Het Vlaamse grond- en pandendecreet uit 2009 bevatte een gelijkaardige regeling, maar die werd in 2013 door het Grondwettelijk Hof vernietigd. Wie een band kon aantonen met de gemeente kreeg voorrang. Na advies van het Europees Hof van Justitie oordeelde het hoogste rechtscollege echter dat deze regeling het vrij verkeer van goederen en personen beperkt en geen specifieke maatregelen voorziet om de minst kapitaalkrachtige plaatselijke bevolking te beschermen op de vastgoedmarkt. 

VOORWAARDEN

‘We hebben de argumenten van het Grondwettelijk Hof goed bestudeerd. Om aan de kritiek tegemoet te komen, hebben we de inkomenscriteria toegevoegd die in de brede Vlaamse Rand door Vlabinvest worden gehanteerd. Enkel wie net te veel verdient om een sociale woning te verwerven, komt in aanmerking. De betrokkene mag ook geen bouwgrond of woning in eigendom hebben’, aldus initiatiefnemer Lorin Parys. Dat betekent concreet dat bijvoorbeeld een gezin met twee kinderen ten laste maximum 72.815 euro mag verdienen om een woning te kunnen kopen. Er geldt bij aankoop ook een verplichting om twintig jaar in de woning te blijven wonen. Het is wel mogelijk om in die periode de woning door te verkopen aan iemand die eveneens voor de nieuwe regeling in aanmerking komt. Wie zich hier niet aan houdt, wordt beboet.

De regeling is enkel van toepassing in de 20 procent Vlaamse gemeenten waar de gemiddelde bouwgrondprijs per m2 het hoogst is en in de gemeenten met de hoogste migratie-intensiteit (20 procent uit België of 10 procent rechtstreeks uit het buitenland), hetgeen een goede indicator is voor grote druk op de lokale woningmarkt. Waar de vorige regeling enkel mogelijk was in zones zoals woonuitbreidingsgebieden komt nu het hele grondgebied in aanmerking. In elke nieuwe verkaveling vanaf vijf loten en nieuwe groepswoning- of appartementsgebouwen vanaf tien eenheden moeten private ontwikkelaars 20 procent en publieke of semipublieke overheden 40 procent voor deze doelgroep reserveren. ‘We willen een kaderdecreet waarmee de lokale besturen zelf zullen kunnen beslissen of de regeling al dan niet van kracht zal worden. Zij zullen ook het percentage van te reserveren woningen kunnen verhogen’, aldus Parys.

PUNTENSYSTEEM

Net als bij Vlabinvest wordt een puntensysteem uitgewerkt om de lokale binding te beoordelen. Hierin wordt nagegaan in welke mate de betrokkene een maatschappelijke, economische en sociale binding met de gemeente in kwestie heeft of met een aangrenzende Vlaamse gemeente. Vanaf de geboorte in de gemeente wonen of er voor de leeftijd van 18 tien jaar hebben gewoond of er in totaal tien jaar hebben verbleven, zijn criteria die het zwaarst doorwegen. Daarnaast wordt voorrang gegeven aan personen die in de gemeente werken. Kinderen die er les volgen, wordt ook in rekening gebracht.

In het voorstel van de N-VA komt de hele Vlaamse Rand in aanmerking voor de nieuwe regeling. ‘Met ons voorstel willen we ook de aard van het woningaanbod sturen. Als projectontwikkelaars weten dat ze 20 procent van hun aanbod moeten voorbehouden aan mensen die niet meer dan de door ons vooropgestelde maximumbedragen verdienen, dan weten ze dat ze woningen moeten bouwen die zich binnen deze afbetalingscapaciteit moeten situeren.’ Aan het voorstel is een breed overleg voorafgaan met betrokken belangenorganisaties, juristen en dergelijke. Wat thans voorligt, is slechts een conceptnota waarover dit voorjaar in het Vlaams Parlement hoorzittingen en verder overleg zal plaatsvinden om een consensus te bereiken. ‘Ik hoop dat we de nieuwe regeling nog voor het einde van de legislatuur kunnen stemmen’, zegt Parys.