Naar verluidt heeft de muziekgroep Nirvana ooit in ons land opgetreden voor een bijna lege zaal. Enkele jaren later vulde hij de grootste zalen en festivalweiden en verwensten fans zichzelf dat ze dat eerste optreden hadden gemist. ‘Dat gevoel krijg ik nu ook een beetje bij deze twee auteurs’, zegt programmator Steven Van Ammel. ‘Vooral Moya is schier onbekend in Vlaanderen, omdat zijn werk nog niet naar het Nederlands is vertaald. Maar in zijn eigen taalgebied en onder romanisten is hij een halve heilige.’

MINDERJARIGE VLUCHTELINGEN

Valeria Luiselli zal bij iets meer lezers een belletje doen rinkelen. Twee jaar geleden publiceerde ze het vlammende essay Vertel me het einde, waarin ze de schrijnende manier hekelt waarop de VS met minderjarige Latijns-Amerikaanse vluchtelingen omgaat. Rond hetzelfde thema construeerde ze nu de lijvige roman Archief van verloren kinderen, die ze bij Passa Porta aan het publiek komt voorstellen. ‘Ze is een van de sterren van de huidige Latijns-Amerikaanse boom: een nieuwe generatie relatief jonge auteurs — dertigers en veertigers — waarvan zij de absolute voorloper is.’

AUTOFICTIE

Luiselli is Mexicaanse, maar woont al jaren in New York. Ze kent haar thema dus uit eerste hand. ‘Haar recentste roman is autofictie: het verhaal is niet louter autobiografisch, maar ze heeft er wel veel elementen uit haar eigen leven in verwerkt.’ Ook Vertel me het einde lag al dicht bij haarzelf. In 2015 meldde ze zich aan als vrijwillige tolk voor vluchtelingenkinderen en -jongeren. De veertig vragen die ze hen standaard moest stellen, nam ze als basis voor haar essay. ‘Migratie wordt ongetwijfeld een van de rode draden door het gesprek. Een tweede thema wordt het verdwijnen van geluid. Het Mexicaans-Amerikaanse gezin dat centraal staat in het boek, onderneemt een road trip van New York naar Arizona, nabij de Mexicaanse grens. Ze willen er migranten helpen en verdwenen vluchtelingenkinderen opsporen. Maar de beide ouders zijn ook audiokunstenaars en onderzoekers op zoek naar sporen van verdwenen talen. Ook daarover zul je tijdens het gesprek iets vernemen.’

DRUKKENDE SFEER, ZWARTE HUMOR

Horacio Castellanos Moya verweeft verscheidene genres in zijn twaalfde roman, Moronga. ‘Voor een stuk is het een misdaadroman, maar het is ook een historische roman over de burgeroorlog in El Salvador’, vertelt programmator Elisabeth Kovacs. ‘Qua ritme en sfeer doet het boek me vaak denken aan tv-series zoals Breaking Bad, The Wire of The Sopranos.’ Die drukkende, gedesillusioneerde sfeer pareert de auteur met humor, en dan vooral van de donkerste soort. ‘De humor maakt het geweld en het gewicht van de context en de geschiedenis draaglijk.’

SCHERPE KRITIEK

Moya is schrijver, journalist en hoogleraar. Hij ontvluchtte El Salvador in 1979, toen er een burgeroorlog uitbrak, en woonde sindsdien op verschillende plekken ter wereld. Momenteel doceert hij creatief schrijven aan de universiteit van Iowa in de Verenigde Staten. In Moronga beschrijft hij wat voor impact geweld en oorlog hebben gehad op de twee protagonisten. Beiden kwamen vanuit El Salvador in de VS terecht, een land met een obsessie voor veiligheid en videobewaking. Wordt universiteitsprofessor Erasmo Aragón daar zo paranoïde van? Of komt het door het trauma dat hij opdeed tijdens de burgeroorlog? Net als buschauffeur José Zeledón vluchtte hij voor de repressie en de terreur in zijn eigen land. Maar met de hypercontrolerende overheid van vandaag lijkt het leven in de Verenigde Staten soms benauwend sterk op hun verleden. ‘Het is Moya’s eerste roman die zich in de VS afspeelt’, vertelt Kovacs. ‘Je kunt hem lezen als een scherpe kritiek op het land.’

UNIEKE KANS

Geen van beide auteurs reist vaak naar Europa. Moya doet ons land kort aan op doorreis van Stockholm naar Toulouse. En Luiselli is bezig met een heel beperkte tournee door het continent. ‘Daarna zijn ze weer weg.’ Niet te missen voor al wie geïnteresseerd is in Latijns-Amerikaanse literatuur en recente geschiedenis.

VR • 21 JUN • 20.00
Valeria Luiselli
Brussel, Beursschouwburg, www.passaporta.be

WO • 26 JUN • 20.00
Horacio Castellanos Moya
Brussel, Passa Porta, www.passaporta.be