Outsider art is kunst die gemaakt wordt door kunstenaars die buiten de maatschappij en buiten het commerciële kunstcircuit staan. Vaak maken ze werk dat door niemand wordt opgemerkt of erkend. In sommige gevallen is dat hoogstpersoonlijke en van elke norm, stroming of mode afwijkende werk duidelijk getekend door een speciale karaktertrek, een trauma een obsessie, een syndroom of een geestesziekte. De Amerikaanse outsider kunstenaar Henry Darger (1892-1973) is waarschijnlijk één van de bekendste vertegenwoordiger van de outsiderkunst.

TERUGGETROKKEN

Darger verloor al snel zijn moeder en vader en bracht grote delen van zijn jeugd in katholieke opvanghuizen door waar de leefomstandigheden allesbehalve waren, om het woord ‘misbruik’ niet te noemen. Daarna leidde Darger een teruggetrokken leven als bewaker en klusjesman in een ziekenhuis in Chicago. Pas net voor hij in 1973 stierf in een ouderlingentehuis kwamen zijn huiseigenaars Kiyoko en Nathan Lerner erachter dat er verspreid in de meubels van het appartement van Darger meer dan dertigduizend handgeschreven pagina’s en honderden illustraties opgestapeld lagen waarvan niemand ooit het bestaan had gekend. Darger had nog gezegd dat ze alles mochten weggooien, maar de teksten vormen samen een aantal romans. Daaronder het vijftienduizend pagina’s tellende In the Realms of the Unreal, waarin de zeven Vivian zusjes rebelleren tegen kinderslavernij en Crazy House, waarin brutaal vermoorde kinderen teruggevonden worden in een verdoemd huis. In deze bizarre mythologieën – fantasieën met duidelijke biografische elementen – wisselen droombeelden van kinderen in idyllisch bebloemde landschappen af met martelingen en bloedbaden. Ze werden door Darger zelf geïllustreerd met aquareltekeningen en collages van knipsels uit tijdschriften. Op die manier creëerde hij voor zichzelf een wereld ter vervanging van de echte wereld waarin hij zich niet thuis voelde. Niet om de kunst, niet om de roem of om het geld, maar puur uit zelfbescherming. Dat universum dat hij voor iedereen angstvallig afschermde, wordt nu beheerd door de huiseigenaars van weleer en is te zien in de grootste musea voor hedendaagse kunst zoals het Museum of Modern Art in New York, het Museum of Contemporary Art in Chicago of het Musée d’Art Moderne in Parijs.

ONOPGEMERKT BLIJVEN

Leven en werk van Darger inspireerde natuurlijk al verschillende kunstenaars. In tijden van sociale media, waarin iedereen zich geroepen voelt om zich op wat voor manier dan ook te laten opmerken, schreef auteur Thomas Janssens een tekst over wat het met een mens doet om onopgemerkt te blijven, ook al heb je wel iets kostbaars te delen of iets belangwekkends te melden. Hij deed dat aan de hand van Dargers dagboeken The History of my Life en regisseert ook het toneelstuk dat wordt gespeeld door een interessant duo. Actrice Lynn Van Royen kan iedereen kennen van de televisiereeksen Beau Séjour en Tabula Rasa. Schrijver, filosoof en acteur Peter De Graef is bekend van zijn recente werk voor Theater Malpertuis en De Kolonie MT en van televisiereeksen als In Vlaamse Velden, Tabula Rasa en Zie mij graag.

VR • 11 OKT • 20.30
Het koninkrijk van Henry Darger
Peter De Graef & Lynn Van Royen
Overijse, CC Den Blank, 02 687 59 59