Vooral de vraag naar meergezinswoningen of co-housing is groot. In een agrarisch gebied kon een herbestemming tot voor kort enkel via een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) of wanneer de hoeve een beschermd monument is. 

In juli 2018 is, op voorstel van Vlaams minister Joke Schauvliege (CD&V), het zogenaamde instrumentendecreet goedgekeurd. Het schept een breder kader voor de functiewijzingen van hoevegebouwen in een agrarisch gebied. Het decreet trekt de krijtlijnen voor een convenant tussen Vlaanderen, de gemeente en de eigenaar. Zo’n overeenkomst bepaalt de toelaatbare functiewijzigingen specifiek op maat van de draagkracht van het hoevegebouw en de omgeving. ‘Het schept nieuwe, meer flexibele mogelijkheden’, zegt stedenbouwkundige Dirk De Loecker, zaakvoerder van Plan+ die betrokken is bij de renovatie van het Hof te Mergelingen in Gooik. 

EERST ANALYSEREN

De renovatie van de leegstaande vierkanthoeve Hof te Mergelingen is een voorbeeld van hoe het nieuwe wettelijke kader kan worden toegepast. De vierkanthoeve krijgt een nieuwe bestemming gericht op fietstoerisme. ‘Daarmee vult de herbestemming meteen een leemte in op het vlak van verblijfstoerisme in het Pajottenland. Voor fietsers en wandelaars zijn er nauwelijks of geen voorzieningen’, constateert De Loecker. Toen hij de opdracht kreeg van Saffelberg Investments, de nieuwe eigenaar van het Hof te Mergelingen, was hij meteen gecharmeerd door het silhouet van de vierkanthoeve. ‘Ze staat in al haar glorie én eenvoud in het landschap’. 

‘Recent hoorde ik de uitdrukking Ga op je handen zitten. Als je dit effectief doet, voel je niet de drang om meteen in actie te schieten, maar dwing je jezelf om de zaken eerst op je te laten afkomen en die grondig te analyseren. Dit typeert onze aanpak voor het Hof te Mergelingen’, aldus De Loecker. ‘We hadden geen vooropgezet plan, maar we zijn uitgegaan van de mogelijkheden van deze site, van de eigenheid van de gebouwen, de kwaliteiten van de omgeving en het wettelijk kader. Het Hof te Mergelingen is geen beschermd monument, maar is wel opgenomen in de inventaris van historisch erfgoed. Op de Ferrariskaarten, opgemaakt tussen 1771 en 1778, is het Hof te Mergelingen afgebeeld als Waterhof. De ruime waterbekkens werden inmiddels rechtgetrokken of dichtgegooid. Wat meteen ook de wateroverlast in het binnenhof verklaarde. Landschapsherstel staat op onze agenda: het water krijgt zijn oorspronkelijke loop terug en de omgekapte boomgaard wordt heraangelegd. De weiden met grazende paarden en koeien blijven tot tegen de gebouwen komen.’

VAKANTIEWONINGEN

Uit onze verkenning blijkt dat het hoevegebouw zich leent voor verblijfstoerisme. ‘Twee vleugels van de vierkanthoeve – de vroegere stallen – verbouwen we tot acht vakantieverblijven met in totaal vierentwintig bedden. In het huidige woonhuis voorzien we een gemeenschappelijke keuken en ontmoetingsruimte voor de groepen die hier logeren. In het aanpalende gebouw van het woonhuis zijn sanitaire voorzieningen en een wasruimte gepland. Daarnaast komt er een beveiligde fietsenstalling. De schuur, met zijn historisch gebinte en zadeldak, laten we nagenoeg intact. Ze wordt ingericht als een multifunctionele ruimte. De terrasjes van de vakantiewoningen zien uit op die binnenkoer, die autovrij zal zijn. Op de binnenplaats willen we geen klassiek maar een natuurlijk zwembad aanleggen.’ 

De Loecker benadrukt dat ze met hun concept heel snel in dialoog zijn gegaan met alle betrokken overheidsinstanties inzake toerisme, erfgoed, stedenbouw, landbouw, milieu en het gemeentebestuur van Gooik. ‘We zaten vlug op één lijn. De stedenbouwkundige vergunning is afgeleverd, de voorbereidende werken zijn volop bezig. De eerste vakantiewoningen moeten tegen 2021 opgeleverd zijn. Met ons project van verblijfstoerisme versterken we de lokale economie op het platteland. Bike & Breakfast Hof te Mergelingen bevindt zich op wandelafstand van het restaurant de Popelier. Beide activiteiten vullen elkaar aan.’