Het tracé roept meteen associaties op met foute stedenbouwkundige keuzes en een gebrek aan visie, maar de expo focust op de vele plannen die in de 19e en eerste helft van de 20e eeuw tot stand kwamen en aantonen dat men wel degelijk nadacht over hoe men van Brussel een waardige hoofdstad kon maken.

Heel wat voorstellen en onderzoeksprojecten, onder meer van Victor Bourgeois en Victor Horta, verdwenen in de kast, maar toch gaven ze richting aan deze periode. Want door na te denken over hoe men de twee eindstations Noord en Zuid met elkaar kon verbinden, begon men ook plannen te smeden voor een veel bredere stedenbouwkundige ingrepen op schaal van de hoofdstad.

Het was de ideale kans voor de overheid om haar ambities te verwezenlijken: Brussel als toonbeeld van sanering en modernisering, met een imposante bibliotheek en een nagelnieuw Rijksarchief. En waar anders dan in het hart van de stad moest dat nieuw centraal station komen? Enter de sloophamer die een zone van maar liefst twee kilometer te lijf ging.

Wat na de verbrusseling?

Echt trots moeten we niet zijn op het feit dat urban planners overal ter wereld spreken over ‘bruxellisation’ of ‘brusselization’ wanneer ze het hebben over ondoordachte stedelijke ontwikkeling. De ‘verbrusseling’ wordt vaak toegeschreven aan het gebrek aan regels voor de ruimtelijke ordening in de jaren 1960 en 1970, maar ook de periode daaraan voorafgaand is geen toonbeeld van goede stadsplanning.

En toch… Via tekeningen en wedstrijdvoorstellen uit het archief toont (Re)compose the city dat de oude plannen voor het tracé en de urbanisatie wel blijk gaven van reflectie over de stad en haar ontwikkeling. Uiteindelijk zijn die plannen maar een radartje in het grote bolwerk van politieke, architecturale en vastgoedambities. Niks nieuws onder de zon. Doen we het nu dan zo veel beter?

Met het etaleren van plannen die nooit werkelijkheid werden, kan de expo de discussie over de huidige verstedelijking van Brussel voeden. Het CIVA organiseert dan ook een debatreeks met sprekende titels als ‘De privatisering van de Staat’ en ‘Van klein Manhattan naar…?’ Er is ook ruimte voor dromen over een urbanistische visie voor Brussel.

TOT 14 OKT
Unbuilt Brussel #2. (Re)compose the city
Brussel, CIVA, Kluisstraat 55, www.civa.brussels