Met hun dansexperiment Haiti o Ayiti brengen zij hulde aan Haïti, het eiland van de hoge bergen, de vele waters, en de grote rijkdommen.

In 1492 zette Columbus voet aan wal in Haïti. ‘Voor die tijd leefden er verschillende volkeren en stond het eiland bekend als een paradijs omdat de energie er zo sterk was’, vertelt Eliceche. ‘De komst van de Europeanen was een kantelpunt in de geschiedenis, want die heeft alles verandert, niet alleen op Haïti, maar op het volledige Amerikaanse continent.’

Doelbewuste demonisering

Waarom weten we zo weinig over Haïti en zijn geschiedenis, vroeg het duo zich af. En ze begonnen te graven. Dankzij een groot aantal bezoeken en samenwerkingen schaafden ze hun kennis bij. Sinds Columbus heeft Haïti een bewogen geschiedenis gehad met opeenvolgende kolonisatoren en bezetters. Een typisch kenmerk van kolonialisme is: vernietig wat aanwezig is, vervang het door wat anders. Zo vergroot je je macht. Met dat mechanisme heeft Haïti grondig kennisgemaakt. Eliceche: ‘In Haïti bestond bijvoorbeeld de cultuur van de vodou. Vooral Hollywood heeft die later verarmd en gedemoniseerd tot voodoo, voodoopoppen en zombies. Maar eigenlijk was het een volledige levensstijl, niet enkel met rituelen, maar met grote kennis van wiskunde en geometrie, met geneeskunde en wetenschap. De Verenigde Staten hebben op een gegeven moment een gerichte campagne gevoerd om die cultuur te demoniseren.’

Nerefuh: ‘In onze voorstelling proberen we iets mee te geven van die manier van denken en van dat oude vodou-systeem dat niet enkel de maatschappij en de mensen trachtte te organiseren, maar ook onzichtbare krachten omvatte zoals die van de zee, de bomen, de planten. Het was een complex en boeiend systeem waar haast niemand nog iets fundamenteels over weet.’

Toen de Verenigde Staten het eiland tussen 1915 en 1934 bezetten, was het kappen van bomen een belangrijk wapen in de strijd tegen de lokale cultuur. Eliceche: ‘In de oude cultuur was het bijvoorbeeld de gewoonte om bij het oogsten van thee de toestemming te vragen aan de boom. Bomen werden gezien als deel van de familie. Je ziet hoe bomen kappen in zo’n cultuur het hele familiesysteem onderuit kan halen.’

Water en chocolade

Eliceche en Nerefuh wilden alles leren wat ze van Haïti leren konden en vertalen stukjes van dat leerproces in hun voorstelling. ‘Vergeet folklore of traditionele rituelen. Wij zijn hedendaagse kunstenaars, dus we maken er onze eigen interpretatie van.’ Zo was water een grote inspiratiebron. ‘Haïti is een ontzettend rijk land, en niet enkel wat mineralen betreft. Waarom denk je dat de Clintonfamilie zoveel land bezit in Haïti? Hilary’s broer heeft er een monopolie in de mijnbouw. Ons viel vooral de variëteit aan water op. Haïti heeft zout zeewater, zoete rivieren en meren, maar bijvoorbeeld ook zoutwatermeren bovenop bergtoppen. Het is er prachtig!’

Een laatste tipje van de sluier? Er zit ook chocolade in de voorstelling. Eliceche: ‘Dan hebben we het niet over chocolade gemengd met suiker, nee, we brengen pure Haïtiaanse chocolade mee, zoals die ter plaatse door vrouwen wordt geoogst, gemaakt en op de markt verkocht.’ 

DO · 26 MAA · 20.30 - Geannuleerd omwille van de maatregelen tegen het Coronavirus (Covid-19) 
Haiti o Ayiti
Cecilia Lisa Eliceche & Leandro Nerefuh
Grimbergen, CC Strombeek, 02 263 03 43