Wanneer wist je dat het niet langer veilig was om in Oekraïne te blijven? ‘Toen de oorlog uitbrak, heb ik Kiev verlaten en ben ik naar mijn moeder getrokken. Zij woont in Dmytrivka, een dorp 8 km van Bucha, dat meerdere keren in het nieuws kwam omwille van de wreedheden die het Russische leger er pleegde. Mensen werden gefolterd, zonder enige reden geëxecuteerd en achtergelaten in de straten. Mijn moeder, die 74 jaar is, en ik zijn met pak en zak naar de zus van mijn moeder getrokken. Zij woont ten westen van Bucha. Onderweg zagen we huizen die in brand stonden. We passeerden langs de plek waar vroeger het winkel- en medisch centrum gevestigd was. Nu zag je alleen nog stof en as. De auto’s langs de weg waren opgebrand of vernietigd. Het voelde alsof we onszelf midden in een slechte horrorfilm bevonden. Na tien uur rijden, kwamen we aan in het appartement van mijn tante. We verbleven er met acht personen. Ik sliep er meerdere dagen in de keuken op de grond.’

‘Ondertussen bleef Olga Mostava, een vriendin van mij die in Sint-Pieters-Leeuw woont, me maar berichtjes sturen met de vraag of ik naar haar kwam. Ik probeerde mijn moeder te overtuigen om mee te komen, maar dat zag ze niet zitten. En dus nam ik het moeilijke besluit om Oekraïne alleen te verlaten en naar Olga in België te gaan. Mijn eerste stop was Warschau. Ik herinner me hoe vreemd het voelde om daar mensen gezellig in restaurants te zien zitten. Ik hoorde er muziek en kwam tot de pijnlijke vaststelling dat het leven, niettegenstaande de oorlog in mijn land, gewoon verder gaat. Het bracht me aan het huilen. Het was alsof ik de gigantische pijn van mijn landgenoten kon voelen. Waarom toch moet mijn land door deze hel gaan?’

Hoe verliep jouw aankomst in België?

‘Best moeilijk. Olga woont niet zo ver van de luchthaven. Telkens ik het geluid van een vliegtuig hoor, krimp ik in elkaar. Gelukkig is er de warmte die ik van Olga en andere mensen krijg. Dankzij hun toewijding en zorg ben ik me elke dag terug een beetje meer mens gaan voelen.’

Hoe gaat het ondertussen met jouw moeder?

‘Ze is sterk en moedig. Toen ze vernam dat Oekraïense soldaten Bucha hadden bevrijd, is ze naar haar huis teruggekeerd. Ze is niet uit haar lood te slaan.’

Vanwaar komt die Oekraïense veerkracht?

‘Het zit in onze genen. Al sinds de 17e eeuw worden wij aangevallen door Rusland. Heb je ooit gehoord van de holodomor? Dat was de hongersnood die in 1932-1933 ons land teisterde. Hij ontstond doordat duizenden Oekraïense boeren naar Siberië werden gedeporteerd omdat ze weigerden hun boerderijen af te staan aan de Russische staat. Miljoenen mensen stierven. Ook toen waren wij vastbesloten om onze vrijheid niet op te geven.’ ‘De Oekraïense strijdlust die je nu ziet, is een accumulatie van het verzet dat wij al eeuwen tegenover de repressie van het Russische autocratische regime bieden. Onze volharding wordt van generatie op generatie doorgegeven. Zo is er een bekend liedje waarin we zingen: Oekraïne, wij hebben de kracht om jou boven de onderdrukking op te tillen. Om jou opnieuw te doen lachen. Aan wilskracht en doorzettingsvermogen ontbreekt het ons niet. Wat we nodig hebben, zijn wapens.’

Zouden jullie kunnen leven met een compromis met Rusland?

‘Vergeet niet dat wij vandaag niet alleen strijden voor ons land, maar voor ons leven en onze vrijheid. Rusland wil meer dan alleen maar een deel van Oekraïne. Rusland wil het hele ei. Niet alleen de dooier, het eiwit of de schaal, maar the whole thing. Dat is wat ze nodig hebben om hun autoritair regime het eeuwige leven te garanderen. Oekraïners beseffen dat. Als wij verliezen, is het hek van de dam. Dan wordt de democratie in Europa pas echt bedreigd. Wij zijn ons goed bewust van de inzet van ons gevecht. Dat besef geeft ons de energie om door te gaan.

Zou het kunnen dat Rusland zich bedreigd voelt door de uitbreiding van de NAVO die enkele jaren geleden plaatsvond?

‘Ik stel vast dat Oekraïne geen lid is van de NAVO en men ons toch aanvalt. Het enige wat wij doen, is ons verdedigen en vechten voor onze vrijheid. Rusland zegt dat ze strijden voor de denazificatie van Oekraïne. Komaan zeg. Zijn wij nazi’s omdat we geen Russen willen worden?’

Hoe verklaar je dat zoveel Russen het huidige beleid steunen?

‘Het is de kracht van de propaganda. Ik weet dat er sommige Russen zijn die niet akkoord gaan met Poetin. Ze zeggen: We zijn het niet eens, maar wat kunnen we doen? Dat is het verschil met Oekraïners. Wij doen wat we kunnen.

Wat voor leven leidde jij in Oekraïne?

‘Ik woonde en werkte in Kiev. Ik was er medeeigenaar van een softwarebedrijf. Als ik eraan terugdenk, dan hoor ik opnieuw het geluid van een raket die boven mijn appartement vliegt. Het voelt alsof ze mijn leven in twee splijt. Mijn leven voor en mijn leven na de oorlog.’

Hoe ervaar jij het leven in België?

‘Vijf jaar geleden was ik voor de eerste keer in België, op bezoek bij mijn vriendin Olga. Het viel mij op hoe jullie de natuur met respect behandelen. Ook stelde ik vast dat de winters hier heel wat zachter zijn dan in Oekraïne. Eigenlijk was ik meteen verliefd op dit land.’

‘In Oekraïne leven we van dag op dag. Wij maken geen langetermijnplannen voor de dag dat we met pensioen gaan. Onze oudere mensen moeten vaak financieel beroep doen op de jongere generatie, anders lukt het ze niet. Wij leven meer in overlevingsmodus. Laat één ding duidelijk zijn: als ik aan België denk, voel ik vooral diepe dankbaarheid voor wat jullie voor ons doen.’

Vandaag ben je actief in het Oekraïens Centrum voor Vluchtelingen in Brussel. Je helpt er Oekraïense vluchtelingen met dans hun trauma te verwerken.

‘Dansen werkt therapeutisch. De dansbewegingen doen de opgebouwde spanningen uit je lichaam wegvloeien. Dat zorgt voor een helend effect. Ik begeleid de vrouwen die naar de workshop komen. Belangrijk is dat ze zich comfortabel voelen, mee in de muziek opgaan en al bewegend de stress uit hun lichaam laten vloeien. Het bevrijdt je van je angsten en negatieve gevoelens.’

‘Onderschat niet onder welke druk die vrouwen staan. Vaak strijden hun mannen of zonen in Oekraïne, hebben ze vreselijke dingen gezien en horen ze nog elke dag gruwelijk nieuws. Als ik tijdens zo’n danssessie erin slaag om hun spanningen een beetje te verlichten, dan werkt dat ook helend voor mij.’

Wat helpt je om lichtpunten in de duisternis te zien?

‘Ik zie hoe sterk mijn landgenoten zijn. Hun vastberadenheid geeft mij moed. Het doet me geloven dat mijn land een mooie toekomst heeft. Wij hebben jullie politieke steun nodig. Laat ons leren om zonder Russische olie en gas te leven. Daar moeten oplossingen voor zijn. Als we daarin slagen, dan zullen we winnen, want we staan aan de kant van het licht. Voor mij is het duidelijk: we zullen de duisternis verslaan.