De smakeloze omheiningen zijn dikwijls een doorn in het oog, maar ook het probleem van overbemesting en pesticidengebruik vinden geen genade bij heel wat beleids- en milieumensen. Het moet gezegd, ze hebben een punt. De gemiddelde ecologische kwaliteit van een Vlaamse paardenweide is heel slecht. De weiden krijgen veel meststoffen toegediend opdat het gras goed zou groeien. Het pesticidengebruik is dikwijls intens. Paardeneigenaars hebben liever een soortenarme weide met veel mals gras en niet te veel ‘onkruid’. Dat betekent monotone weiden zonder bloem en. En  dus:  geen eten voor bijen, vlinders en andere insecten. Tel daar de restproducten van ontwormingsmiddelen bij die met de paardenmest in de bodem terechtkomen en je snapt dat het plaatje er niet zo goed uitziet.

MINDER MEST

Kan het anders? Ja. Dat kan je zien op een alternatief beheerde paardenweide in Beigem. Daar laat Martine al heel wat jaren haar twee paarden grazen op een kleinschalig weidecomplex van minder dan een hectare, te midden van vele wilde bloemen, vlinders, bijen en ander natuurlijk fraais. ‘Meer dan twintig jaar geleden begon ik met het klassieke beheer van zo’n weide. Ik gebruikte samengestelde kunstmest (stikstof, fosfor, kalium). Tussen 2013 en 2016 was er af en toe een gift van kalkcyanamide, zoals gangbaar is voor paardenweiden. Het wordt in paardenmiddens aangeraden als een interessante stikstofmeststof met kalk. Bovendien is het een efficiënte onkruidbestrijder en kan je er het voor paarden giftige jacobskruiskruid mee onder de knoet houden. Maar gaandeweg zag ik in dat dit toch een redelijk giftig product is. Ik had er last van als ik het op de weide strooide. Bovendien is één van de paarden gevoelig voor kolieken op een te voedselrijke weide, een klassiek probleem. Beide aspecten lagen aan de basis om het product niet meer te gebruiken waardoor de weiden ‘verarmden’ en ik geen aanslag pleegde op mijn gezondheid.’

MEER DIVERSITEIT

Martine probeert nu zoveel mogelijk volgens ecologische principes te werken. Dat geeft goede resultaten voor weide en paard. ‘Paardenmest voer ik af naar een boer uit de buurt, waardoor de bodem verder verschraalt. Tot mijn verbazing veranderde de vegetatie op drie jaar tijd drastisch van soortensamenstelling. Er kwamen veel bloemplanten in de weide en minder grassen. Die veranderen eveneens. De soorten die zware bemesting verdragen, gingen eruit en de ‘fijnproevers’ kwamen in de plaats. De paarden voelen zich beter dan ooit.’

Zoals bekend hebben paarden latrines op de graslanden waar ze dagelijks hun mest deponeren. Daar groeien nogal eens netels, distels en harde grassen. ‘Die plekken maai ik een drietal keer per jaar, waardoor de mest zich daar niet ophoopt. Veel vogels doen zich te goed aan de zaden die erin zitten en aan de vele insecten die er op afkomen. Zo wordt de mest opengekrabd en kan die tijdens de winter op een beperkte oppervlakte composteren.’

CONTRAST

‘Twee keer per jaar moet ik de dieren ontwormen met verschillende producten die ik afwissel, aangevuld met olijfolie en knoflook. Dat brengt wat gif in de bodem, maar ik probeer het zoveel mogelijk te beperken.’ Sommige paardenliefhebbers ontwormen zelfs enkel met olijfolie en knoflook, zonder giftige producten. De paarden staan veel buiten en worden regelmatig bereden. Als je je een idee wil vormen hoe een natuurlijke weide zich verhoudt tot een klassiek beheerde koeienweide dan draai je je in Beigem gewoon honderdtachtig graden om en zie je de Blonde d’Aquitaine-koeien grazen. Je kunt deze wondere wereld bekijken vanaf het veldwegeltje dat de Grote Heirbaan verbindt met Ten Doorn. Respecteer wel het openbaar karakter van die weg, eigendom en privacy van alle omwonenden. Je kunt van de gelegenheid gebruikmaken om te wandelen in het nabijgelegen Lintbos, dat is altijd een aanrader.

 Begin juni 2019 organiseert RandKrant een geleid bezoek ter plaatse, met een korte wandeling in de buurt. We houden je op de hoogte.