Die as loopt van Sint-Pieters-Leeuw over Brussel naar Vilvoorde, Machelen en Zaventem. ‘Op zowat alle indicatoren voor armoede die het Steunpunt Sociale Planning van de provincie onderzocht, scoort de Zennevallei het slechtst,’ aldus onderzoekster Tine De Rijck.

‘Maar ook in andere gemeenten, telkens vooral in de deelgemeenten die grenzen aan Brussel, zoals Wemmel, Zellik (Asse) en Strombeek-Bever (Grimbergen) zijn de armoedecijfers hoger dan in de rest van de provincie Vlaams-Brabant. Er is een duidelijke wisselwerking tussen Brussel en de Rand. De armoede stopt niet aan de gewestgrens.’

INKOMENSKLOOF

De armoede in de Zennevallei is volgens De Rijck geen nieuw fenomeen. ‘Sedert vele decennia is er een concentratie van armoede langs de oude industriële as. Kenmerkend zijn de vele oudere, kwalitatief minder goede en dus goedkopere huurwoningen. Gelet op de lange wachtlijsten voor sociale huurwoningen vormen de huurders een kwetsbare groep op de privéhuisvestingsmarkt.’

‘Door de hoge huurprijzen rond Brussel houden ze na aftrek van de huur nog weinig over voor andere uitgaven, zoals voor gezondheid. Een teken aan de wand is het toenemend aantal mensen dat de afgelopen drie jaar geen bezoek heeft gebracht aan de tandarts.’

‘De inkomenskloof tussen de gemeenten in de Rand is de afgelopen jaren nog toegenomen. Er leven meer werklozen, gezinnen met een laag maandinkomen en een laag opleidingsniveau in de Noordoostrand, gaande van Vilvoorde, Machelen tot delen van Zaventem. Dit staat in schril contrast met de rijkere Zuid-oostrand met gemeenten als Overijse, Hoeilaart en Tervuren. Hier tref je veel werknemers van internationale bedrijven en instellingen aan, een lagere werkloosheid en gezinnen met hogere inkomens.’

‘De concentratie van kansarmoede komt tot uiting in de verschillende indicatoren,’ verduidelijkt De Rijck. ‘Langs de oude industriële as in de Zennevallei vind je meer gezinnen die recht hebben op een verhoogde tegemoet koming in de ziekteverzekering. Die wordt enkel toegekend bij een laag gezinsinkomen.’

‘In de Rand vind je de grootste armoede bij kinderen en jongeren en onder de mensen tussen 25 en 64 jaar. Oudere alleenstaanden met een laag pensioen tref je minder aan in de Rand. Het fenomeen van armoede onder ouderen komt het meest voor in Brussel en in de landelijke regio’s van de provincie, zoals het Pajottenland in het arrondissement Halle-Vilvoorde en het Hageland in het arrondissement Leuven.’ 

ARMOEDERISICO’S

‘Kinderen die opgroeien in een eenoudergezin of in een huishouden zonder inkomen uit arbeid, hebben een hoger risico op armoede. Eenoudergezinnen zijn een stedelijk fenomeen, je treft ze veel aan in de Rand, maar ook in de kernen van steden zoals Leuven, Tienen en Diest.’

‘Een andere groep met een hoger risico op armoede is de bevolking van niet-Europese herkomst. Die groep vind je ook vooral in de Zennevallei en de hoger genoemde deelgemeenten die grenzen aan Brussel. Mensen met een laag opleidingsniveau hebben eveneens een hoger armoederisico omdat ze meer kans hebben op werkloosheid of een laag inkomen. Spijtig genoeg doen kinderen van laaggeschoolden het vaak zelf ook minder goed op school.’

Het Steunpunt Sociale Planning bracht de leerlingen in het onderwijs in kaart van wie de moeder laaggeschoold is. Net zoals het aantal leerlingen met een schooltoelage, is dit een indicatie voor kansarmoede. Als je de kaarten ernaast legt, springen telkens dezelfde gebieden eruit. 

In het septembernummer van RandKrant publiceerden we de cijfers over kansarmoede van Kind & Gezin. Volgens het Steunpunt Sociale Planning gaat het waarschijnlijk nog om een onderschatting van het probleem omdat Kind & Gezin in sommige gemeenten in de Rand een derde van de kinderen tussen 0 en 3 jaar niet bereikt.

‘De vraag is of het daarbij gaat om kinderen uit de gegoede gezinnen of uit de meest kwetsbare gezinnen.’ Er bestaat geen enkele indicator waarmee je armoede exact kunt afmeten, daarom vindt het Steunpunt Sociale Planning het belangrijk verschillende armoede-indicatoren in beeld te brengen en te vergelijken.

Het dossier Armoede vind je terug op de website van de provincie Vlaams-Brabant. Cijfers over armoede kun je vinden op https://provincies.incijfers.be. Lokale besturen kunnen sommige cijfers verkrijgen per deelgemeente of wijk.