Al sinds de jaren 90 worden er plannen gesmeed om de capaciteit van de Brusselse ring te vergroten. Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) maakt zich nu sterk dat deze werken, die mogelijk een decennium zullen aanslepen, in 2019 zullen starten. Bedoeling is het noordelijk deel van de ring tussen de aansluitingen met de E40 in Sint-Stevens-Woluwe en in Groot-Bijgaarden, over een afstand van 20 km, te verbreden en een scheiding aan te brengen tussen het doorgaand en het lokaal verkeer, met respectievelijk drie en twee rijstroken. Hier- mee wil de Vlaamse overheid het aantal files en ongevallen verminderen. Om het aantal autoverplaatsingen in de regio terug te dringen wordt tegelijk ook geïnvesteerd in drie nieuwe tramlijnen en extra fietsinfrastructuur. Het totale kostenplaatje wordt geraamd op 2 miljard euro.

ZEER DRUK EN ONVEILIG

Volgens de Vlaamse Verkeersindicatoren passeerden er in 2015 in de drukste zones van de ring, tussen Machelen-Zaventem en Zellik-Wemmel, op een werkdag gemiddeld 100.000 voertuigen. Gevolg? De grootste files van Vlaanderen staan daar. In 2015 was de Brusselse ring in de ochtendspits goed voor 21% van alle files in Vlaanderen. In de avondspits liep dat op tot 32%. Het prijskaartje voor de economie is hoog. Voka raamt de kost van de files in en rond Brussel op 200 miljoen euro per jaar. Amcham België, de Amerikaanse Kamer van Koophandel in België, waarschuwt al enkele jaren voor het mobiliteitsprobleem in ons land. Bedrijven uit de VS vinden het hoe langer hoe meer een reden om hier niet meer te investeren.

Bovendien is de Brusselse ring onveilig. In 2014 werden 1.100 hinderincidenten geregistreerd. In de periode 2009-2013 deden zich 1.585 letselongevallen voor, waarbij 2.250 gewonden en 30 doden vielen. Voormalig minister van Mobiliteit Jacqueline Galant (MR) wees erop dat veel van deze ongevallen het gevolg zijn ‘van het verkeersvolume en filevorming in combinatie met onaangepast rijgedrag in een complexe verkeersomgeving’. De vermenging van doorgaand en plaatselijk verkeer en de vele weefbewegingen en op- en afritten maakt het inderdaad complex. Op dit deel van de ring heb je om de 500 meter een op- en afrit, dertien in totaal.

Vlaanderen investeert 200 miljoen euro om het verkeer op de ring vlotter en veiliger te maken.

Om de weefbewegingen te beperken wil de Vlaamse overheid het noordelijk deel van de Brusselse ring onderverdelen in een hoofdrijbaan voor het doorgaand verkeer en een parallelrijbaan voor het lokale verkeer. Wie op de hoofdrijbaan rijdt kan de ring enkel verlaten in Groot-Bijgaarden (E40 richting Gent), Strombeek-Bever (A12), Machelen (E19) en Sint- Stevens-Woluwe (E40 richting Leuven). De knooppunten met deze snelwegen worden heringericht. De negen andere afritten van de ring zal men enkel kunnen nemen via de parallelrijbaan. Op het 20 km lange traject zijn er vijf zones waar bestuurders moeten kiezen tussen beide banen. Een van die keuzezones is het viaduct van Vilvoorde waar de pechstrook een volwaardige rijstrook wordt.

Omdat het voorontwerp nog niet in detail is uitgewerkt, is het nog onduidelijk in welke mate en waar precies de ring breder zal worden. Waar mogelijk wordt de herinrichting doorgevoerd door de beschikbare verharde ruimte efficiënter te benutten. Momenteel is sprake van de onteigening van een tiental woningen en een reeks gronden. Het is nog niet bekend hoe lang de werken zullen duren. Dat wordt pas duidelijk na de aanbesteding. Uit een eerste inschatting blijkt dat de wer- ken in de zones Wemmel, Vilvoorde en Zaventem twee tot vier jaar zullen duren. Door een slimme fasering zal gepoogd worden om deze termijn te verkorten. Tijdens de werken zullen minderhinder-maatregelen genomen worden om de verkeershinder zoveel mogelijk te beperken.

ALTERNATIEVEN

Daarnaast investeert de Vlaamse Regering 70 miljoen euro in tien nieuwe fietsbruggen, negen fietstunnels en 41 km nieuwe fietspaden. Hierbij worden eerst de missing links van drie fietssnelwegen afgewerkt. Op de fietssnelweg tussen Leuven en Brussel wordt een fietsbrug over de ring gebouwd. De fietssnelweg Opwijk-Asse-Brussel, die nu in Asse stopt, wordt afgewerkt door het ontbrekende stuk aan te leggen aan de spoorlijntunnel op de Brusselsesteenweg in Groot-Bijgaarden. In het kader van de herinrichting van de Vaartdijk zal Waterwegen en Zeekanaal veilige fietspaden aanleggen op de kanaalroute Vilvoorde-Halle. Voorts worden veilige fietspaden aangelegd langs de Leuvensesteenweg in Sint-Stevens-Woluwe, de Tervurenlaan in Tervuren, de Brusselsesteenweg in Asse, de Brusselsesteenweg en Wolvertemsesteenweg in Grimbergen, de Bergensesteenweg  en  Ninoofsesteenweg.

De Vlaamse Regering investeert ook een half miljard euro in de sneltram van Willebroek naar Brussel, de ringtram van Brussels Airport over Vilvoorde naar Jette en de lucht- haventram van Brussels Airport naar Brussel Noord. Verwacht wordt dat deze trams dagelijks 30.000 reizigers zullen vervoeren en het aantal auto’s op de ring met 20.000 zullen verminderen.

KRITIEK BLIJFT

Op de eerdere plannen voor de heraanleg van de Brusselse ring kwam zware kritiek, onder meer omwille van de grote schade aan het Laarbeekbos in Jette. In het huidige ontwerp schuift de as van de ring ter hoogte van dit bos wat op naar het noorden zodat dit stuk natuur van 34 ha volledig intact blijft. In deze omgeving is er een ecoduct gepland om dieren vei- lig te laten oversteken. Op dit ecoduct wordt ook ruimte voorzien voor voetgangers en fietsers. Eind april werden de werken gestart voor de bouw van een ecoduct over de ring in Groenendaal. In het recente verleden werden nog andere faciliteiten aangebracht voor over- stekende dieren, zoals een boombrug in Groenendaal en een ecotunnel in het Hallerbos. Er zijn bij de werken aan de ring nog meer van dergelijke ingrepen voorzien.

Vanuit de milieubeweging krijgt ook het nieuwe project voor de ring er fors van langs. Volgens de Bond Beter Leefmilieu (BBL) is het project in tegenstrijd met de Vlaamse doelstelling om de CO2-uitstoot tegen 2020 met 30% te verminderen in vergelijking met 2005.

Uit een studie, die Transport & Mobility een drietal jaren geleden maakte, blijkt dat de uitstoot door de aanleg van de extra rijstroken met 10% zal toenemen. Het wegtransport op de ring is nu overigens al goed voor 13% van de CO2-uitstoot in Vlaanderen. Eerder dan de ring aan te passen aan de vele op- en afritten pleit de BBL voor een beperking van het aantal en de invoering van een tolheffing. Ten zuiden van Brussel weerklinkt dan weer kritiek – onder meer van schepen Sven Willekens (Open VLD) uit Overijse – op het feit dat de werken beperkt blijven tot het noordelijke deel van de ring. Het zuidelijke deel, met het Leonardkruispunt en de Vier Armentunnel, wordt ongemoeid gelaten.

VOORSTANDERS

De meest vurige voorstanders van het project komen niet toevallig uit het bedrijfsleven. Volgens Voka – Kamer van Koophandel Vlaams-Brabant vormen deze plannen ‘een treffend antwoord op de prangende mobiliteitsvragen in deze provincie’. ‘Met deze investering creëren we een meerwaarde voor economie, mens en milieu. Vlotter verkeer zorgt voor minder uren verlies in de files, minder frustratie achter het stuur en minder uitstoot door het continue optrekken en afremmen’, aldus Voka-directeur Peter Van Biesbroeck. Ook Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts benadrukt de noodzaak van het project. ‘Vlaams-Brabant is het kloppende hart van het land, maar we staan er met zijn allen stil, wat resulteert in veel menselijke ergernis en in schadelijke gevolgen voor milieu en economie.’ Weyts hoopt dat de investeringen in fietsinfrastructuur en openbaar vervoer ‘pendelaars maximaal zal kunnen verleiden om de wagen te laten staan’.

De Vlaamse Regering laat nu een rapport opstellen om de effecten op vlak van verkeersdoorstroming, luchtkwaliteit, geluidsoverlast, impact op de levenskwaliteit, impact op natuur en dier, meer in detail te onderzoeken. Medio 2017 zal hierover een openbaar onderzoek worden georganiseerd en maatregelen uitgewerkt om de negatieve effecten te verminderen. De nodige vergunningen voor de werken worden volgens de actuele planning in 2018 aangevraagd. Bepaalde onderdelen zullen overigens al vroeger starten, zoals de bouw van de HST-fietsbrug over de ring.

www.werkenaandering.be