de auto’s van Renault of de generatoren van Focquet; het is maar een greep uit wat vroeger in het Broek werd gemaakt.

Werd, want één voor één trokken de bedrijven weg. Maar waar de wijk vijftien jaar geleden een troosteloze aanblik had, heeft het Broek zijn tweede adem gevonden. De arbeiderswoningen staan er nog altijd, een groot deel van de fabrieksgebouwen is gesloopt. De komst van productiehuis Woestijnvis in 2007 was een opsteker en met de Kruitfabriek telt de wijk een hippe hotspot voor cultuur en ontspanning. Twee nieuwe rusthuizen werden gebouwd, waarvan één met kinderdagverblijf. In de strook langs het kanaal verrijst het ene appartementsgebouw na het andere. Er komt ook een school en een fietsersbrug moet wandelaars en fietsers snel en veilig over het kanaal naar het park Drie Fonteinen brengen.

Betrokkenheid creëren

De wijk verandert dus zienderogen. Om te vermijden dat de ultramoderne appartementen en de oorspronkelijke woningen twee gescheiden werelden worden, werd in 2015 Zennelab in het leven geroepen. Samen met de stad wil Riso (Regionaal Instituut voor Samenlevingsopbouw) Vlaams-Brabant de bestaande wijk integreren in de stadsvernieuwing. Isolde Vandemoortele van Riso: ‘We willen betrokkenheid creëren bij de inwoners en hen informeren over de plannen, maar ook een nieuwe wijkidentiteit ontwikkelen. Daarnaast hebben we aandacht voor woonkwaliteit. Zo is er een renovatieproject van de stad en de provincie dat de bewoners moet aanmoedigen om hun woningen op te frissen en energiezuiniger te maken.’

‘We willen betrokkenheid creëren en een nieuwe wijkidentiteit ontwikkelen.’

‘Soms vragen we de mensen expliciet naar hun noden, maar beter is om hen tijdens een informeel gesprek spontaan te laten vertellen over wat beter kan. Uit die gesprekken kwam bijvoorbeeld een grote bezorgdheid naar voren over het toenemend aantal wagens in de wijk. Ook over de luchtkwaliteit komen er steeds meer vragen.’ Niet verwonderlijk: de wijk ligt letterlijk in de schaduw van het viaduct van Vilvoorde en de drukke Schaarbeeklei.

Barbecue Op de noden van de bewoners wordt gepoogd een antwoord te bieden. Een oude schrijnwerkerij werd gesloopt om samen met de bewoners een park aan te leggen. In De Loods en in een rijwoning langs het park vinden tal van activiteiten plaats: van een leesclubje en naaimomenten tot koken met voedseloverschotten, Nederlandse les of freerunning, ook bekend als parkour, waarbij de deelnemers over hindernissen lopen en springen. In de tuin van de Loods kweken de bewoners groenten op een ecologische manier. ‘Sommige activiteiten komen er op vraag van de bewoners, andere zijn dan weer ontstaan omdat een vereniging of een vrijwilliger zich wilde engageren.’

De nieuwe inwoners betrekken, is een belangrijke opdracht. ‘Soms zien we mensen van het nieuwe rusthuis gebruikmaken van onze petanquebaan en we hebben hier ook al mensen uit de nieuwe appartementen in het park gezien. Dat is positief. Momenteel is het park nog wat ingesloten, maar binnenkort wordt het gebouwtje aan de Harensesteenweg afgebroken waardoor de ingang van het park beter zichtbaar wordt. Dat zal de drempel verlagen. Iedereen is welkom. Er staat een barbecuestel, dat je mag gebruiken als je achteraf alles mooi opruimt.’

Toekomst

Enkele maanden geleden kreeg Zennelab bezoek van studenten van de Technische Universiteit Delft. Samen met de bewoners werkten de studenten rond groene ruimte in de stad. ‘De bewoners namen deel aan workshops waarin ze hun ideeën kwijt konden. Na afloop presenteerden de studenten verschillende ontwerpen voor een toekomstig park in de wijk. Het was fijn om in de tekeningen de inbreng van de bewoners terug te vinden.’

Tot 2022 zal Riso in het Broek blijven. ‘Tegen dan moeten we aan de stad een voorstel doen in verband met de behoeften van de inwoners. Ik merk dat er de laatste tijd heel wat animo is over groene ruimte en luchtkwaliteit. Het besef dat groen een buurt aangenamer en gezonder maakt, is sterk gegroeid. Dat zal dus allicht zijn vertaling krijgen in ons voorstel aan de stad.’