Vanaf de grens tussen Vossem en Leefdaal rijden we naar Brussel en we lezen Tervuren verkeersleefbaar. Links is een volledig nieuwe woonwijk in aanbouw. De verkavelingsstraten liggen klaar en onze schaarse open ruimte staat hier alweer onder druk. Een nieuwe woonwijk die puur open ruimte inneemt, is niet meer van deze tijd en zeker niet op een plek waar er in de buurt on - voldoende basisvoorzieningen zijn en waar de toekomstige bewoners dus volledig afhankelijk zullen zijn van hun auto. De eerste huizen staan er al en ogen vrij kubistisch. Verderop langs de steenweg vinden we wel nog vrij veel open ruimte, voornamelijk in landbouwgebruik. De bebouwing is versnipperd en we zien weinig lintbebouwing langs de N3. Dat is dan toch weer meegenomen, maar daar staat tegenover dat er helemaal geen fiets- of voetpad is langs dit deel van de N3. Alsof men wil aangeven dat een zwakke weggebruiker hier best wegblijft.

Zwette Jean Bij het kruispunt met de weg naar Sterrebeek staat links een opvallende paddenstoel. Het is de oorspronkelijke halte Vier Winden op de vroegere lijn van de Zwarte Jean of de Zwette Jean in het dialect. Van 1905 tot 1957 vervoerde een tram hier dagelijks goederen en passagiers tussen Vossem en Tienen. Aanvankelijk was het een stoomtrein die onder meer suikerbieten, vee en steenkool vervoerde. Vanaf 1930 maakte de stoom plaats voor diesel en bracht de tram ook passagiers naar bijvoorbeeld het Zoet Water in Oud-Heverlee. Vandaag is de oude trambedding een mooi wandeltracé dat werd doorgetrokken tot aan de… Tramlaan in Sterrebeek. In het landschap vind je nog altijd sporen terug van de vroegere Zwette Jean: verhoogde bermen, delen van bruggen of voormalige haltes.

AfricaMuseum

Wat verderop komen we in de buurt van twee grote scholen: het Gito en de British School of Brussels. Tervuren heeft wel meer grote middelbare scholen die leerlingen uit de verre omgeving aantrekken. Verkeersveiligheid zou hier dus een aandachtspunt moeten zijn. Een paar honderd meter voor het Gito en The British School krijgt de N3 vrijliggende fietspaden langs weerskanten, maar er is geen veilige afscheiding met het snellere autoverkeer. Too little too late dus. Gelukkig zijn er in het kader van het landinrichtingsproject Plateau van Moorsel van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) autovrije fietsverbindingen aangelegd, waardoor de grote scholen van Tervuren op een verkeersveilige manier bereikbaar zijn via het omliggende platteland. Dat mag uiteraard geen reden zijn om ook de N3 zelf verkeersveiliger te maken voor zwakke weggebruikers.

We komen nu stilaan bij het historische deel van de N3 met links de imposante gebouwen van het AfricaMuseum, dat zijn ontstaan dankt aan de Wereldtentoonstelling van 1897 in Brussel. Dat wereldevenement vond voornamelijk plaats in het Brusselse Jubelpark, maar koning Leopold II besliste om het koloniale gedeelte van de tentoonstelling onder te brengen in het Koloniënpaleis in Tervuren, dat hij speciaal voor de wereldtentoonstelling liet bouwen. In het park werden vier Afrikaanse dorpen nagebouwd waar tijdens de wereldtentoonstelling 267 Congolese inwoners verbleven. Zeven van hen overleefden het niet en liggen naast de kerk van Tervuren begraven.

Olifant

Wat verderop zien we links het nieuwe onthaalpaviljoen van het AfricaMuseum. Na vijf jaar renovatie ging het museum eind 2018 opnieuw open. De permanente tentoonstelling werd beter aangepast aan de huidige normen en architect Stéphane Beel tekende voor het nieuwe onthaalpaviljoen met balie, shop, restaurant, picknickruimte en vestiaires. Via een nieuwe ondergrondse galerij kom je als bezoeker uit in de kelders van het oude gebouw, waar een inleidende tentoonstelling verleden, heden en toekomst van de instelling schetst. De tentoonstellingsoppervlakte van het museum werd bij de renovatie bijna verdubbeld tot 11.000 m².

Achter de gebouwen van het AfricaMuseum ligt het Park van Tervuren of het Warandepark, een groene long die zo stijlvol en rustgevend is dat je er op zon- en feestdagen aan filewandelen kunt doen. Aan de overkant van het AfricaMuseum vinden we het beeld van een Afrikaanse olifant, een typerend beeld voor de streek. Het is van Albéric Collin en stond in 1935 op de Wereldtentoonstelling in Brussel. In 1938 werd het beeld naar Tervuren overgebracht en op een sokkel geplaatst tegenover het museum. Op de rug van de olifant zitten drie Afrikaanse krijgers.

Tramterminus

Een beetje verderop komen we rechts bij de tramterminus van lijn 44, de meest groene tramlijn die vanuit Brussel diep de Vlaamse Rand intrekt door grote delen van het Zoniënwoud. Hier in Tervuren eindigt ze en daar is een goede reden voor, want de tramlijn werd in 1897 geopend ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling. Ze verbond het gedeelte van de wereldtentoonstelling in Brussel met het koloniale gedeelte in Tervuren en bracht bezoekers van het Jubelpark naar de koloniale tentoonstelling en de menselijke zoo in Tervuren. Vandaag wordt bij de terminus een hoppinpunt uitgebouwd, waar allerlei vormen van vervoer samenkomen zodat je gemakkelijk van het ene vervoermiddel op het andere kunt overstappen: fiets, deelfiets, bus, carpoolparkeerzone voor auto’s, deelauto’s en natuurlijk ook de tram.

Hier ligt ook het startpunt van een wandelnetwerk met ruim 20 km extra wandelmogelijkheden die in het kader van het landinrichtingsproject werden verwezenlijkt. Ze verbinden bestaande en nieuwe trage wegen en groene verbindingsassen van Tervuren tot Zaventem en lopen door Kraainem en Wezembeek-Oppem. Het deelproject kadert in de verbinding van het Zoniënwoud in het zuiden met het domein Drie Fonteinen in Vilvoorde een heel stuk noordelijker.

Tervurenlaan

Ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling in 1897 liet Leopold II de Tervurenlaan aanleggen. Vandaag is die laan een onderdeel van de N3. De majestueuze bomen zijn enkele jaren geleden om veiligheidsredenen geveld. Vandaag oogt de ultrabrede laan overgedimensioneerd, maar dat heeft er ook mee te maken dat de nieuwe bomen het stadium van groene sprietjes nog niet ontgroeid zijn.

Het Park van Tervuren of het Warandepark is zo stijlvol en rustgevend dat je er op zon- en feestdagen aan filewandelen kunt doen.

De Tervurenlaan was indertijd een echte koninklijke avenue, die het pas gebouwde Koloniënpaleis rechtstreeks met Brussel verbond. Wie vanuit Brussel kwam, reed recht op dat paleis af. Indertijd, bij de aanleg van de Tervurenlaan op het einde van de 19e eeuw, moet het een indrukwekkend beeld hebben opgeleverd. Ook vandaag is het dat nog, maar om de grootsheid van weleer opnieuw te kunnen ervaren, zullen we enkele decennia moeten wachten tot de laanbomen opnieuw volgroeid zijn. In 2018 werd het Koloniënpaleis omgedoopt tot Afrikapaleis. Een ruime grasvlakte scheidt de dubbele rijlanen langs weerskanten van de Tervurenlaan. Aan beide kanten ligt een veilig fietspad en ook tramlijn 44 kreeg hier de nodige ruimte. Via de Tervurenlaan kom je uit bij het kruispunt Vier Armen, waar Brussel en Vlaanderen elkaar raken. Nog net op het grondgebied van Kraainem staat het opvallende kantoorgebouw van Flexi Space met zijn elf verdiepingen en gekleurde slakken die op de gevel kruipen. Ze zijn ontsproten aan de ietwat surrealistische geesten van de Cracking Art Group en geven aan: langzaam gaat ook.

Jazzfontein

Een laatste opvallend beeld op de N3 is dat van de Jazzfontein of Bandundu Water Jazz Band van de Duisburgse kunstenaar Tom Frantzen op de rotonde voor het Afrikapaleis. Het beeld uit 2005 stelt een jazzband voor met negen Afrikaanse waterdieren, die een instrument bespelen, zoals een krokodil met contrabas, een nijlpaard met tuba, een hagedis met saxofoon. De cirkels in beton zijn gebaseerd op de structuur van waterleliebladeren en zien eruit als grammofoonplaten die draaien terwijl de waterstralen in een chaotisch ritme uit de instrumenten spuiten. Sinds het najaar van 2021 spuwde de fontein geen water meer, eerst door een technisch mankement, later als gevolg van de waterschaarste. Vandaag bezingt en begiet de fontein weer de glorie van de prestigieuze Tervurenlaan met sprankelend water.