Sociale ongelijkheid is van alle tijden, maar geraakt stilaan toch weer wat meer op de politieke agenda. Ze is de laatste tijd meer zichtbaar in de statistieken, op de straat (gele hesjes) en in de verkiezingsdebatten. Maar hoewel armoede soms ook zichtbaar is op straat, structurele sociale ongelijkheid blijft toch vaak verborgen. Rijk en arm leven vaak gescheiden en schrijnende toestanden worden zoveel mogelijk weggemoffeld. Achtergestelde wijken staan nu eenmaal niet op postkaarten of in reismagazines. Als je in de aantrekkelijkere wijken van de grote steden rondloopt, weet je soms niet wat er zich tweehonderd meter verder afspeelt.

DUNNE RIGIDE GRENS

De Zuid-­Afrikaanse fotograaf Johnny Miller wil deze kloof tussen arm en rijk, zoals die aanwezig is in het weefsel van de stad of op de grens tussen centrum en periferie, vatten in hetzelfde beeld, zonder in anekdotische reportagefotografie te vervallen van bedelaars in winkelstraten. Hij vond de oplossing door gebruik te maken van een drone. Drones zijn in opmars in de fotografie, maar worden toch nog vooral gebruikt om adembenemend mooie panoramische plaatjes te maken.

Miller gebruikt de techniek op een andere manier. Hij begon in zijn eigen land, waar hij zijn toestel liet vliegen boven de residentiële wijken en de golfbanen van de rijken, maar ook over de townships waar de arme bevolking woont. De foto’s daarvan zijn te zien op de tentoonstelling Unequal Scenes. Wat opvalt, is hoe dicht alles bij elkaar ligt, maar ook hoe rigide de grens is. Er zit telkens maar een dunne lijn tussen groene ruimte en overbevolking, tussen zwembaden en golfplaten, tussen hoogbouw en koterijen. Niet altijd is die sociale segregatie het gevolg van bewuste planning, maar stadsplanning wordt in ieder geval niet meteen ingezet om de situatie te kunnen verbeteren.

SCHAAMTELOZE CONTRASTEN

Soms zijn de littekens er ook al een hele tijd. Als autosnelwegen of hekken als barrière tussen arm en rijk fungeren, is dat meestal niet toevallig. In het Zuid­-Afrika van weleer waren dat buffers om protesten en confrontaties te voorkomen. Door letterlijk wat afstand te nemen, creëert Miller met zijn bekroonde foto’s een nieuw objectief perspectief waar je je hoofd niet van kan afwenden. De schaamteloze contrasten laten niets aan de verbeelding over. Bovendien vond de fotograaf in steden als Naïrobi, Mexico City of Mumbai gelijkaardige situaties. Brazilië en de Verenigde Staten zijn de volgende landen op zijn lijst. Op de tentoonstelling profileert de fotograaf zich ook nadrukkelijk als journalist, want de foto’s zijn voorzien van onderschriften met meer uitleg. Hij ziet Unequal Scenes als een provocatie. ‘Ik daag de bestaande machtsstructuren uit die deze ongelijkheid letterlijk langs alle kanten verborgen proberen te houden, behalve van bovenaf. Als die beelden ongemakkelijke gevoelens van angst en wanhoop opwekken of een complex probleem blootleggen heb ik mijn doel bereikt.’  

TOT 12 JUL
Unequal Scenes
Johnny Miller
Zaventem, CC De Factorij, 02 307 72 72