Het terrein is opgedeeld in verschillende deelgebieden. Een daarvan is de site van de Kruitfabriek, die deel uitmaakt van het ontwikkelingsproject 4 Fonteinen, ongeveer dertien hectare groot. Daar gebeuren op dit ogenblik nogal wat interessante dingen.

TIJDELIJKE ANDERE BESTEMMINGEN

Architecte Stefanie Cornut is de initiatiefneemster achter de herinrichting van wat voor een korte periode de opnamestudio van Woestijnvis was en veel vroeger verschillende bestemmingen had. Vlakbij stond ooit een kruitfabriek, die in 1919 ontplofte. Het huidige gebouw was in de loop der jaren een soort bedrijvencentrum. Vandaag gebeuren hier speciale activiteiten. Het is een samenwerking van Vilvoorde Development (Matexi en PSR Brownfield Developers), bvba De Kruitfabriek, de stad Vilvoorde en Studio Surplus.

‘De stad speelt een actieve rol’, zegt burgemeester Hans Bonte (SP.A). ‘We schelden de leegstandsbelasting kwijt. Met dat geld kan Vilvoorde Development actief investeren in wat hier vandaag gebeurt. De programmatie van de culturele activiteiten is een gezamenlijk initiatief van De Kruitfabriek en onze cultuurfunctionaris. Om tot een goede privaat-publieke samenwerking (PPS) te komen spelen we onze rol om de nodige vergunningen te bezorgen, de sanering te realiseren en mee de omgevingsaanleg op poten te zetten, onder het goedkeurend oog en met steun van de Vlaamse overheid. Ook dat is voor ons een invulling van het breder concept Stad aan het Water. En zo maken we een labo dat het Vlaams project Tijdelijke Andere Bestemmingen een zinvolle, concrete invulling geeft en dat als voorbeeld kan dienen voor anderen.’

LABORATORIUM

Studio Surplus staat onder de hoede van Cornut. ‘Het huidige, heringerichte gebouw heeft heel wat tijdelijke bestemmingen. Het geeft onderdak aan kleine al dan niet startende bedrijven, er is ruimte voor kunstenaars en een circusschool, een repetitiezaal voor muzikanten, een grote hal voor afterworkparty’s, een afhaalpunt voor pakjes, enzovoort.’

Didier Cortois, de man van vennootschap De Kruitfabriek, die de site beheert, schuift even bij. ‘We willen een locatie zijn waar ideeën opborrelen, deelnemers elkaar raad geven en hulp bieden. Kortom, we willen inspireren. De bedoeling is zelfbedruipend te zijn, maar toch de mogelijkheid te laten om veel te experimenteren. Zo kunnen we misschien een referentieproject zijn voor steden als Gent of Antwerpen, die kunnen leren uit wat wij hier meemaken? Collega’s Sven en Julie en ikzelf doen activiteiten voor groepjes vanaf een tiental mensen. Op de afterworkparty’s komen wel eens meer dan duizend mensen af. Dit is het kader waarin we werken.’

DE BUURT BETREKKEN

‘Voor een ander deelproject van 4 Fonteinen betrok ik er zoveel mogelijk de buurtbewoners bij’, zegt Cornut. ‘Ik houd van aanpakken en ging bij iedereen aanbellen om te vragen wat ze deden, hoe ze de site ervoeren, enzovoort. Ja, ze kennen me hier ondertussen. Dat contact met de directe buurt vind ik belangrijk.'

‘Het betrekken van de directe buurt vind ik belangrijk.’

Zo werken de buurtbewoners mee aan dit verhaal en krijgen ze de aandacht die ze verdienen. Voor de officiële opening van dit project kregen de inwoners van de wijk Het Broek een pre-opening, waarop ze allemaal uitgenodigd waren, samen met de ontwikkelaars van de site, vertegenwoordigers van de stad en de deelnemende bedrijven. De buurtbewoners waren aanwezig. Dat heeft hen en mij veel deugd gedaan.’

‘Dit project straalt veel goede wil uit. Alle betrokken initiatiefnemers hebben een open geest. We wijken af van de platgetreden paden en trachten een eigenzinnig maar waardevol parkoers af te leggen. Dat gebeurt met vallen en opstaan, maar uiteindelijk zijn we telkens blij met het resultaat’, zegt Cortois. Het kanaal is een troef. ‘Wist je dat hier enorme cruiseschepen voorbijvaren? En van hieruit is het zicht op die waterloop toch heel speciaal, vind je niet? Binnen een paar jaar komt hier vlakbij een fiets- en voetgangersbrug over het water. Dat zal heel wat zachte recreatie naar hier lokken.’

Voor de buiteninrichting kreeg Cornut de vrije hand om er iets origineels van te maken. Met ondersteuning van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) koos ze voor een groenzone waar omwonenden mee groenten komen kweken in twintig houten bakken, volgens het principe van Urban Farming. Het geheel is uitgebouwd met speel- en wandelzones, met de uitbeelding van voorwerpen die verband houden met de activiteiten van de buren en met een leuke heuvelpartij vanwaar je de site kunt overzien. Bloemenweiden en een insectenhotel ontbreken niet.

'Al is het dan tijdelijk, in de Kruitfabriek gebeurt iets unieks.'

De tuin is onregelmatig open, in feite enkel wanneer je in het café van de eigenlijke Kruitfabriek terechtkunt (zie website Kruitfabriek). In de zomer zijn er heel wat buitenactiviteiten waar iedereen van kan genieten.

Zo namen buurtbewoners onder meer deel aan de langste picknicktafel van Vilvoorde, kweken ze alternatieve groenten, komen ze ravotten en wandelen, de plaatselijke natuur ontdekken,… De inwoners van de wijk Het Broek maken graag een ommetje om via het aangrenzende park over de gedempte Zenne tot in de Kruittuin te komen genieten, al of niet met hun kinderen en kleinkinderen. Het veegt de wat vreemde, louche sfeer weg, die hier vroeger heerste en die binnenkort definitief tot het verleden zal behoren als deze site in haar vaste plooi valt.

BIJZONDER TIJDELIJK KADER

‘In principe gaat het om een tijdelijke invulling van dit voormalig industrieel complex’, zegt Cornut. ‘De uitbating door De Kruitfabriek gebeurt intussen al ongeveer anderhalf jaar, met steeds wisselende huurders en activiteiten in het gebouw. Wat de toekomst brengt, is niet duidelijk, maar we hopen dat er veel openheid en goede wil aanwezig blijft om hier op termijn nog mooie zaken te realiseren in het kader van de Vilvoordse stadsvernieuwing.’

‘We zien wel wat op ons afkomt’, zegt Cortois. ‘Als het er op aankomt de stad uit te breiden, is dit een logische locatie. In Peutie en Houtem is dat moeilijker omdat je daar zou moeten inbreken in het wat minder verstedelijkte weefsel en dat vinden mensen niet zo prettig. Hier is er altijd een industriële site met veel bewoning geweest en de tijd is gekomen om deze plek grondig te saneren. Tenslotte gaat het om wat ooit een grauwe, vervuilde brownfield was, die nu opgewaardeerd wordt. Behalve nieuwe appartementen, woningen en buurtvoorzieningen zal er ook heel wat groen komen. Dat laatste aspect is nieuw. Aan de ene kant hebben we het gevoel dat hier iets indrukwekkend en uniek gebeurt, aan de andere kant past de grootste bescheidenheid.’