Sophie Lauwers, curator bij Bozar, maakt meteen een punt wanneer ze stelt dat stillevens nog te vaak bekeken worden als een ondergeschikte kunstdiscipline. Als een soort imitatiewerken waarbij de werkelijkheid enkel gekopieerd zou worden.

HET BEELD ACHTER HET BEELD

‘De schilderijen van de tentoonstelling tonen hoe rijk de inhoud van stillevens kunnen zijn. Paul Dujardin, onze directeur, verwijst er graag naar met de uitspraak ‘het beeld achter het beeld’. Kijk naar het beeld dat op de affiche staat. Het schilderij van Juan Sanchez Cotan toont veel meer dan een kweepeer, kool, meloen en komkommer. Het toont ons dat het tijdperk waarin vooral Bijbelse taferelen en goddelijke figuren uitgebeeld werden achter ons ligt. De schilders van de stillevens breken met een traditie en ruilen de religieuze onderwerpen in voor dagelijkse thema’s. Ze schilderen de zaken die de mensen in hun alledaagse leven omringen. Ze vertellen ons op een subtiele manier dat het leven er is om geleefd te worden. Het gaat dus over veel meer dan perfect geschilderde groenten en fruit. Kijk aandachtig naar het schilderij van Cotan. Zie je de vier seizoenen? Gesymboliseerd door de kweepeer voor de herfst, de kool voor de winter, de meloen voor de zomer en de komkommer voor de lente.’

VAN EEN ECHTHEID DIE JE DOET STILSTAAN

Opmerkelijk aan de tentoonstelling is dat ze een mooi chronologisch overzicht van de Spaanse stillevensschilderkunst geeft. Dit doet ze aan de hand van zo’n tachtig werken van Spaanse schilders die elk een eigen stempel op dit genre drukken. Hoe verschillend de werken van Velazquez, Goya, Picasso en Dali ook zijn, ze maken duidelijk dat de Spaanse schilders met verve het genre ‘stilleven’ telkens opnieuw nieuw leven inblazen. Opvallend zijn trouwens ook de werken van Antonio de Pereda met ijdelheid als thema. ‘Het schilderij De droom van een ridder toont een engel die de ridder waarschuwt voor de eindigheid van het leven. Op het doek worden allerlei voorwerpen afgebeeld die weelde, macht en werelds plezier uitbeelden. Ook dit is een werk met diepgang. Het vertelt ons veel over hoe mensen op het einde van de 17e eeuw dachten en leefden’, zegt Lauwers. De tentoonstelling eindigt met een reeks verrassende werken uit de 20e eeuw. Zo is er het schilderij Groot Spaans diner van Miquel Barcelo Artigues. ‘Het tafereel, de schildertechniek en de kleuren zijn helemaal anders dan de werken uit de 17e en 18e eeuw. En toch is er een constante. Het werk oogt even echt als het stilleven met de kweepeer, kool, meloen en komkommer. Het echtheidsgehalte is dan wat de werken bindt, in welke eeuw ze ook werden geschilderd. Het is die levensechte benadering die je doet stilstaan.’

TOT 27 MEI
Spanish still life
Velázquez, Goya, Picasso, Miró e.a.
Brussel, Bozar, www.bozar.be