Anke Brouwers is docente filmgeschiedenis aan de Universiteit van Antwerpen en aan het Koninklijk Conservatorium KASK in Gent. Daarnaast is ze filmjournaliste en scenariste. Je kan haar kennen van de panelgesprekken aan de zijde van Michaël Pas in Cinema Canvas. Recent schreef Brouwers een boek waarin ze een vergeten stuk filmgeschiedenis bovenspit. In Mooi zijn en zwijgen kijkt ze terug op de beginperiode van de Amerikaanse stille film, die ongeveer loopt van de eerste geprojecteerde films uit 1895 tot de introductie van de geluidsfilm in 1927. Brouwers documenteert uitvoerig hoe opvallend veel vrouwen er in die periode ook een belangrijke rol speelden achter de schermen als scenarist of regisseur, maar ook in zakelijke functies als manager of producent.

Als creatieve talenten en zakenvrouwen waren deze vrouwen belangrijke rolmodellen. Maar vanaf de jaren 20, toen de film een echte industrie werd, namen de mannen hun plaatsen over en moesten vrouwen vooral mooi zijn op het scherm, en zwijgen. Nadien raakten de vrouwelijke pioniers zelfs helemaal in de vergetelheid, tot ze in de jaren 70 werden herontdekt door de feministische filmkritiek.

In de vergetelheid

De voorbeelden die Brouwers bespreekt, zijn talrijk: Gloria Swanson (uit Sunset Boulevard), Lilian Gish (uit The Birth of a Nation), Sadie Thompson, Francis Marion, Pearl White,…. Het meest sprekende voor beeld is Alice Guy-Blaché (1873-1968), een Française die aanwezig was bij de eerste vertoning van de gebroeders Lumière in 1895 en het jaar nadien zelf debuteerde. Ze maakte talloze films, waarvoor ze zelf de regie, productie, scenario, fotografie, en montage voor haar rekening nam. Daarbij introduceerde ze heel wat technische vernieuwingen en, eenmaal in Amerika, richtte ze in Hollywood een eigen productiemaatschappij op. Toch zou veel van haar werk later aan mannelijke collega’s worden toegeschreven. Net zoals die andere grootheid, Mary Pickford, die in talloze films speelde, al de aspecten van het filmen onder de knie had, samen met Charlie Chaplin, D.W. Griffith en haar man Douglas Fairbanks de productiemaatschappij United Artists oprichtte, maar toch steeds mevrouw Fairbanks werd genoemd.

Stille film

Wanneer Brouwers in Meise komt spreken zal ze ongetwijfeld ook een pleidooi houden voor het genre van de stille film, die al dan niet met de muzikale omlijsting op de piano voor magische momenten kan zorgen, en die van de toeschouwers actieve kijkers maakt. De meeste mensen kennen Charles Chaplin, Buster Keaton, Harold Lloyd, of klassiekers als Nosferatu en Pantserkruiser Potemkin, maar volgens Brouwers zijn ‘veel van de mooiste, meest beklijvende, ontroerendste, controversiële, progressieve, grappige, stoutmoedige en boeiende films’ stille films uit een tijd die zowel cultureel als maatschappelijk, technologisch, industrieel en politiek zeer bewogen was. De stille film was dus zeker geen stomme film of een experimenteel curiosum, maar een boeiende episode vol vergeten heldinnen.

WO – 8 MAART – 20.00
Mooi zijn en zwijgen
Anke Brouwers
Meise, GC De Muze van Meise, 02 892 24 40