Het aantal inwoners van niet-Belgische herkomst in Vlaanderen is op dertig jaar gestegen van 6,5% naar 25%, of één op de vier inwoners. ‘Een forse toename, al blijft Vlaanderen daarmee nog altijd het minst diverse deel van België’, weet socioloog Dirk Geldof, auteur van de nieuwe studie Superdiversiteit: hoe migratie onze samenleving verandert.

‘Het gemiddelde voor heel België en Wallonië is 1 op 3 inwoners die van niet-Belgische herkomst is. In Brussel is dat ruim 3 op 4. Met mensen van niet-Belgische herkomst bedoelen we mensen die vandaag geen Belgische nationaliteit hebben, mensen die de Belgische nationaliteit hebben maar die bij de geboorte een andere nationaliteit hadden, en mensen die minstens één ouder hebben die bij hun geboorte geen Belg was.’

Uitwaaiering

Mensen met een migratieachtergrond wonen al langer in de grote steden of in de Limburgse mijnregio. De grensstreek met Nederland en Frankrijk kent grensmigratie. Recenter is het fenomeen van de uitwaaiering uit die gebieden. Die is het meest uitgesproken vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest naar de brede Vlaamse Rand. Geldof: ‘In de oostrand gaat het vooral over Europese onderdanen, vaak werknemers van internationale instellingen of bedrijven, in de westrand gaat het eerder over mensen van niet-EUorigine. In de 21e eeuw zien we verhuisbewegingen van Brussel tot in kleinere voormalige industriesteden zoals Boom en Aalst, Ninove en Geraardsbergen in de Denderstreek, of kernen als Sint-Pieters-Leeuw, Drogenbos en Vilvoorde langs het kanaal. Deze suburbanisatie wordt mee aangedreven door de schaarste en de hoge prijzen van woningen in Brussel en door de opwaartse sociale mobiliteit van mensen die de Vlaamse woondroom willen realiseren door hun klein appartement in de stad te ruilen voor een huis met een tuin verder van de stad.’

Diversiteit binnen de diversiteit

Het beleid heeft best oog voor deze evolutie. ‘De instroom van gezinnen met kinderen zorgt voor nieuwe noden zoals, scholen, groen, speel- en sportvoorzieningen en eventueel gebedshuizen of winkels met een specifiek aanbod.’

De bevolking zal steeds diverser worden. ‘Stel dat je alle nieuwe immigratie op nul zou zetten, dan nog zal de bevolking diverser worden. Inwoners van niet-Belgische afkomst vertegenwoordigen in Vlaanderen ondertussen 180 herkomstnationaliteiten. We merken vooral een groeiende diversiteit binnen de diversiteit. Mensen verspreiden en vermengen zich steeds meer, waardoor steeds minder wijken door één bepaalde bevolkingsgroep worden gedomineerd. Tegelijk blijft die superdiversiteit op vele plaatsen beperkt: ruim 60% van de Vlamingen woont in wijken met minder dan 15% diversiteit. Brussel en de Rand zijn intussen superdivers, en dat zal nog toenemen.’

Atlas superdiversiteit Vlaanderen, Dirk Geldof, hoogleraar Universiteit Antwerpen, lector en onderzoeker Hogeschool Odisee.