De Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) toont in een onderzoek een duidelijk verband aan tussen de concentratie ultrafijn stof en het aantal vliegbewegingen, de windrichting en de afstand tot de luchthaven van Zaventem. Ultrafijne deeltjes of UFP (ultrafine particles) ontstaan in diesel- of vliegtuigmotoren door onvolledige verbranding. Hoe kleiner het deeltje, hoe dieper het kan doordringen in onze longen. Meetstations in Evere, Diegem, Steenokkerzeel en Kampenhout focusten op de kleinste deeltjes, met een grootte van 10-20 nm, omdat een vliegtuigmotor deze categorie het vaakst uitstoot (nm staat voor nanometer, een lengtemaat voor een miljardste van een meter, vroeger millimicron genoemd).

SLECHTER DAN IN BRUSSEL

Net zoals eerder onderzoek in de omgeving van de luchthavens van Kopenhagen, Schiphol en Los Angeles stelt het VITO vast dat het aandeel van ultrafijne deeltjes in de omgeving het hoogst is als een vliegtuig daalt of opstijgt. Daarom is de luchtkwaliteit in de omgeving van de luchthaven van Zaventem het slechtst tussen 6 en 10 uur en 16 en 20 uur.

Het onderzoek verrast ook door de vaststelling dat de impact van de luchthaven op de omgeving erg groot is. De hoogste gemiddelde deeltjesconcentratie (10-294 nm) wordt waargenomen in Diegem (18.000 partikels per cm³), gevolgd door Steenokkerzeel (17.000 pt/cm³), nadien komt Evere (10.000 pt/cm³) en ten slotte Kampenhout (8.000 pt/cm³). Niemand had vermoed dat de lucht van gemeenten in de Rand slechter zou zijn dan in Brussel. De wind speelt ook mee. Meestal komt die uit het westen. Daarom is de luchtkwaliteit in het landelijke Kampenhout, op zeven kilometer van de luchthaven, nauwelijks beter dan in het drukkere Evere.

EFFECTEN

Wat de studie niet meet, is het effect op de mens. ‘Het is moeilijk om gezondheidseffecten van UFP in te schatten met de huidige beschikbare kennis’, schrijft het VITO. ‘Algemeen wordt aangenomen dat UFP schadelijk is, maar de Wereldgezondheidsorganisatie definieerde nog geen advieswaarde voor de UFP-concentratie in de omgevingslucht.’

'Het zijn niet enkel politici die iets moeten doen. Dat kunnen wij burgers ook.'

Een rondvraag bij enkele artsen in de Rand leert dat ze luchtvervuiling als een belangrijke oorzaak zien van gezondheidsproblemen. Huisarts Wilfried Geeraerts, voorzitter van de huisartsenkring Harno (Grimbergen, Machelen, Meise, Steenokkerzeel, Kampenhout, Vilvoorde, Wemmel en Zemst): ‘In de Noordrand zijn er beduidend meer patiënten met longproblemen en overlijdens door longkanker. UFP kunnen een effect hebben op de bloeddruk en daardoor hart- en vaatziekten veroorzaken. In België is de schade veroorzaakt door luchtvervuiling in het algemeen groter dan door verkeersongevallen. Elk verkeersongeval komt in de pers, schade door luchtvervuiling niet, omdat het moeilijker te bepalen is waar de vervuiling vandaan komt.’ 

TE WEINIG ACTIE

‘Iedereen weet dat luchtvervuiling in de Rand een probleem is, toch wordt er te weinig aan gedaan’, zegt Geeraerts. ‘Daarvoor is politieke durf nodig. Zo moet het gebruik van dieselwagens afgebouwd worden. We juichen al als er 5.000 hybride wagens in gebruik zijn. In Noorwegen gaat men na of ze tegen 2050 de verkoop van benzine- en dieselwagens kunnen afschaffen. Alle wagens zouden dan op hernieuwbare energie moeten rijden.’

'De luchthaven is economisch belangrijk en geeft werk. En een extra rijstrook op de ring heeft economisch belang. Naast het menselijke aspect heeft luchtvervuiling een enorme financiële impact op de gezondheidszorg. Daar houdt men weinig rekening mee. Het zijn niet enkel politici die iets moeten doen. Dat kunnen wij burgers ook. Door minder te vliegen bijvoorbeeld. Ook al weet iemand dat hij zal hoesten of ziek zal worden als hij 80 is, toch wil hij nu met het vliegtuig op citytrip.’