Volgens het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO) werd er in Vlaams-Brabant vorig jaar 6,2 megaton CO2 uitgestoten. Een vermindering met 83%. Zoals in het klimaatbeleidsplan van 2016 werd vooropgesteld, zou de uitstoot in 2040 worden beperkt tot 1,06 megaton CO2 . Vandaag zit de provincie niet op schema om dat te halen. De meest recente cijfers wijzen op een daling in 2018 met slechts 7%. Volgens gedeputeerde Bart Nevens (N-VA), bevoegd voor Milieu, daalt de CO2 -uitstoot echter sneller sinds 2015, wellicht een gevolg van het feit dat diverse lokale klimaatplannen in de periode 2015/16 werden afgerond. Het gaat dus wel vooruit, maar niet snel genoeg.

Om de doelstelling van klimaatneutraal te halen in 2040 moet de provincie zich focussen op mobiliteit en huishoudens.

Provincieraadslid Tie Roefs (Groen), ex-gedeputeerde bevoegd voor Milieu, vindt dat het huidige beleid tekort schiet. ‘Waarom bijvoorbeeld geen klimaatbegroting opstellen die aangeeft welke financiële middelen nodig zijn om de klimaatdoelstellingen te realiseren? Of een voortrekkersrol spelen op vlak van circulaire economie? Of klimaatvoorwaarden opleggen bij omgevingsvergunningen? Of in klimaat aangepaste projecten investeren, zoals de uitvoering van een Nationaal Park dat het Meerdaalwoud met het Zoniënwoud verbindt, in plaats van in dure wagens voor de gedeputeerden?’

Mobiliteit en huishoudens

Om de doelstelling van klimaatneutraal te halen in 2040 moet de provincie zich vooral focussen op mobiliteit en huishoudens. Volgens het VITO waren zij in 2011, met een aandeel van respectievelijk 43,9 en 30,4%, de belangrijkste bronnen van broeikasgassen, op afstand gevolgd door handel en diensten (14,5%), industrie (6,7%) en landbouw en natuur (4,2%). De prioriteiten in het nieuwe provinciale klimaatactieprogramma 2020-2025 zijn ruimtelijke ordening (kernversterking, slim verdichten en concentreren van ruimtelijke ontwikkelingen op mobiliteitsassen en knooppunten), hernieuwbare energie (op basis van de energiekansenkaarten), mobiliteit (vermindering aandeel autoverplaatsingen van 75 tot 50%) en tot slot wonen en bouwen (verhoging renovatiegraad door individuele en collectieve renovaties).

Voor eigen deur

De provincie concentreert zich vooreerst op wat ze zelf kan doen en wat de lokale besturen kunnen doen om de CO2-uitstoot in de eigen werking te verminderen. ‘We geven het goede voorbeeld met initiatieven zoals zonnepanelen op onze gebouwen en de aankoop van elektrische wagens’, zegt Nevens. Andere projecten zijn de in Pamel geplande biomassa-installatie met groenafval als brandstof en de medewerking aan het plan van Vlaams minister voor Omgeving en Energie Zuhal Demir (N-VA) om 1 miljoen bomen te planten in de Vlaamse Rand. Vlaams-Brabant ondersteunt en begeleidt lokale besturen bij het opstellen van een klimaatactieplan in het kader van de burgemeestersconvenant. Hierin verbonden de gemeenten zich om tegen 2030 de uitstoot met minstens 40% te verminderen. De besturen kunnen een beroep doen op provinciale raamcontracten over thema’s als mobiliteit, groenblauwe netwerken, circulariteit.

Wonen en verplaatsen

‘Op vlak van woningrenovatie richten wij ons vooral op eigenaars van niet energiezuinige woningen zonder financiële reserve. In twintig gemeenten waaronder Sint-Pieters-Leeuw, Zaventem en Vilvoorde bieden wij deze ‘noodkopers’ renovatieleningen met uitgestelde betaling aan. Het gaat om bedragen tot 30.000 euro die men pas moet terugbetalen bij de verkoop van de woning. Sinds de start in 2017 zijn 162 renovatieprojecten gestart’, zegt Nevens. Minder bemiddelde inwoners kunnen bij de provincie ook terecht voor een goedkope aanvullende renovatielening. Sinds 2019 werden er 316 toegekend. Wie meer wil weten over duurzaam wonen, bouwen en renoveren, kan terecht bij het Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen. 

Meer duurzame verplaatsingen zijn ook een belangrijk aandachtspunt. Zo wil de provincie deze legislatuur werk maken van minstens 100 km fietssnelwegen en andere fietsinfrastructuur. In het kader van de uitbouw van het Regionet voor het openbaar vervoer in de regio van Leuven werkt de provincie mee aan inspanningen om ruimtelijke ontwikkelingen te concentreren rond mobiliteitsassen en knooppunten. ‘Als wij een omgevingsvergunning beoordelen, letten we er steeds op dat projectontwikkelaars voldoende duurzame vervoersalternatieven aanbieden.’ 

Klimaatprojecten stimuleren

Het provinciebestuur subsidieert klimaatprojecten met gemiddeld 50.000 euro. De begeleiding inzake klimaattransitie van bedrijven op het Researchpark van Zellik was een van de projecten die recent geld kreeg. Europese middelen werden binnengehaald voor Rhedcoop, een project dat energierenovaties en hernieuwbare energieproductie stimuleert en FLK/FALCO, dat modellen aanbiedt voor financiering van lokale klimaatplannen. Ook projecten in het Zuiden komen in aanmerking voor subsidies als ze bijdragen tot vermindering van de CO2-uitstoot. Baobab Energie in Benin bijvoorbeeld brengt elektrische brom- en motorfietsen op de markt. De batterijen vervangen vervuilende benzinemotoren en dienen als energiebron voor huishoudens. Mini-installaties op zonne-energie zorgen voor elektriciteit.