Vind je het niet gek dat mijn echte naam hier in België haast nooit gebruikt wordt? Mijn vader gaf me de naam Stéphanie Batuakuila Mukanya, maar omdat die dubbele naam zo afwijkt van de Belgische norm, noemt men mij gemakkelijksheidshalve Stéphanie Mukanya. Als jong meisje kon ik dit moeilijk vatten. Het heeft me in ieder geval vanaf jonge leeftijd duidelijk gemaakt dat de heersende norm de maatstaf van alle dingen is.’

JE BENT WIE JE BENT

Stéphanie heeft zich altijd een buitenbeentje gevoeld. In België valt ze op omwille van haar naam en uiterlijk. Maar ook tijdens haar jaarlijkse vakanties in Congo stelt ze vast dat ze daar niet beantwoordt aan het profiel van een doorsnee jonge, Congolese vrouw. ‘Als ik op bezoek ben bij mijn familie in Congo verwijzen ze naar mij als de Europese. Het heeft me doen beseffen dat ik in geen van beide werelden aan het ideale beeld beantwoord.'

'Lange tijd heb ik het daar moeilijk mee gehad. Tot mijn moeder me duidelijk maakte dat je bent wie je bent en dat je identiteit losstaat van wat de andere denkt. Het heeft me geholpen te aanvaarden wie ik ben. Ik ben een zwarte vrouw van 1m78 die niet beantwoordt aan de standaard normen van de westerse vrouw. So what? Zo lang ik me goed voel, wat maken die afwijkingen van de norm dan uit? Het is niet de samenleving die bepaalt hoe ik me voel. Ik heb geleerd dat ik zelf mijn eigen norm ben.’

HET BESTE VAN TWEE CULTUREN

Dat er verschillen zijn tussen de Belgische en Congolese cultuur; zoveel is duidelijk. Soms ervaart Stéphanie dit als een bron van ergernis, zeker wanneer ze met haar grootmoeder in discussie gaat over de rol van de moderne, westerse vrouw die verder gaat dan voor haar man te zorgen.

'Het is de plicht van elk van ons om onze verantwoordelijkheid op te nemen.'

Maar die verschillen zijn ook een verrijking. ‘Weet je wat ik mooi vind in de Congolese cultuur? Dat zijn de titels die we elkaar geven en waarmee we elkaar respect toekennen. Zo noemen we een vrouw niet enkel met haar voornaam, maar voegen we er de titel mama aan toe. Mijn tante heet mama Rita, de vriendin van mijn moeder mama Françoise. Het is onze manier om een vrouw te valoriseren. Ook oudere zussen krijgen een titel. Mijn jongere broertje noemt me Ya-ya Stéphanie. Dat betekent mijn oudere zus, Stéphanie. Zo’n aanspreking vind ik hartverwarmend. Het betekent dat hij mij erkent als zijn oudere zus die voor hem zorgt en hem zal beschermen.’

STOP MET (VER)OORDELEN

Stéphanie vindt het belangrijk om verder te kijken dan enkel naar de uiterlijkheden van mensen. Hoe vaak gebeurt het niet dat je mensen hoort praten over andere mensen zonder dat ze hen echt kennen? ‘Valt het jou ook op hoe we ons vaak focussen op de buitenkant van mensen? We zijn zo snel om anderen te beoordelen op basis van hun façade. Als we al die labels achterwege zouden laten en mensen eerst een kans zouden geven om te tonen wie ze werkelijk zijn, zouden we dan geen stappen in de goede richting zetten? Ook al klinkt het naïef, ik geloof erin.'

'Zeker in deze bange tijden, waarin mensen met wantrouwen naar elkaar kijken, wil ik met hoop en vertrouwen naar de toekomst kijken. Laten we vooral niet in de slachtofferrol kruipen. Het is de plicht van elk van ons om onze verantwoordelijkheid op te nemen. We hebben geen andere keuze dan samen als mensheid aan een hoopvolle toekomst te bouwen.’ 

lekkernij uit Congo
Cooking plantain (bakbanaan)

mooiste plek in Congo
Watervallen van Lukaya

mooiste herinnering aan Congo
De eerste stappen van mijn kleine broer