Wat trok je aan om deel te nemen aan deze wedstrijd voor jong filosofisch talent?
‘Het was mijn leerkracht Latijn die mij attent maakte op deze wedstrijd. Ik heb niet lang geaarzeld om aan dit knap initiatief deel te nemen. Filosoferen is iets wat ik al vele jaren doe. Het maakt deel uit van wie ik ben. Heeft moeder natuur ons trouwens niet allemaal de gave meegegeven om te filosoferen? Om de realiteit te leren doorgronden en onze plaats als mens daarin te begrijpen.’

Herinner je je nog het moment waarop je passie voor filosofie begon?
‘Mijn moeder heeft me al van jongs af aan gestimuleerd om kritisch na te denken. Ze komt zelf uit een familie waar kennis zeer belangrijk is. Ze legde de lat dan ook hoog. Dat heeft zeker een invloed gehad op mijn liefde voor kennis. Een cruciaal moment was toen ik een jaar of dertien was en het boek Hayy Yaqzan van de 12e eeuwse Moorse filosoof Ibn Tufayllas. Het is het verhaal van een jongen die moederziel alleen opgroeit op een eiland. Je kan het vergelijken met het verhaal van Robinson Crusoe. Voor mij ging het vooral over: hoe wordt een mens een mens? Dat boek heeft ongetwijfeld mijn liefde voor filosofie losgemaakt. Sindsdien ben ik niet meer gestopt met het lezen van filosofische werken.’

‘Ik ben een grote liefhebber van de Duitse filosoof Arthur Schopenhauer. Volgens hem gaat een echte filosoof geen enkele vraag uit de weg. Hij kijkt met een open geest en schuwt het niet om dogmatische kaders te doorbreken. Filosofie is een discipline die de menselijke rede centraal stelt en het hierdoor mogelijk maakt om tegenstellingen te overstijgen. En dus ook gelovige en niet-gelovige denkbeelden met elkaar te verzoenen.’

De actualiteit leert ons dat geloof mensen heel sterk kan verdelen.
‘Over welk geloof hebben we het dan? Een geloof dat vandaag zeer veel aanhang kent, is het materialisme. Het is een theorie die ervan uitgaat dat alles in het universum uit materie bestaat. Maar wat dan met ons bewustzijn en onze geest? Materieel succes en genot worden steeds meer de norm. Op allerlei manieren wil men ons doen geloven dat hoe meer stuff we kopen, hoe gelukkiger we worden. Resultaat: we creëren steeds meer leegte.’

‘We kunnen toch niet ontkennen dat een leven dat alleen maar over materie of dingen gaat, ons geen echte voldoening geeft. We zien steeds meer symptomen die erop wijzen dat onze westerse samenleving steeds oppervlakkiger wordt. Ik denk dat religie, maar ook filosofie, ons kan helpen om dat soort leemte op te vullen. Om met de paradoxen van het leven om te gaan. Je kan het vergelijken met een dekentje dat ons als mens wat troost biedt. Onderschat trouwens de sociale functie van godsdienst niet. Voor vele mensen is het een moreel kompas dat hun leven richting geeft en hen helpt ‘een goed leven’ te leiden. Dat is weliswaar de pragmatische kant van godsdienst, maar ook die is belangrijk. Zeker om binnen complexe maatschappijen mensen op basis van morele codes in harmonie te laten samenleven.’

Zelf hou je ervan algemeen aanvaarde waarheden in vraag te stellen. Wat drijft je om dit te doen?
‘Niet voor niets stelde Plato eeuwen geleden dat we uit onze grot zullen moeten treden, willen we het licht van de ware kennis zien. Deze grote Griekse denker wees toen al op de gevaren van een tunnelvisie. De enige manier om niet in die val te trappen, is door al wat je ziet, in vraag te stellen.'

‘Door na te denken kunnen we problemen ontrafelen en tot oplossingen komen.’

'Dat is de essentie van filosofie. Het is een zoektocht naar een waarheid zonder de waarheid in pacht te willen hebben. Door zaken in vraag te stellen kunnen we de werkelijkheid deconstrueren en zo een nieuwe werkelijkheid construeren. Eenvoudig gezegd: door na te denken kunnen we problemen ontrafelen en tot oplossingen komen. Het klinkt vanzelfsprekend en zou het ook moeten zijn. Toch vraagt deze levenshouding vaak moed omdat ze confronterend is en mensen uit hun comfortzone haalt. Ze daagt mensen uit om bij zogezegde waarheden stil te blijven staan, maar ook om zichzelf in vraag te stellen.’

Het voorbije jaar werd Europa getroffen door een reeks aanslagen die door radicalen uitgevoerd werden. Wat heeft dat met jou gedaan?
‘Het heeft me vooral kwaad gemaakt. Aanslagen tegen onschuldige mensen, die kan je nooit rechtvaardigen. Ik weet dat sommige daar anders over denken en deze terroristische aanslagen als een manier zien om wraak te nemen. Maar door onschuldige vrouwen, mannen en kinderen te vermoorden, los je niets op. Integendeel, daarmee creëer je alleen nog meer polarisatie en haatgevoelens.'

'Wil dat zeggen dat we onze ogen voor politieke conflicten moeten sluiten? Zeker niet. Maar ik geloof niet dat we met bombarderen of aanslagen de spiraal van geweld gaan doorbreken. Als we nu eens zouden proberen om onze impulsen te beheersen en rationeel na te denken. Martin Luther King en Mahmata Gandhi hebben het ons met hun geweldloos verzet al voorgedaan. Je kunt elkaar met geweld proberen te overtuigen van je gelijk of je kunt blijven nadenken en praten. Voor mij is de keuze snel gemaakt.’

Zelf ben je een jonge Vilvoordenaar met Marokkaanse roots. Hoe voelt dat?
‘Mijn Marokkaanse roots beletten me niet om me Belg te voelen en van België te houden. Ik heb het dan ook moeilijk met jongeren die hier wonen en zich inprenten dat hun cultuur die van Marokko of Turkije is en het vertikken om fatsoenlijk Nederlands te praten. Je cultuur is de cultuur van het land waar je geboren bent. Dit wil echter niet zeggen dat ik mijn religie en waarden opgeef. Moslim zijn, is mijn persoonlijke keuze en die staat los van mijn nationaliteit. Het zal je misschien verbazen maar bijna al mijn vrienden zijn blanke vrienden. Het is niet je huidskleur of nationaliteit die bepaalt wie je vriend is. Wel of het klikt.’

Heeft de islam in Europa geen nood aan een westerse versie?
‘Een verlichting van de islam zou de integratie van deze religie binnen de westerse samenleving zeker vergemakkelijken. Een debat over een westerse islam lijkt me dan ook aangewezen. Net zoals men in Turkije en Marokko een eigen vorm van islam heeft, zou men die ook in België moeten ontwikkelen. Ik heb het dan over een islam die overeenkomt met de waarden van deze tijd.'

'Daarom vind ik het zo belangrijk dat men in het onderwijs leerlingen zou aanleren de oorspronkelijke Koranteksten te begrijpen. Maar dat niet alleen; er zijn zoveel werken (romans, filosofische werken, sprookjes,...) uit de muzulmaanse traditie waarmee men leerlingen in contact zou kunnen brengen. Ze zijn niet alleen intellectueel en cultureel verrijkend, ze brengen je ook dichter bij de oorspronkelijke, niet-gemanipuleerde betekenis van de islam. Precies omdat die teksten authentiek zijn, kunnen ze helpen om een dam tegen radicalisering te vormen.’

Samen met Pascal Vanhoecke, de initiatiefnemer van de Filosofie Olympiade, ben je een boek aan het schrijven. Kan je ons vertellen waarover het boek zal gaan?
‘Het wordt een boek waarin we met elkaar in dialoog gaan. Het interessante aan ons gesprek is dat we – niettegenstaande onze verschillende denkbeelden over een aantal fundamentele zaken – allebei een gemeen-schappelijke liefde delen: de filosofie. In het boek maken onze gesprekken duidelijk hoe onze filosofische benadering het mogelijk maakt om met deze paradoxen om te gaan. Dankzij onze rede – zeg maar ons vermogen tot denken – slagen we erin om onze verschillen in standpunten en levensvisies te overbruggen. Is dat geen hoopvol teken? Dat filosofie meer kan zijn dan enkel boekenwijsheid en ons effectief kan helpen om tot een constructieve dialoog met elkaar te komen.’