De zangeres en liedjesschrijfster ontpopte zich eind vorige eeuw in ijl tempo van Limburger tot wereldburger. Haar hits van toen – Sensualité, Le monde tourne mal, Je t’attends, Rester femme – maar ook recenter werk als Rouge ardent hoor je nog steeds regelmatig op de radio. Over de jaren heen werd Axelle Red ook het gezicht van de strijd tegen antipersoonsmijnen en voor de rechten van de vrouw. Eerder dit jaar bezocht ze als ambassadrice van Handicap International een Syrisch vluchtelingenkamp in de Jordaanse woestijn. Intussen was er twijfel of ze het, tussen de zorg voor haar gezin en de wereld, nog kon en wilde opbrengen om een nieuwe plaat te maken. Exil nam die twijfel in de lente weg. De mensen kregen de zangeres opnieuw te horen zoals ze haar graag horen: in het Frans, wat meer poppy en met een boodschap die er niet te dik op ligt. In juni stelde ze de plaat voor in de Ancienne Belgique in Brussel. Dit najaar volgen er clubconcerten in Luik, Leuven, Oostende, Hasselt, Gent, Antwerpen en Bergen.

SOUL HEBBEN

‘De optredens worden een verlengstuk van het album’, legt de zangeres in haar kantoor in Linkebeek uit. Het ligt op wandelafstand van de beschermde 17e-eeuwse hoeve, waar ze samen met haar man (en manager) Filip Vanes en hun drie dochters, Janelle, Gloria en Billie, woont. ‘Het plezante is dat ik het altijd anders probeer te doen. Mijn vorige album Rouge ardent (2013) was akoestisch en puur. Dit keer heb ik met verschillende liedjesschrijvers samengewerkt, en er lopen wat meer dingen mee op tape, want ik had goesting om naast de melodieën ook al de arrangementen te horen.’ Het leidt haar wat weg van de soul. Dave Stewart had dat liever anders gezien, zegt ze. Het Eurythmics-boegbeeld had zin om met haar opnames te maken in Memphis, waar ze in het gezelschap van muzikanten van Al Green, Isaac Hayes en Booker T haar vorige studioalbum had ingeblikt. ‘Maar ik wilde liever werken zoals hij het in de eighties gewoon was met Annie Lennox. Dit keer mocht het fris en licht zijn (zoals op de single This girl’s gonna kill you, dat de zangeres samen met Stewart schreef). Ik heb zeker al diepere of meer bluesy platen gemaakt, zoals Sisters & Empathy (2009), maar het was heel tof om de andere songschrijvers te horen zeggen dat ik geen soul hoef te zingen om soul te hebben.’

IS HET DOEL DE PRIJS WAARD?

Je zou het op haar vijftigste ook gewoon levenservaring kunnen noemen. ‘Thematisch is Exil een vervolgverhaal op Rouge ardent’, zegt ze. ‘Het gaat over de prijs die je bereid bent te betalen om je doel te bereiken. Op de plaat vertrekt het mannelijke personage en blijft de vrouw achter. Zij betaalt de prijs. Ook helden als Martin Luther King en Gandhi hebben hun leven aan een hoger doel gewijd en hebben daarvoor zelf een heel hoge prijs betaald én laten betalen. Om mijn doel te bereiken, een nieuw album uitbrengen, moest ik eveneens een hele reis afleggen. Ik noem het mijn persoonlijke ballingschap, want naast het plezier van liedjes schrijven, zijn er ook veel momenten waarop je vast komt te zitten. Naast de ongelofelijke momenten waarop je een melodie vindt, een tekst goed aanvoelt of een nummer in de studio vorm krijgt, staan er afschuwelijke momenten waarin je je onzeker voelt.’ 

‘Ik geloof heel sterk in sensibiliseren en mensen positief beïnvloeden.’

Het was uiteindelijk de akoestische tournee in het verlengde van haar vorige album die de zangeres frisse moed en energie gaf. ‘Ik moest eerst een stap achteruit zetten om weer vooruit te kunnen. Ik had de rechtstreekse respons van het publiek in die meer intieme setting nodig. Er was ook weinig op scène, en dus veel plaats voor mij. Ik kon de verhalen achter de liedjes vertellen en een dynamiek creëren met mijn stem. Zo kreeg ik weer zin om een nieuwe plaat te maken.’ Het thema van die plaat – is het doel de prijs waard? – kon in dit #MeToo-tijdperk amper beter gekozen zijn, maar wie haar teksten leest, weet dat haar zachte pleidooi voor een menselijk feminisme al een heel leven meegaat.

EVENWICHT GEVONDEN

‘In het begin van mijn loopbaan, toen ik zelf nog geen liedjes schreef en gekend wilde worden in Engeland, ben ik effectief een man tegengekomen die mij begon te chanteren: Als je niet met mij uitgaat, gebeurt er niets, klonk het. Ik heb toen het geluk gehad dat ik met hem niet op de verkeerde plaats ben beland en niet ben aangerand. Maar dat contract zag ik wel aan me voorbij gaan. Zo besefte ik al heel snel dat ik maar beter mijn eigen songs zou schrijven als ik niet afhankelijk wilde worden van anderen. Dat heeft me veel minder kwetsbaar gemaakt.’ Als geen ander realiseert ze zich dus dat misbruik vooral voorkomt in scheefgetrokken machtsverhoudingen. 

Aan de andere kant raadt ze vrouwen aan om minder vaag te zijn en zo mogelijke problemen zelf te ontmijnen. ‘Ik zeg mijn dochters dat ze maar beter duidelijk zijn. Dat, als ze in hun vriendenkring willen dat jongens hun gender vergeten, hun houding en hun kledij hen daarbij kan helpen. Ze mogen van mij een korte short aandoen, maar dan zorgen ze er best voor dat de anderen zich daar niet ongemakkelijk bij voelen. Dat is een soort van etiquette en aanvoelen. Het gevaar bestaat nu dat feministische hardliners gaan roepen: Wat? Mogen wij niet met een korte rok rondlopen? Natuurlijk mag dat, maar er moet een evenwicht zijn.’ Doorgetrokken naar haar eigen sector, luidt dat: ‘Ja, we mogen ons mooi en sexy maken in onze videoclips, maar tot waar gaat dat? Wat is empowerment en wanneer beantwoord je aan een door een bepaalde mannenwereld opgestelde norm die aanleunt bij de pornoindustrie?’ Voor Axelle Red schuilt elke oplossing in het nastreven van een evenwicht dat op termijn tegenstellingen kan opheffen.

TWEE OF MEER WERELDEN

Haar hoeve staat haast symbolisch pal op de grens van het Brussels Hoofdstedelijke Gewest en de Rand. Met haar voordeur in Ukkel en tuin in Linkebeek zit ze tussen landelijke rust en stedelijke hectiek. Ze heeft beiden nodig, maar in haar hoofd blijft het voortdurend pendelen tussen verschillende rollen. De spagaat tussen de rust die ze vindt in haar tuin, waar ze graag de schapen voedert, en de stress die komt kijken bij een publiek leven op het podium, in de media en op bezoek in een Syrisch vluchtelingenkamp blijft bijzonder groot. ‘Er zijn momenten geweest dat ik dat niet kon plaatsen en ik het niet logisch vond dat ik met mijn gezin, mijn koeien en mijn schapen op een grote boerderij woonde’, zegt ze eerlijk. ’Vandaag lukt dat zonder voor anderen zwaarmoedig of vervelend te worden.’

LE PLUS BEAU RESTE À VENIR

Niet alleen zelf heeft ze een betere balans gevonden tussen haar idealisme en haar dagelijkse realiteit, ook met de verhoudingen tussen man en vrouw ziet ze het op termijn goed komen. ‘Ik denk dat we geleidelijk naar een evenwicht evolueren. Empathie betekent voor mij dat tikkeltje menselijkheid toevoegen aan elke sector in de maatschappij, zodat het niet meer uitmaakt of je man of vrouw bent. Ons ideaal wordt volgens mij meer en meer een soort van hoger doel. Terwijl ik aan het schrijven was viel me plots die ene zin te binnen: Changing a society on the basis of empathy is like watching the grass grow. Het zal niet snel gaan, maar het gebeurt!’ Axelle Red sluit haar nieuwe album dan ook veelzeggend af met de song Le plus beau reste à venir. ‘Ik geloof heel sterk in sensibiliseren en mensen positief beïnvloeden. Ik deel de wereld op in helden, schapen en tirannen. Wij, de schapen, vormen de grote massa. Welnu, het is de kunst om genoeg helden te hebben die de schapen positief beïnvloeden. Hoe meer wij solidair zijn, hoe meer schapen er geneigd zullen zijn om niet de tiran te volgen. Dat betekent delen en niet te hebberig zijn en in ruil maakt je lichaam endorfines aan.’ (lacht) 

‘De helft voor jezelf doen en de helft voor de maatschappij, zou dat geen goede balans zijn?’ vraagt de zangeres zich af. ‘Je moet de mensen natuurlijk wel de tijd gunnen om uit te zoeken wat ze willen. Vroeger was ik als ouder veel te gehaast. Oei, dacht ik. Mijn kind moet op heel jonge leeftijd balletlessen volgen als het een prima ballerina wil worden of een instrument spelen als het later naar het conservatorium wil. Nu zeg ik mijn kinderen: Doe wat je graag doet, doe het goed, have fun en neem je tijd. Zo hebben we onze dochter een sabbatjaar gegund. Ze wist wel wat ze wilde, maar ze was tegelijk heel gestresseerd. In mijn ideale wereld zou iedereen eerst één of twee jaar gemeenschapsdienst doen: sociaal werk, rondreizen en zichzelf vinden.’

 De tournee van Axelle Red start op 22 november in Het Depot (Leuven),  www.hetdepot.be en www.axelle-red.be