Brussegem ligt op amper 12 km van de Grote Markt in Brussel. Toch is het nog een uitgesproken landelijke (deel)gemeente. Het dorp is gebouwd rond de Sint-Stefanuskerk. De gotische kerk en de pastorie zijn sinds 1976 als monument beschermd door de Vlaamse overheid. Ook het met zandsteen ommuurde kerkhof is beschermd en maakt deel uit van een beschermd cultuurhistorisch landschap. De renovatie en restauratie van de Stefanuskerk sleept al meer dan twintig jaar aan. Bevoegd schepen David De Valck (Lijst1785) betreurt dat. ‘De instandhoudingswerken en de restauratie van het dak, de gevelmuren en de glasramen zijn hoogdringend.’ De schepen heeft goede hoop dat het eindrapport van het Projectbureau Herbestemming over de nieuwe bestemming van de Sint-Stefanuskerk het renovatiedossier in een stroomversnelling zal brengen.

NEVENBESTEMMING

‘Dankzij de bescherming als monument kan het gemeentebestuur van Merchtem, die eigenaar is van de kerk, voor de restauratie rekenen op 80% subsidie van de Vlaamse overheid. Het resterende deel moeten de kerkfabriek en het gemeentebestuur financieren. Parallel met de restauratie willen we het project herbestemming verwezenlijken. Let wel, het gemeentebestuur en de  kerkraad kozen voor een nieuwe  nevenbestemming, geen volledige herbestemming. De kerk wordt niet ontwijd. Het kerkkoor en de sacristie worden behouden voor liturgische activiteiten. Bij begrafenissen of huwelijken kan van het schip gebruik worden gemaakt.’

KAPEL OF STILTEPLEK

Architecte Gisèle Gantois, die in 2017 de belangrijkste bouwfases van de kerk in Brusse gem in beeld bracht in het beheersplan, vindt het bijzonder dat het koor en de dwarsbeuk nog tot de oorspronkelijke kerk behoren. ‘Daarom heb ik voorgesteld om van dat oudste gedeelte een soort van relikwie houder te maken en er alle waardevolle,  kerkelijke kunstschatten te bewaren. Bovendien kan het koor worden gerestaureerd tot een kapel of stilteplaats met de creatie van een hedendaagse lambrisering waarin je een bank verwerkt. De gerestaureerde schilderijen kunnen in de lambrisering worden geïntegreerd. Het Projectbureau Herbestemming heeft dit voorstel overgenomen in haar finale plan.’

De architecte wijst erop dat in het begin van vorige eeuw het schip van de kerk werd verlengd en verbreed. ‘Om de verlenging mogelijk te maken, werd de kerktoren af gebroken en heropgebouwd. Het huidige schip is daardoor nu heel ruim en door de plaats van de pilaren is het makkelijk in compartimenten op te delen.’

WANDEL- EN FIETSRECREATIE

‘Het schip van de kerk met drie beuken wordt volledig vrijgemaakt en heringericht als ontmoetingsruimte voor activiteiten van de lokale gemeenschap en lokale verenigingen. Zo houden verenigingen er nu al hun jaarlijkse receptie waarbij ze de planning van hun nieuwe werkjaar presenteren.’ De schepen kan zich volledig vinden in het concept van de kerk als ontmoetingsruimte voor wandel- en fietsrecreatie zoals door het Project bureau Herbestemming wordt voorgesteld. ‘We zouden het schip van de kerk op vaste tijdstippen openstellen voor fietsers en wandelaars, uiteraard ook voor mensen uit de buurt. In dit opzet past het plan om vanuit de rechterzijbeuk van de kerk een rechtstreekse toegang naar het kerkhof te creëren en er een kerktuin met terras aan te leggen. De schaarse nog overblijvende oude grafzerken verhuizen naar een andere locatie.’

‘In een laatste fase zal het Brussegemplein worden heraangelegd. Nu tref je hier een grote asfaltvlakte aan die vroeger als kaatsplein werd gebruikt. Brussegem had een belangrijke kaatstraditie. We willen het plein groener en volledig verkeersvrij maken. Bij de heraanleg van het plein wordt ook een link gelegd tussen de kerk, het vroegere gemeentehuis en de vroegere school, waarin nu de jeugdbibliotheek is. De uitvoering en de samenhang van die plannen moet leiden tot een opwaardering van de dorpskern van Brussegem’, besluit De Valck.