Tussenmuren  bouwen, stapelbedden aanslepen, vast tapijt leggen, een waslokaal, douches en een ontspanningsruimte inrichten. Er is geen tuin, enkel een stuk oprit met parking in asfalt. Op deze onwaarschijnlijke plek startte Fedasil in maart 2016 een open centrum voor 250 asielzoekers. Bij de start hielden heel wat betrokkenen hun hart vast. Enkele bedrijven plaatsten bijkomende nachtcamera’s.

Dan is het zover: sinds maart 2016 zingen ouders slaapliedjes voor hun kinderen en roken mannen met donkere ogen sigaretten voor de hoofdingang. Ze kijken vaak voor zich uit. Of naar hun afgebeten nagels. Als ze iemand ontmoeten, lachen ze de witte tanden bloot. Wie zijn ze? Wat doen ze in het centrum? En wat gebeurt er met hen als het centrum op het einde van dit jaar verdwijnt, even plots als het ontstond?

UIT EERSTE HAND

‘De eerste dagen in het centrum waren vervelend. Je wilt een nieuw leven starten maar je kent niemand en je hebt weinig gesprek’, zegt Shabir Ahmad Kazemi, 22 jaar. ‘Nu zijn we allemaal vrienden, Fedasilpersoneel en de asielzoekers. Het leven is hier vriendelijk. In Afghanistan is je leven niet veilig. Mijn vader werkte voor het ministerie van Binnenlandse Zaken. In 2015 hebben vijanden van mijn vader ons huis aangevallen. We weten niet of het Taliban waren. Toen ben ik gevlucht. Ze hebben hem meegenomen. Nooit hebben we nog iets van hem vernomen. Mijn moeder, twee broers en drie zussen zijn nog steeds in Afghanistan. Dat is stresserend. Ook het wachten op de uitslag van mijn asielprocedure bezorgt mij stress.’

Shabir spreekt al behoorlijk Nederlands door zijn taallessen. ‘Elke lessencyclus Nederlands is een succes’, zegt Ruth de Ruijter van de externe communicatie van Fedasil. Naast de lessen zijn ook de conversatietafels met Nederlandstaligen een succes. Daar weet Viviane alles van.’

‘We hebben een Café Combinne opgestart in Zaventem omdat anderstaligen – buiten de lessen Nederlands – meer willen oefenen’, zegt Viviane Michiels, mede-oprichtster van de afdeling in Zaventem en vrijwilliger in verschillende organisaties. ‘Heel wat deelnemers verplaatsen zich ook naar de Café Combinne in Diegem en Kortenberg. Naast asielzoekers en vluchtelingen heb je er ook Europese ambtenaren en buitenlanders die in firma’s werken, en uiteraard Nederlandstaligen.’

Wie zijn de asielzoekers in Zaventem en wat krijgen ze van Fedasil?
Op dit moment zijn er 225 asielzoekers’, zegt Ruth de Ruijter. ‘129 alleenstaande mannen, 8 alleenstaande vrouwen en 20 families waarvan 51 schoolgaande kinderen. Alle kinderen lopen school in deelgemeenten en in Zaventem zelf, zowel in het gemeenschapsonderwijs als in het katholieke net. Asielzoe- kers verblijven hier gemiddeld zes maanden. Ze komen vooral uit Afghanistan, Irak en in mindere mate Syrië. Naast bed, bad en brood krijgen ze sociale, juridische en medische bijstand en een kleine geldsom per week. Volwassenen krijgen 7,40 euro per week. Per kind jonger dan 12 jaar krijgen ze bijkomend 4,50 euro per week en 7,40 euro per week voor kinderen ouder dan 12 jaar. Voor kinderen ouder dan 12 jaar die niet naar school gaan, is het bedrag 4,50 euro per week.’

Hoe was de reactie van de bedrijven en van de bevolking toen het centrum opende?
‘Heel positief. Konica Minolta zorgde voor chocolade en toonde oprechte interesse. De andere overbuur, Lease Plan, vroeg wat we nodig hadden en zamelde vervolgens kledij in. Het was een warm onthaal. Onmiddellijk hebben vrijwilligers uit de buurt zich gemeld. De kerngroep bestaat uit 15 personen die lessen Nederlands geven, voor kinderanimatie zorgen, kleren inzamelen en deelnemen aan het naaiatelier dat Viviane Michiels opstartte. Voor Fedasil is deze groep erg belangrijk. Je kan erop rekenen, je kan er vlot mee communiceren en ze hebben begrip voor de regels die wij voor het centrum opstelden. Iedereen is sinds de start supergemotiveerd. Ook de gemeente en de politie werken goed met ons samen.’

Hebben jullie nog vrijwilligers nodig?
‘Als de asielzoeker erkend wordt als vluchteling, moet hij of zij binnen twee maanden elders gaan wonen. Het statuut van vluchteling valt echter niet in goede aarde bij heel wat verhuurders. Daarom zoeken we vrijwilligers die helpen bij de zoektocht naar een woning. We kunnen ook nog animatoren gebruiken die tijdens het weekend met de kinderen bezig zijn.’

Wat doet een asielzoeker tijdens de dag?
‘Naast deelnemen aan begeleide uitstappen kan iedereen ook individueel op stap gaan. Heel wat mensen willen de handen uit de mouwen steken en helpen spontaan mee met allerhande karweitjes: auto’s uitladen, papieren knippen. Voor enkele taken zoals ramen en kleding wassen, betalen we 1,90 euro per uur. Omdat er zo veel kandidaten zijn, is er een beurtrol opgesteld. Sinds een tijdje zijn er procedures in verband met werkvergunningen afgerond zodat asielzoekers die wachten op hun beslissing werk kunnen zoeken en dat doen ze ook. Sollicitatiebrieven opstellen, op gesprek gaan. Dat neemt veel tijd. Uiteraard zijn er ook taallessen en activiteiten met vrijwilligers.’

Wat is jouw droom Shabir, en welke boodschap heb je voor de lezers van Randkrant?
‘Je thuisland blijft je thuisland, waar je ook bent. Ik mis Afghanistan en toch wil ik hier mijn leven opbouwen’, zegt Shabir Ahmad Kazemi. ‘Iedereen heeft een doel in zijn leven en ik wil vooruit. Nu ik een werkvergunning heb, zal ik alle mogelijke werk aannemen. Mijn droom is om bij de politie te werken en door studie en examens hogerop te raken en politicus te worden. Bij ons werkt dat zo. Indien ik terug moet naar Afghanistan zal ik opnieuw vanaf nul moeten beginnen. Aan de lezers wil ik het volgende kwijt: sommige mensen zijn bang van asielzoekers en vluchtelingen en ook om die reden willen ze hen geen werk geven. Dat is onterecht. Geef de mensen een kans! Ik ben enkel verantwoordelijk voor mijn eigen daden, niet voor die van anderen. Vluchtelingen en asielzoekers zijn geen terroristen.’

‘Hoe zou ik willen dat mensen mij behandelen als ik in hun plaats zou zijn?’, zegt Viviane Michiels. ‘Die vraag moeten we ons stellen. Iemand die alles achterlaat doet dat niet zomaar. Het is waar dat het crisis is bij ons. Maar het beetje dat een vluchteling vraagt, zal de crisis niet groter maken.’

Enkele mannen badmintonnen op het asfalt, vrouwen met hoofddoek zitten op stoelen en praten met elkaar. Kinderen rijden met de fiets. Niet voor lang meer. Het federale kernkabinet besliste om 30 asielcentra te sluiten waaronder Overijse, Vilvoorde en Zaventem. ‘De instroom van asielzoekers kent een terugval van 6.360 in september 2015 naar 836 in mei 2016. De overeenkomst met Turkije werkt. De gemiddelde instroom is 45 per dag, terwijl er 145 de opvang verlaten. We moeten ons dus aanpassen’, zegt staatssecretaris Theo Francken (N-VA).

‘Het centrum sluit maar dat maakt niet veel uit,’ zegt een asielzoeker. Of het nu door de sluiting is of door de procedure, we blijven hier in ieder geval niet lang.’

De kinderen zullen hun trimester niet kunnen afmaken als het centrum eind december de deuren sluit?
‘Dat is voor mij persoonlijk het pijnlijkste element van de sluiting’, zegt adjunct-directeur Koen Van Rompaey. ‘Het centrum zal leeg zijn op 31 december 2016, wat inhoudt dat de asielzoekers drie tot zes weken vooraf verdeeld worden over andere centra in het land. Naar school blijven gaan in Zaventem zal niet lukken. Heel spijtig is dat.’

PS: Shabir Ahmad Kazemi werkt sinds kort in een nabijgelegen hotel. Hij wast af en helpt bij het ontbijt.