Wie in Machelen door de Camille Françoisstraat loopt, zal niet vermoeden dat achter een van de onopvallende gevels tot voor kort het kloppende hart van heemkundekring Machala schuilging. In een schuurtje naast de advocatenpraktijk van Luc De Wilder vergaderden de bestuursleden van Machala zo’n vijf tot zes keer per jaar. En dat is best toepasselijk. ‘Dit was vroeger de boerderij van Joanna Turcksin, beter bekend als Woinke Turck’, vertelt De Wilder. De Machelse stierf in 2002 op 112-jarige leeftijd. Daarmee is ze tot op vandaag de oudste Belg ooit.

De heemkundige kring ging van start in 2003, onder impuls van huidig voorzitter Luc De Wilder. ‘Ik was geïnteresseerd in de geschiedenis van ons dorp. Ik ben hier in 1964 geboren toen Machelen er helemaal anders uitzag dan vandaag. De voorbije vijftig jaar is de open ruimte volgebouwd, oude gebouwen afgebroken, drukke verkeersassen aangelegd. Machelen heeft geen museum en ik vond het jammer dat er zo weinig over de geschiedenis van ons dorp te vinden was. Ik wil een stukje van ons verleden levend houden. Niet om terug in de tijd te gaan of om te klagen dat vroeger alles beter was, maar wel om mensen samen te brengen.’ 

‘De heemkunde is eigenlijk een manier, een alibi om mensen met elkaar te laten praten, vaak nog in het Machels dialect, dat dreigt te verdwijnen. Het zijn mensen die hier geboren en getogen zijn, maar ook mensen die hier nog maar pas wonen. Daarom organiseren we elk jaar onze Machala Dag. Die staat in het teken van een thema, zoals ‘Machelen in de jaren 70’ of ‘Verenigingen en hun vlaggen’. We tonen dan foto’s en voorwerpen, maar het moet toch vooral een gezellige dag zijn waarop iedereen eens kan binnenlopen en een praatje slaan met andere Machelaars. Daarom hebben we bijvoorbeeld al enkele eigen biertjes uitgebracht en daarom doen we ook mee aan de kerstmarkt.’

NIEUW LOKAAL

In het Machala-lokaal hangen oude foto’s, vaak van verdwenen gebouwen, en vergeelde affiches, maar er staan ook verpakkingen van lokaal geproduceerde producten van uit de tijd dat Machelen met Vilvoorde nog een echte industriële as vormde. Nog eventjes, want onlangs kreeg Machala goed nieuws. ‘We hebben van de gemeente een nieuw plekje gekregen: de oude conciërgewoning aan het kerkhof. Die zal van pas komen. Nu hebben we de ruimte niet om alles een plaats te geven of mensen te ontvangen. Ik nodig hier elk jaar de leerlingen van de lagere school uit zodat ze kennis kunnen maken met het Machelen van toen. Enkele oudere bestuursleden vertellen de Machelse jongeren dan allerlei verhalen.’ 

‘Heemkunde is een alibi om mensen met elkaar te laten praten.’

Een tijd geleden werd bekend dat zaal Nova afgebroken zou worden om plaats te maken voor een appartementsgebouw. Dat was niet naar de zin van de talloze verenigingen die gebruik maken van het complex. Er werd een petitie gestart en voorlopig is er de garantie dat het gebouw in 2019 niet gesloopt zal worden. ‘Het verdwijnen van de Nova zou een ramp betekenen voor het verenigingsleven, maar ook vanuit historisch en architecturaal oogpunt zou het een spijtige zaak zijn’, vertelt De Wilder. ‘In Vogelsang in Duitsland is een gelijkaardige zaal erkend als Unescowerelderfgoed, maar in Machelen zouden we die willen afbreken. Dat kan toch niet.’

BEZWAAR

De heemkundige kring heeft dus ook een rol als waakhond. ‘Machelen heeft niet veel waardevol patrimonium meer. Wat er nog is, moeten we absoluut beschermen. Daarom hebben we ook actie gevoerd voor de Beaulieuwijk. We hebben bezwaar ingediend tegen de afbraak van enkele mooie villa’s uit de jaren 20. Volgens de laatste berichten heeft zowel de gemeente als de provincie de bouwaanvraag van de projectontwikkelaar verworpen en blijft de Beaulieuwijk dus zoals ze nu is. Zo ben ik dus bijna elke dag met Machala bezig. Het is een fijne vrijetijdsbesteding.’ Wat brengt de toekomst? ‘In 2017 hebben we tijdens Kunst in Beaulieu in het kasteel Beaulieu een ‘eettafel’ georganiseerd voor onze leden. Daar is veel volk op afgekomen. Het zou fijn zijn als we nog eens zoiets extra zouden kunnen organiseren. Een tentoonstelling met werken van schilders uit Machelen bijvoorbeeld.’