Drie dansers bewegen in een donkere wereld waarin alles en iedereen wordt gezien en gecontroleerd. Onderling contact wordt meedogenloos bestraft. Te pas en te onpas vliegt een kleine, zwarte drone de scène op. Een aaibaar karakter hebben die tuigen nooit, maar deze heeft een wel bijzonder akelig aura. Ze bedreigt, oordeelt en veroordeelt. Ontsnappen is onmogelijk. Een voor een scant de drone de dansers. In een eindeloos rollende reeks data vindt ze een match: hun foto’s en persoongegevens verschijnen groot op het scherm. ‘Dadelijk is het mijn beurt’, vrees je. En bijna verwacht je dat ze ook jouw gegevens zal achterhalen en te grabbel gooien.

HET OOG ZIET ALLES

De drone-die-alles-ziet geeft de voorstelling een futuristisch, dystopisch tintje. Maar zo veraf lijkt het toekomstbeeld nu ook weer niet. Daarvoor zijn camera’s en drones al veel te ingeburgerd in onze samenleving. Tegelijk klinken er echo’s van allerhande oudere Alziende Ogen door. Denk aan Big Brother, who is watching you… van George Orwell. Of aan een God die alles weet en ziet, en evengoed beoordeelt en veroordeelt. De ene vorm van controle heeft haast naadloos plaatsgemaakt voor een volgende.

Aan I put a spell on you is een minutieus onderzoek voorafgegaan. Hemat verdiepte zich in alles wat met privacy, data en controle te maken heeft. ‘We geven onze privacy heel snel en gewillig op. En niemand lijkt er wakker van te liggen wat er met al die gegevens gebeurt. Natuurlijk gaan we er niet van de ene dag op de andere aan dood, maar het is een onmiskenbaar probleem. Onze kinderen zullen nooit weten wat privacy betekent.’

De choreograaf geeft een voorbeeld uit zijn geboorteland, waar de overheid het internet afschermt met een van de sterkste firewalls ter wereld. ‘De Iraniërs omzeilen de filters massaal, door hun smartphone bijvoorbeeld verbinding te laten maken via Russische proxyservers.Niemand vraagt zich af wat er gebeurt met alle informatie die die intussen opslaan. Wie doet dat, en met welk doel? Iemand heeft er ongetwijfeld baat bij.’

COMMUNICATIE BREEKT AF

Communicatie en contact, of het gebrek eraan, vormen een tweede cruciaal probleem in de wereld van I put a spell on you. Wanneer de personages protesteren, of op zijn minst hun verhaal proberen te doen, doet de controlerende drone hun woorden stokken of vervormen. Stukje bij beetje wordt zo hun menselijkheid weggenomen. De voorstelling gebruikt drie talen: Perzisch, Japans en Engels. Meestal krijgen het Japans en het Perzisch Engelse ondertiteling, maar op een gegeven moment valt die weg. Zo wordt ook de communicatie met het publiek verstoord. Door dit soort subtiele links naar de toeschouwer doet het probleem des te reëler en nabij aan.

GLOBALE FRUSTRATIE

I put a spell on you is begonnen met een bewegingsonderzoek. Hemat vroeg zich af of dansers uit verschillende maatschappijtypes ook anders zouden reageren wanneer hij ze bewegingen liet uitvoeren gebaseerd op isolatie en beperking. Dat bleek niet zo te zijn. ‘We hebben een periode in Iran gerepeteerd, waar ik ben opgegroeid, en vervolgens in Brussel, waar ik nu tien jaar woon’, legt hij uit. In Iran gelden strikte regels en wetten. De autoriteiten zeggen je heel precies wat mag en wat niet. In een zogenaamd vrije maatschappij zoals in België denken we dat we doen wat we willen, maar uiteindelijk laten we ons al te gemakkelijk sturen door het dictaat van markt en adverteerder. ‘In de studio bleek dat alle dansers, waar ze ook vandaan kwamen, met frustratie op dergelijke beperkingen van hun bewegingen reageerden. Het werkte voor iedereen precies hetzelfde.’ 

Nadat Hemat ook nog eens van personen met diverse culturele achtergronden dezelfde analyses kreeg van zijn bewegingsonderzoek, besloot hij er een voorstelling van te maken. ‘Toen ze me allemaal zeiden dat er een stuk in zat, dacht ik bij mezelf: Waar wacht je nog op? Begin eraan!’

ZA • 8 DEC • 20.30
I put a spell on you
Ehsan Hemat
Grimbergen, CC Strombeek, 02 263 03 43