De grond van het project Herinrichting Mariëndal was nog niet droog of het Stationsplein werd vernieuwd. En ook dat project was nauwelijks opgeleverd of de ‘Zuidflank-met-belangrijke-maatschappelijke-meerwaarde’ werd op 8 oktober plechtig in gebruik genomen. 

NATUUR EN RECREATIE

De wandelparkinfrastructuur aan het cultureel centrum Den Blank is bekend gebied in Overijse. Het uitgesproken reliëf is een troef. Ravottende kinderen halen er hun hartje op. Met het project Zuidflank heeft Aquafin aan de zuidkant van deze zone onlangs een nieuwe bestemming en inrichting gegeven. Het gaat om een nieuwe infrastructuur voor skaters en een multifunctionele recreatie en verbeteringen aan de snelle afwatering. Aan de voet van de steile hellingen was er immers geregeld sprake van wateroverlast. Na deze werken zou dat tot het verleden moeten behoren. Aquafin en de gemeente werken al enige tijd samen voor de verdere uitbouw van de riolering op het grondgebied. Aquafin bouwt en de gemeente onderhoudt, zo je wil. Dat maakt Overijse tot één van de betere leerlingen van de Vlaams-Brabantse klas, met een zuiveringsgraad om en bij 85 procent. 

Slaagt de Zuidflank er ook in natuur en recreatie goed te combineren? Nieuwsgierig als we zijn, gingen we van naderbij een kijkje nemen en moesten we constateren dat de natuur er toch eerder bekaaid vanaf komt. Tijdens ons laatste bezoek was er een hels kabaal aan de skatepiste. De aanwezige jeugd had de radio loeihard gezet en ze kreeg een opmerking van een voorbijganger die om meer rust en stilte vroeg. Hoe kijkt projectleider Marc Van Kerckhoven van Aquafin er tegenaan? ‘Het gebruik van duurzame materialen was voor ons van groot belang. De takkenrillen en houtschuttingen om de waterafvoer te vertragen zijn daar mooie voorbeelden van. Het sparen van zo veel mogelijk bomen was een ander accent, evenals het gebruik van aangepaste verlichting. Dat behoudt de aanwezige populaties van vleermuizen en het vliegend hert, het symboolinsect van deze site. De natuurlijke aankleding van de eigenlijke bufferbekkens was uiteraard een absolute must.’ De bufferbekkens liggen er inderdaad groen en natuurlijk bij. Echt getest zijn evenwel nog niet, want deze zomer bleef de droogte hardnekkig lang aanhouden. Open vraag blijft ook of beide genoemde diersoorten het toegenomen lawaai en bijkomende lichtinval zullen appreciëren.

DE OMGEVING

Houdt het Zuidflankproject ook rekening met de wijdere omgeving? Marc Van Kerckhoven: ‘Dat was niet meteen de bedoeling. Er ligt ook nog privégrond en dat maakt zo’n zaken extra moeilijk.’ Zonder het proces van de Zuidflank in Overijse te willen maken, lijkt het er toch op dat natuur een wat ondergeschoven kindje blijft in dergelijke projecten in Vlaanderen. Als je naar gelijkaardige initiatieven in Nederland of Engeland kijkt, wordt het hier allemaal toch wat voorzichtiger, pragmatischer en daardoor minder robuust en uitgesproken aangepakt. 

Neem nu de voeding van de Mariëndalvijver, een met houten planken beschoeide overloop vijver aan de rand van de Zuidflank. Niet opgenomen in het project, maar wel vlakbij. De soortendiversiteit is er laag omdat de oevers niet ideaal zijn ingericht en de vijver erg overschaduwd is. Of kijk eens naar de grote beuken die daar in de buurt staan. Nog niet zo lang geleden werden tientallen klimopstrengen doorgezaagd, waardoor deze bijzondere plant er nu helemaal verdroogd bijhangt en geen enkele ecologische functie meer heeft.

EDUCATIEVE TROEVEN ONDERBENUT

Veel projecten hameren op de multi functionele en natuurlijke inrichting, maar het mangelt duidelijk aan de educatieve troeven die zo’n inrichting kan gebruiken. Op de aanwezige borden vind je weinig relevante informatie over de natuur en de functie ervan in een wat breder kader. Vergeet niet dat je hier in de vallei van één van de properste rivieren van Vlaanderen (de IJse) bent. Dat komt allemaal wat weinig uit de verf en krijgt niet altijd de volle aandacht bij de uitgevoerde infrastructuurwerken, hoe goedbedoeld ook. 

Uiteindelijk moeten we concluderen, zoals zo vaak, dat de natuur het er niet of nauwelijks beter vanaf brengt dan ervoor. Alle Europese en Vlaamse intenties ten spijt zien we nog te veel kansen voor natuurontwikkeling over het hoofd. Bijna altijd is dat te wijten aan onwetendheid, durf en een gebrek aan een breder perspectief. Gericht en doelmatig inspelen op de reeds aanwezige natuur hebben we te weinig in de vingers. Niettemin blijft de IJsevallei een mooie plaats om te wandelen. Er zijn bewegwijzerde trajecten van de bron in het Zoniënwoud tot aan de monding in de Dijle, ter hoogte van het natuurgebied Doode Bemde in Neerijse.