Belgisch fotograaf Jimmy Kets (1979) richt in opdracht zijn lens op het culturele erfgoed van het Pajottenland en de Zennevallei. Zijn blik is die van de buitenstaander die het (klein)menselijke niet schuwt. Hij knipoogt ernaar. Met overtuiging.

Onderwerpen die naar het verleden verwijzen, komen nogal eens bij Kets terecht. Hij is nochtans geen nostalgicus. Zijn fotografie is net heel eigentijds. ‘Een paar jaren geleden, toen ik aan Vrouwentongen en mannenpraat – een fotoboek over oude volkscafés – werkte, stelde ik me de vraag: hoe pak ik het aan?’ Kets’ ogen dwalen door café Le Cirio, waar we afspraken. ‘Dit interieur uit een andere tijd is heel goed bewaard, maar er een foto van maken, interesseert me niet. Wat mij opvalt, is die luidspreker in de hoek tegen het plafond met het elektrisch draadje dat iemand heeft proberen weg te moffelen. Zo’n detail. Ik speur altijd naar het hier en nu.’

EIGEN UNIVERSUM

De Erfgoedcel vroeg Kets voor hun project over volkstradities: de Sint-Veroonmars in Lembeek, Allerzielen, een jubileumfeest in Dilbeek, enzovoort. ‘Ik trok overal heen. Als ik aan het fotograferen ben, praat ik zelden met de mensen. Gesprekken zijn het werk van journalisten. Ik heb er geen tijd en geen geduld voor, want er gebeurt veel te veel dat de lens niet missen mag. Wat ik wil, is een verhaal vertellen waar ik zelf tevreden over ben. Een visueel spannend verhaal.'

Alle foto’s ademen de ‘Kets-signatuur’. Hij gebruikt maximaal de flits die details rauw, zonder sluier, onthult. Het effect is bevreemdend. Bomen gaan op decorstukken lijken. Wondjes op de huid zie je extra scherp.

'Met kaatssport in Galmaarden of volksmuziek in Gooik heb ik geen voeling. Maar dat maakt niet uit! Ik benader elk onderwerp vanuit mijn esthetiek, en creëer een nieuw universum, een Pajottenland à la Kets’. Of de mensen niet verrast zullen zijn? ‘Dat is bij mij continu zo. Wat iedereen al weet en verwacht, wil ik net niet tonen.’

RAUW

‘Halverwege het werk zat ik met de handen in het haar te zoeken naar samenhang. Het voorstel kwam om de foto’s niet per evenement maar door elkaar te exposeren. Eerst heb ik hen voor zot verklaard. Achteraf bleek dat de oplossing.’ Kets haalt zijn laptop boven. Hij toont me hoe hij beelden uit de verschillende reeksen gevoelsmatig twee aan twee zette. Losse beelden, die ogenschijnlijk niks met elkaar te maken hebben maar in combinatie of contrast iets compleet anders opleveren.

Ogenschijnlijk, want alle foto’s ademen de ‘Kets-signatuur’. Hij gebruikt maximaal de flits die details rauw, zonder sluier, onthult. Het effect is bevreemdend. Bomen gaan op decorstukken lijken. Wondjes op de huid zie je extra scherp. Zijn vibrerende kleurenpallet zet de helaasheid van het alledaagse nog feller in de verf. ‘Ik heb een fascinatie voor wat mensen zichzelf soms ongewild aandoen. Goedbedoelde pogingen om de realiteit mooier, gezelliger te maken dan ze is. Die sporen van menselijkheid, daar kijk ik met verwondering naar.’

RECHTTOE RECHTAAN

‘Dankzij de Sint-Veroonmars, een levendige meerdaagse processie, geweersalvo’s en huisbezoeken met massa’s jenever incluis, mocht ik overal mee binnen. Bijvoorbeeld in deze lelijke voortuin. De foto lijkt op een collage, een poppenkast met historische figuren. Een carabinier, de plantenbak naast het schrale boompje gezet, een Griekse discuswerper en groteske stenen adelaar. Heden en verleden vinden elkaar in een knipoog.’ Of hoe banaliteit briljant wordt.

‘Iets anders: Allerzielen. Het steeltje van de plastieken bloemen, die voor altijd op het graf moesten pronken, is geknakt. Einde rit. De perfectie bestaat niet. Dat vind ik mooi. Of deze: voor het gouden jubileum staat de familie op de trappen van de kerk. De gezichten laat ik uit beeld, anders is het gewoon tante Lisa, nonkel Jozef en kleine Gus. Zo krijg je een tijdloos, universeel gegeven. Ik  combineer de foto met eentje uit de Allerzielenreeks: kleine en grote graftombes staan naast elkaar opgesteld, als een keuvelende familie. Op de voorgrond spoelt de rioleringsbuis het vuil weg…’

Krachtige beeldassociaties met als bindmiddel terugkerende tinten van pastelroze, donkerblauw, groen, geel en vleesrood. ‘Gezien het beperkte budget en de niet evidente expositieruimte, koos ik ervoor om op vijf wanden in die kleuren te exposeren. Grote prints op glossy papier worden met nageltjes opgehangen. Zoals posters. Mijn formaat is ook meer vierkant dan anders. Dat benadrukt nog eens de eenvoud.’

Kets’ talent voor surreële composities moet je zelf ervaren. Net als zijn humor die de foto’s ongenadig blootlegt. Frisco, het hondje dat hem overal volgt, is onder de cafétafel bijna in slaap gevallen. Zelf ben ik klaarwakker.
 

11 JAN TOT 5 FEB
Erfgoed en zonen Jimmy Kets
Dilbeek, CC Westrand, 02 466 20 30
Bij de expo hoorteen audioluik met getuigenissen en een bijzonder fotoboek.

Wat je misschien niet wist...

Stel dat je 1 foto moet kiezen, een beeld dat je geraakt heeft, zoals de gasten in het tv-programma Alleen Elvis blijft bestaan filmfragmenten die hen getekend hebben, selecteren?
Jimmy Kets: ‘Door een foto wordt ik heel zelden geraakt. Je wordt er als fotograaf immuun voor. Er zijn zo veel beelden van  miserie in de wereld. Wat ik me wel sterk herinner, is een BBC-reportage over weeshuizen in Bulgarije. Enorm schrijnend. En toch kan je die taferelen zo gaan fotograferen, zo esthetisch vormgeven dat ze iets moois krijgen. Dat kan niet de bedoeling zijn. De grens van de fotografie is daarmee bereikt. Als je daarentegen filmt hoe de wezen, uitgemergeld in die kinderbedjes, hun hoofdjes heen en weer balanceren, voel je hoe de tijd tergend voorbijgaat. Als ze door twee grote handen uit hun bed gehesen worden, besef je door die beweging pas hoe licht de kinderen zijn. Pluimpjes… Tijdsverloop en beweging zijn de kracht van film.’

Kets regisseerde in 2013 OdysSea, zijn filmdebuut. De roadmovie volgt Carl De Keyser, Belgisch Magnum-fotograaf en een van Kets’ voorbeelden, langs de Europese kustlijnen voor het epische project Moments Before the Flood.  Een fotograaf met zijn esthetiek die een andere fotograaf en diens stijl verfilmt: het kan alleen een bijzonder beeldenportret opleveren. De muziek is van de hand van Dave Martijn van Goose.