Na Een ander zijn geluk, Unspoken en Kid is Home Fien Trochs vierde langspeelfilm. Hij sleepte prijzen in de wacht op internationale filmfestivals en recensenten noemden de regisseur onverbloemd ‘een supertalent’. ‘Puur voor mezelf is zo’n prijs natuurlijk een megaboost’, geeft Troch toe.

‘En voor de film doet het veel. Toen de selectie voor het filmfestival van Venetië bekend raakte, kwam er instant interesse van de internationale pers, verkoopsagenten, distributeurs en allerlei andere mensen die iets voor Home of mijn volgende projecten kunnen betekenen.’ In Venetië won ze de prijs voor beste regie, Les Arcs in Frankrijk kende haar de grote juryprijs toe, in Gent won ze de publieksprijs en die voor beste muziek, ze haalde de officiële selectie in Toronto en stond op de festivals van Los Angeles en Rotterdam.

GENERATIEKLOOF

De tieners en de volwassenen in Home hebben zo hun eigen problemen en werken die ook allemaal op hun eigen manier uit op elkaar. Onbegrip leidt tot spanning, en als de spanning te groot wordt, kan er al eens iets knappen. Zonder te oordelen of haar eigen visie op te dringen, gunt Troch de kijker een blik op het complexe universum van haar personages. Soms flitsend, vaak beklemmend, altijd raak brengt ze in beeld hoe verstrekkend de gevolgen kunnen zijn van iets wat je – soms in een reflex – doet, of net niet.

Voor het eerst schreef Troch het scenario niet in haar eentje, maar samen met haar partner, filmmonteur Nico Leunen. ‘Hij is begonnen met mij te interviewen over alle ideeën, verhaaltjes en thema’s die ik sinds mijn vorige film had bedacht. Die heeft hij opgeschreven en in een schema gegoten. Met dat materiaal zijn we beginnen te puzzelen: wat is hier een verhaal, waar zit de rode draad, wie of wat kan het geheel versterken?’ Troch schreef overdag aan het scenario, Leunen las het ’s avonds of ’s nachts en bezorgde haar tegen de volgende ochtend zijn bemerkingen.

‘Ik heb veel gehad aan het besef dat mijn normaal niet zomaar het normaal van een ander is.’

‘Uiteraard beheerste de film ons leven, maar doordat we toch niet heel de dag samen aan tafel zaten te schrijven, ontstond er een praktische wisselwerking die we best relax vonden. Het was ook de eerste keer dat ik het zag zitten om samen met iemand aan een scenario te werken. Mijn drie vorige films dreven veel meer op emotie en sfeer dan Home, die echt vertrekt vanuit het verhaal en personages van vlees en bloed. Ook daardoor leende hij zich veel beter tot samenwerken.’

HIER EN NU

Fien Troch filmde Home zonder speciale belichting en make-up. Ze gaf haar vier jonge acteurs ook een smartphone in handen. Na elke opname verliet de ploeg de ruimte en bleven de jongeren alleen achter, als hun personages, met de telefoons in de aanslag. ‘Ze filmden elkaar, zoals ze alleen konden als ik er niet op stond te kijken. Het was een idee van Nico: laat ze elkaar filmen en we kijken wel wat het oplevert. Is het bruikbaar, dan monteren we het erin.’

De beelden van de smartphones geven de film een bijzonder hier-en-nu-gevoel dat met een echte camera moeilijk te evenaren valt. Die authentieke sfeer was er uiteraard ook niet geweest zonder de uitstekende prestaties van de jonge acteurs. Alle vier waren ze nieuw in de filmwereld. De castingagente plukte hoofdrolspeler Sebastian Van Dun bijvoorbeeld gewoon van een skatepark.

‘Alle jongeren, die naar de audities kwamen, hebben we geïnterviewd over zichzelf en hun visie op het leven. Onder degenen die we goed vonden, bleken vooral die zonder acteerervaring een soort van magie over zich te hebben. Je liet ze spelen en je zat met échte tieners aan tafel. Sebastian hebben we zelfs een paar keer moeten aansporen om terug te komen. Hij snapte niet goed waarom hij zaterdag na zaterdag moest opofferen om weer eens een castingronde te doen. Nu is hij natuurlijk wel heel blij dat hij zich heeft laten overtuigen’, lacht Troch.

ACHTER DE CAMERA

Zelf wou Troch als tiener het liefst actrice worden. ‘Mijn vader is filmmonteur, dus de cinema was een wereld die ik van dichtbij meemaakte. En dan stel je jezelf haast vanzelf de vraag of je later ook iets in die wereld wil doen. Ik schreef, maakte muziek en was artistiek bezig. Op 18 jaar deed ik toelatingsexamen voor de toneelschool, maar tot mijn verrassing slaagde ik niet, een mogelijkheid waar ik gek genoeg geen rekening mee had gehouden.’ Om ergens van start te kunnen gaan en intussen eens goed te kunnen nadenken, schreef ze zich dan maar in voor de filmopleiding in Sint-Lukas. ‘Gaandeweg heb ik ontdekt dat mijn plek achter de camera is. Film maken werd mijn alles.’

‘Gaandeweg heb ik ontdekt dat mijn plek achter de camera is.’

Haar moeder is psychologe, en hoewel het nooit in haar is opgekomen om in haar voetspoor te treden, vindt ze de activiteiten van haar ouders de ideale voedingsbodem voor een regisseur. ‘De artistieke en technische kant van de cinema via mijn vader, en voor de verhalen en het prikkelen van de fantasie komt wat psychologisch inzicht goed van pas. Ik heb veel gehad aan het besef dat mijn normaal niet zomaar het normaal van een ander is. De menselijke psyche heeft veel verschillende lagen. Dat besef helpt me om in de huid en de problemen van mijn personages te kruipen.’

BIOTOOP LONDERZEEL-BRUSSEL

Fien Troch is opgegroeid in Londerzeel. ‘Ik ging er niet naar school, maar woonde er en ging er uit. Met het uitgaan vormden we een echte kliek in het dorp, en dat was geweldig. Stilaan begonnen we ook samen uit te gaan in Brussel. Omdat Londerzeel zo dicht bij Brussel ligt, had ik nooit het gevoel dat ik in the middle of nowhere woonde. Pas toen ik op 18 jaar naar Brussel verkaste, voelde ik dat ik uit het meer beschermde milieu van een kleinere plek kwam.

Ik kom nog altijd graag in Londerzeel, maar ik ben er nooit echt teruggekeerd. Ik wil het bruisende van de stad om me heen, vooral omdat ik veel thuis werk. In Brussel kan ik een koffie gaan drinken, uit ontbijten gaan of overdag naar de cinema gaan. Ik zie uiteraard veel films en nu ik kinderen heb, is het praktischer als ik dat overdag kan doen. Ik heb nood aan de energie van de stad om me heen.’

LOCATIESPOTTING

Voor de opnames van Home bleef Troch dicht bij huis. Alle locaties in de film liggen in of dichtbij Brussel. Een winkelstraat in Vilvoorde, een sanitairzaak in Zaventem, de Delhaize van Alsemberg, huizen in Meise, Gooik en Kessel-Lo. ‘Locaties spotten is echt een kutjob; sorry voor dat woord. Je moet bij mensen aanbellen en krijgt dan nogal vreemde blikken. Zelf vind ik het verschrikkelijk om te doen. De jongen die ik voor de locaties van Home heb geëngageerd, heeft het echt fantastisch gedaan. Hij had geen auto, dus hij is overal met het openbaar vervoer en de fiets naartoe getrokken, met mijn ideeën en aanwijzingen op zak.

Het was geen simpele taak. Als ik iets in mijn hoofd heb, kan ik koppig zijn: het moet er dan precies zo uitzien. Ik wou de locaties ook gebruiken zoals ze waren. Anders kies je bijvoorbeeld een leegstaand huis dat je volledig inricht zoals je wil. Of je begint allerlei meubelen te vervangen of te verschuiven. Dat wou ik niet. Het enige wat we hebben weggehaald, zijn de foto’s van de bewoners. Het was vanuit hetzelfde principe als de belichting en de make-up die ik achterwege heb gelaten: om de authenticiteit van de film te bewaken, maar ook om geen te intimiderende set te creëren voor de jongeren. Zeker bij de delicatere scènes ging het vlotter als er geen ploeg van 20 man op stond te kijken.

En ik wou flexibel zijn. We hebben gefilmd vanuit het gevoel dat de camera toevallig passeert en vastlegt. Daarom gaf ik de acteurs ook veel vrijheid in hun bewegingen. Ze wisten precies wat ze moesten zeggen en doen, maar als ze wilden opstaan of bewegen, dan kon dat. Ofwel volgde de cameraman, ofwel gingen ze uit beeld. Zoiets kan niet op een klassieke filmset. Als je daar de camera draait, komt meteen de belichting in beeld, of de hoek met de kleding. Ze moesten echt op hun eigen, ontspannen manier kunnen bewegen, zodat ze nooit gecrispeerd zouden raken.’

Op 2 juni komt Home uit op dvd. RandKrant geeft er drie weg. Stuur ons een vriendelijke mail (randkrant@derand.be) en win!