Wat doe je wanneer de woorden niet meer vlot willen vloeien en je nog steeds inzichten met een jongere collega-acteur wil delen? Dan wijs je naar kunstwerken, covers van platen of tijdschriften die op een andere, stille manier iets vertellen. Dat leerden wij uit het levenskunstgesprek met François Beukelaers en Tijmen Govaerts. 

Wanneer wist je dat je acteur wilde worden?

Beukelaers: ‘Na mijn middelbaar heb ik twee jaar een opleiding arc

hitectuur gevolgd, maar ik voelde me niet thuis in dat milieu. Ik stopte ermee en ging naar het leger. Daar maakte ik deel uit van een toneelgroep en ontstond mijn grote liefde voor film en theater. Na mijn legerdienst ging ik les volgen aan de Studio Herman Teirlinck.’

Govaerts: ‘Bij mij begon de passie voor het acteren, zoals bij François, door naar films te kijken. In het begin waren dat de Harry Potter films. Toen ik lagere school liep, ging ik ’s avonds naar het conservatorium van Mechelen. Mijn liefde voor muziek kwam later. Er was een periode dat ik radiomaker wou worden. Nog wat later ben ik dan Woordkunst aan het Conservatorium in Antwerpen gaan studeren. Ik herinner me nog hoe we in het tweede jaar monologen opvoerden en ik een echte connectie voelde met het publiek. Die ervaring van samen zijn en samen voelen, vond ik schitterend. Toen wist ik dat ik acteur wilde worden. Niet zozeer omwille van het acteurschap, maar omdat je via cinema of theater iets fundamenteels kunt overbrengen.’

François luistert aandachtig.

Wat maakt van iemand een groot acteur?

Govaerts: ‘Een grote openheid en gevoel voor samenhorigheid. Je moet je ego opzij zetten. Want als je er niet in slaagt om ‘samen te spelen’, dan lukt het niet. Soms zie je acteurs die zich thuis perfect voorbereiden en op de set niet willen afwijken van wat ze hebben ingestudeerd. Zo’n gebrek aan flexibiliteit kan je tegenspeler blokkeren. Natuurlijk moet je de tekst instuderen, maar de openheid om in het moment mee te gaan is cruciaal.’

Beukelaers: ‘Je moet geloven in datgene waarmee je bezig bent. En de woorden laten komen. Soms leidt dat tot prachtige ontdekkingen. Ik heb het meerdere keren meegemaakt: woorden die plots komen als je op het podium staat. Dan denk je: hoe is het in godsnaam mogelijk dat die woorden mij nu binnenvallen?’

Govaerts: ‘Ben jij dan soms ontroerd geraakt door je eigen woorden? Ik kan dat hebben met taal. Dat woorden die plots bij mij opkomen, mij ontzettend kunnen raken.’

Beukelaers: ‘De kracht van taal komt pas tot uiting als je durf hebt. Als acteur ben jij niet de meester van de woorden, jij moet de woorden de meester laten zijn. En de meester naar jou laten komen. Theater gaat ook over op tijd en stond het talent van anderen laten schijnen. Over ruimte maken voor het talent van je medespelers. Het gaat echt niet alleen om jouw talent.’

Er valt een stilte. Tijmen vult ze in door rond te kijken naar de schilderijen die in de woonkamer van François en zijn vrouw Nadine hangen.

Govaerts: ‘Heb jij de schilder Philippe Vandenbergh gekend?’

Beukelaers: ‘Hij was een goede vriend van mij. Een heel intelligente man. Enkele jaren geleden heeft hij een einde aan zijn leven gemaakt. (wijst naar een schilderij) Kijk, dat werk van Philippe gaat over iemand die zich een weg naar de hel baant. (leest de tekst die op het schilderij staat geschreven): ‘L’esprit est voyageur. L’âme est vagabonde, n’est-ce pas mon cher François?’

Govaerts: ‘Een paar jaar geleden zag ik in Bozar een tentoonstelling met werken van hem. Impressionant. Hij deed ook knappe dingen met woorden. Zo is er het werk (Auc)un grand amour (ne) suffit. Je voelt dat zijn schilderijen vanuit het hart komen. Zelf ben ik ook grote fan van kledingontwerper Raf Simons. Zijn nieuwste kledingslijn is geïnspireerd op werken van Philippe Vandenbergh.’

Beukelaers: ‘Philippe Vandenbergh was een fantastische mens. Hij was ook bevriend met Maurice Wyckaert. Van hem heb ik ook een schilderij. (wijst naar een schilderij dat aan de muur hangt; het is een abstract werk waarin het groen overheerst en in een klein hoekje rechts bovenaan een regenboog te bespeuren valt.) 

Wat heb jij als acteur doorheen de jaren zoal geleerd?

Beukelaers: ‘Het acteurschap is een moeilijke stiel. Veel mensen beseffen dat niet. Ook niet de mensen die beslissen over het statuut dat een acteur nodig heeft om te overleven. 1.500 euro per maand is wat je als artiest krijgt. Wat doe je daar vandaag nog mee? Zelf heb ik nooit van een uitkering geleefd. (François haalt er een tijdschrift bij. Op de cover staat een foto van Bob Wilson. En richt zich tot Tijmen): ‘Wat die man allemaal heeft gedaan, dat hou je niet voor mogelijk. Hij had een innovatieve geest. Maakte onder meer theater voor mensen met autisme. Hij is pas een voorbeeld voor de theaterwereld. Nog een andere grote naam in de theaterwereld is Ivo van Hove. Een fantastisch iemand. Hij regisseerde een van de mooiste stukken die ik ooit heb gezien. Het gaat over twee mannen die van elkaar houden. Hij doet dat op zo’n straffe manier. (kijkt naar Tijmen) Ik ben veel schoon gasten in de theater- en filmwereld tegengekomen.’

Govaerts: ‘Zelf heb ik geen echte acteursopleiding gevolgd. In het begin putte ik veel uit mijn eigen emoties. Als beginnend acteur doe je dat met hart en ziel, maar gaandeweg leer je dat acteren ook een technische kant heeft. In de filmwereld moet je scènes ontelbare keren opnieuw doen. Het leert je op een meer duurzame manier acteren. Het is best mogelijk om een pijnlijke scène te spelen zonder jezelf te pijnigen. Zolang wat je doet, maar geloofwaardig is.’ 

Beukelaers: ‘De ene dag is de andere niet. Er zijn dagen waarop het jou als acteur prima lukt. Maar er zijn ook dagen waarop het dat niet doet. Het komt zoals het komt. Het enige wat jij als acteur kunt doen, is je best doen om verstaanbaar te zijn. Daarmee bedoel ik niet alleen dat publiek de woorden die je uitspreekt, moet verstaan. Acteren gaat over gevoelens overbrengen. Als je na het spelen van een stuk in het zweet staat, dan weet je dat je je werk als acteur goed hebt gedaan. (lacht) Het is jammer dat heel wat talent in de theater- en filmwereld zich laat leiden door het geld en daardoor compromissen met zichzelf sluit. Zo werkt kunstenaarschap niet.’ 

Wie zijn jullie rolmodellen?

Beukelaers: ‘Julien Schoenaerts. Wat een talent had die man. Voor hem neem ik mijn hoed af. 81 is hij geworden. Zijn sterkte bestond erin dat hij geen compromissen sloot. Hij deed zijn ding en ging daar à fond voor. Julien heeft me leren lezen. Dan heb ik het zowel over het lezen van theaterstukken als de krant. Ook dat heb je nodig om … (pauzeert) Als een mens een zekere ouderdom heeft, willen de woorden niet meer zo vlot komen. (lacht)

Govaerts: ‘Ik heb veel geleerd van Tom Vermeir. Hij speelde mijn vader in Kom hier dat ik u kus en in 1985 de rijkswachter met wie ik optrek. Hij bracht mij bij dat je het als acteur niet alleen van je tekst moet hebben. Je wil ook het decor en de ruimte waarin je speelt zo maximaal mogelijk benutten. En niet bang zijn om de omgeving waarin je je bevindt, te gebruiken om je karakter nog groter te maken. Ik had het geluk om voor de broers Dardenne en hun team te mogen werken in Tori & Lokita. Zij kennen hun vak op en top. Zij nemen het medium film ernstig. Ik heb een diep respect voor die houding.’

Welke schrijver inspireert jou in het bijzonder?

Govaerts: ‘Ik hou van het werk van Edouard Louis, een jonge Franse schrijver die het in zijn boeken heeft over wat het betekent om vandaag in een arme, homofobe omgeving op te groeien. Hij schrijft in een heel toegankelijke taal. Hij geeft de lezer mee hoe je uit zo’n milieu kunt geraken en hoe je als mens kunt transformeren. Woorden spelen daarbij een belangrijke rol. Zo heette hij vroeger Eddy Bellegueule, maar hij veranderde zijn naam naar Edouard Louis. Hij stopte ook met dialect spreken. Want de woorden die je spreekt, helpen je te worden wie je wil zijn.’

Beukelaers: ‘Er zijn fantastische Franse romans. Zoals Journal du voleur van Jean Genet. Het gaat over een gevangene die zich al schrijvend bevrijdt. Maar het meest hou ik toch van Amerikaanse en Engelstalige auteurs. Dat zijn pas zware jongens.’

Aan wie denk je dan?

Beukelaers: ‘Aan Samuel Beckett en … De namen willen nu niet komen. Ik zal je later een lijstje sturen.’ (lacht)

Govaerts: Heb jij ooit in een stuk van Hugo Claus gespeeld?

Beukelaers: ‘Ja hoor, in meerdere. We mogen ons Belgisch talent niet onderschatten. Wij kijken te gemakkelijk op naar buitenlanders en vergeten daarbij het talent van eigen bodem.’

Govaerts: ‘Daarom ben ik zo blij dat ik voor de Belgische reeks 1985 van Wouter Bouvijn en Willem Wallyn, en en met de talentrijke gebroeders Dardenne, heb mogen werken. Plots sta je dankzij hun succes in de schijnwerper. Dat is fijn, want je krijgt een stem. Maar na een tijdje deemstert dat succes weer weg. Dat is typisch voor een acteur. Vandaag worden de rode lopers voor jou uitgerold, rijd je in een limousine, maar morgenochtend moet je weer te voet naar huis. Met die realiteit moet je om kunnen gaan.’

Beukelaers: ‘Zo is dat.’ (lacht)

De zomer heeft net zijn intrede gedaan. Hoe kijken jullie naar dat seizoen?

Beukelaers: ‘Hoe kijk ik daar als oude mens van 86 jaar naar? De jaren beginnen te wegen. En ik besef dat de tijd die me nog rest kort is. Ik geniet ervan om het licht te zien invallen op dat schilderij dat hier voor mij hangt. Die lichtinval is anders in de zomer dan in de winter. (wijst naar een schilderij dat een grote witte vlakte is met daarin een wit vierkant) De zomer associeer ik ook met muziek. Met nummers zoals Summertime and the living is easy. Ongelofelijk welke energie sommige muzikanten kunnen oproepen.’ 

Aan welke muzikanten denk je dan?

Beukelaers: ‘Wacht even. (neemt de trap naar boven en komt terug met een plaat van TC Matic). Die muziek gaat over leven. Over de energie die je kan voelen wanneer je door de straten van Brussel wandelt en je je gewoon gelukkig voelt.’

Govaerts: ‘Ik associeer de zomer vooral met naar buiten gaan en met vrienden samen zijn. De winter heeft iets individualistischer. De zomer nodigt je uit om mensen te ontmoeten. En nieuwe herinneringen te maken waarmee je dan weer de winter kunt doorkomen.’  

Hebben jullie plannen voor de zomer?

Govaerts: ‘Ik ga voor twee weken naar Umbrië in Italië. Heerlijk niets doen. Verder presenteer ik Apéro Poëzie tijdens Theater Aan Zee. En werk ik aan het scenario van een film. Het gaat over de liefde. Meer wil ik daar nog niet over verklappen.’

Beukelaers: ‘Mijn echtgenote en ik gaan elk jaar naar Bourgondië.’

De zomer komt en gaat. Zoals vele dingen in het leven is ze eindig. Hoe kijken jullie naar de eindigheid van het leven?

Govaerts: ‘De laatste tijd word ik er meer en meer mee geconfronteerd. Door vrienden van wie een ouder ziek is of die een ouder verliezen. Een kortfilm die ik momenteel aan het regisseren ben, gaat over hoe je elkaar tijdens een rouwproces kunt proberen te troosten. Onze sterfelijkheid is nu eenmaal een feit. Daar valt niet zoveel over te zeggen. Hoe kunnen we omgaan met het verdriet dat de vergankelijkheid met zich meebrengt? Dat is volgens mij dé vraag.’

‘Ik zie rondom mij hoe belangrijk het is om over dat verlies te praten. Onlangs nog vertelde een vriendin hoe moeilijk het haar viel om een eerste vaderdag zonder vader door te brengen. Het is niet door dat soort onderwerpen dood te zwijgen dat je de pijn van het verlies verlicht. Integendeel. De meeste mensen willen net praten over een dierbare die ze verloren. Laten we de dood meer bespreekbaar maken.’

Beukelaers: ‘Wat het betekent om niet meer te leven, zal ik nooit weten. Sterven doe je in ieder geval alleen. Zoals zovele zaken in het leven. De eerste keer dat ik met de dood werd geconfronteerd, was ik nog niet geboren. Veertien dagen vooraleer ik geboren zou worden, heeft mijn vader zich van het leven beroofd. Bang! Plots was hij er niet meer. Mijn moeder was toen 26. Het was tijdens de oorlog. Zelf was ik te jong om te beseffen wat er allemaal aan de gang was. Gelukkig waren er in de familie een paar tantes die zich, samen met mijn moeder, over mij hebben ontfermd.

Een goed leven leiden. Wat houdt dat in?

Beukelaers: ‘Ik heb een tijdje in Parijs gewoond. Daar nemen de mensen de tijd voor lekker eten, naar de film of het theater gaan. Ze leren ons dat je om een goed leven te leiden dingen moet opgeven. Dat is niet zo eenvoudig.’

Govaerts: ‘Ik leef al heel mijn leven met astma en ben mij maar al te goed bewust van de kwetsbaarheid van mijn lichaam en het belang van een goede gezondheid. Dat wil echter niet zeggen dat ik altijd supergezond leef. Ik ga graag op café, naar de cinema of theater en hou van boeken lezen. Ik probeer niet te veel bezig te zijn met de toekomst. Blij zijn met wat er is; ik denk dat dat de essentie van een goed leven is.’ 

Welke film heeft onlangs een diepe indruk op jou gemaakt?

Beukelaers: ‘De Russische film Compartiment n° 6.’

Govaerts: ‘Ik hoorde inderdaad dat het een knappe film is. Hij gaat over twee mensen die tijdens een lange treinreis noodgedwongen een wagon met elkaar delen en op het eerste gezicht niks met elkaar gemeen hebben en toch een connectie voelen. Verleden week zag ik Les Amants du Pont-Neuf. Een Franse dramafilm die geschreven en geregisseerd werd door Leos Carax. Een supermooie liefdesfilm over twee dakloze mensen die op elkaar verliefd worden. Ik hou van de energie die je in die film voelt. Ook The Zone of Interest vond ik een schitterende film. Het gaat over de kampcommandant van Auschwitz, Rudolf Höss, en zijn vrouw Hedwig.’

Beukelaers: ‘Die film heb ik ook gezien. Ik ben er ondertussen veel van vergeten, maar ik herinner me nog hoe dat koppel, naast het gruwelijke concentratiekamp, een ‘normaal’ leven uitbouwde.’

Welke muziek slaagt erin jou te raken?

Govaerts: ‘Dat kan zowel zware techno zijn als een lied van Barbara of Chet Baker. Zolang je maar voelt dat de muziek recht uit het hart komt.’

Beukelaers: ‘Chet Baker… Schoon, hé. Hij heeft zich jammer genoeg kapot gedronken. Zelf ben ik weg van de Rolling Stones. Dat zijn echte goden.’  

Welke vraag zouden jullie nog aan elkaar willen stellen?

Govaerts: ‘Mensen associëren je persoonlijkheid vaak met de rollen die je speelt. Zij denken dat wie jij bent onlosmakelijk verbonden is met die rollen. Had jij het daar moeilijk mee?’

Beukelaers: ‘Ik heb daar niet te veel last van gehad. Ik was wie ik was,heb me zelf niet te veel au sérieux genomen. Daarom ben ik graag in het gezelschap van mensen die wat kunnen zeveren. Of ik ook een vraag aan Tijmen wil stellen? Daar durf ik niet aan beginnen.’ (lacht hartelijk) 

Welke levensspreuk heeft voor jou een grote waarde?

Govaerts: ‘Be funny, when you can. Die zin komt uit de film C’mon C’mon.
Hij vertelt ons het belang van luchtig te blijven zo lang we dat kunnen.’

Beukelaers: ‘Il était une fois un prince qui partait pour fonder un royaume, mais il est revenu. Een mens is tot veel in staat, maar uiteindelijk keert hij altijd terug naar zijn kern.’ 

Wanneer we het gesprek met deze zin willen eindigen, voegt Tijmen er nog aan toe:
‘Jammer dat het gesprek gedaan is. Ik zou graag later nog eens met jou afspreken om wat dieper in te gaan op de werken van de kunstenaars die hier hangen.’
Beukelaers: ‘Komt in orde.’


François Beukelaers

• Belgisch theater- en filmacteur
• speelde in veel Vlaamse audiovisuele producties
• werkte mee aan reeksen als Wittekerke en Katarakt
• speelde in films Windkracht 10 en Veel geluk, professor!
  
• werd vooral bekend van zijn acteerprestatie in Brussels by Night
  
• ontving in 2023 in Oostende een ster op de Zeedijk en een Lifetime Achievement Award als erkenning voor zijn acteercarrière

Tijmen Govaerts

• Belgisch filmacteur
• speelde zijn eerste filmrol in misdaadkomedie The end is just the beginning
• werkte mee aan de televisieserie The Banck Hacker en de misdaadserie Before we die 
• speelde Luckas in de film Tori et Lokita
• speelde Marc De Vuyst in de tv-reeks 1985 en Luk Van Gael in de tv-reeks Twee zomers
• werkt momenteel aan een filmscenario