We hebben een afschuwelijk jaar achter de rug. Terreuraanslagen, ver van hier, maar ook heel dichtbij. De aanslag op Charlie Hebdo kon je nog afdoen als ‘ze hadden het toch een beetje zelf gezocht’. Die van 13 november waren van een ander kaliber. Opeens waren we allemaal potentiële slachtoffers. En wij Belgen, meer bepaald Brusselaars en Randbewoners, zaten in het oog van de storm. Van hier vertrokken jihadisten, naar hier kwamen ze, soms ongezien, ook terug. Wonder boven wonder werden twee paspoorten gevonden, die meteen ook vluchtelingen in diskrediet brachten. Niet dat die dat nodig hadden, want ze werden toch al scheef bekeken. Islamofobie bestond al voor IS, maar het heeft er zeker geen goed aan gedaan.

Ook dat was 2015. Langs de ene kant vluchtelingen die Europa binnendruppelen. Merk op dat ik ‘druppelen’ gebruik en niet het in de media tegenwoordig meer gebruikelijke ‘stromen’. Perslui zouden zich wat meer bewust moeten zijn van de impact van beeldspraak. Langs de andere kant de racistische, islamofobe discours van Pegida. Mensen die niets liever zouden zien dan dat de grenzen nu onmiddellijk dichtgaan en dat, als het even kan, meteen ook alle allochtonen ‘worden teruggestuurd naar vanwaar ze komen’.

Ik zie om mij heen een wereld die steeds harder lijkt te worden. En dat baart mij zorgen. Ik geloof niet in zo een wereld.

Nee, het gelaat van 2015 was geen toonbeeld van schoonheid. Ik ben een actieve burger: ik volg het nieuws, denk na over wat ik zie en hoor en praat daarover met anderen. Wat ik in dit jaar vooral gevoeld heb, was angst. Niet om slachtoffer te worden van een aanslag, eerder om waar het met onze samenleving naartoe gaat. Ik zie om mij heen een wereld die steeds harder lijkt te worden. En dat baart mij zorgen. Ik geloof niet in zo een wereld. 

Een tijdje geleden ging ik naar een boekvoorstelling. Ik heb nog nooit zo’n actief publiek gezien als die avond. Er bleven maar vragen komen. Ik denk dat dat komt omdat wat deze auteur te vertellen had tot het hart van de mensen spreekt. De auteur was Bleri Lleshi, over zijn nieuwe boek Liefde in tijden van angst, waarin hij tegenover angst liefde plaatst als antwoord.

Dat is niets wereldschokkends, maar het trof mij omdat ik al een tijdje met datzelfde thema bezig was. Voor mijn verjaardag, kort na 13/11, zette ik een projectje op (My Heart is Here) waarbij ik aan mensen vraag om, met hartjes, te laten zien naar wie of wat hun hart uitgaat. Zelf doe ik dat met wildbreiwerk, maar het staat open voor iedereen en voor eender welke creatieve uiting.

Ik geloof niet dat mijn hartjesactie de wereld gaat veranderen. Daar gaat het ook niet om. Het gaat over wat jij zelf als enkeling symbolisch tegenover geweld en angst zet. Lleshi schreef een boek. Ik laat wollen hartjes achter. In de Kruitfabriek vond een feest plaats waar Vilvoordenaars en asielzoekers elkaar ontmoetten. Een ding staat centraal: warmte. Er mag dan al veel lelijks in de wereld rondwaren, er zijn gelukkig ook heel veel mensen die daar een afkeer van hebben. Dat is dan toch een sprankeltje hoop.

Mag ik eindigen met een citaat van Tolkien? ‘I wish it need not have happened in my time’, said Frodo. ‘So do I’, said Gandalf, ‘and so do all who live to see such times. But that is not for them to decide. All we have to decide is what to do with the time that is given us.’