Ecodorp Zuiderveld springt in het oog. De drie blokken van aaneengesloten huizen zijn in een u-vorm gebouwd en zien uit op een gemeenschappelijke wilde bloementuin, een kleine moestuin en een gedeelde schuur waar onder meer de (bak)fietsen van de bewoners worden gestald. Buiten het zicht is er nog een gemeenschappelijke fruitboomgaard.

Verbindend wonen

Marian Aarts, die in het Ecodorp woont en met Koen de Kruif tot de initiatiefnemers van het project behoort, start haar rond leiding bij een bakje koffie in de living van de gemeenschapswoning. ‘Voor menig bewoner is deze ruimte op het gelijkvloers hun tweede huiskamer’, vertelt Aarts terwijl de jarige Helene binnenwandelt met een taart die ze in de koelkast zet. Op haar 75e verjaardag heeft ze haar dochters en kleinkinderen uitgenodigd. Als de meeste gezinnen uit vakantie terug zijn, wil ze haar verjaardag hier opnieuw vieren. ‘Het gemeenschapshuis, de Gerlinde, is het kloppende hart van de sociale woonwijk’, vervolgt Aarts. ‘Op de eerste verdieping, toegankelijk met een lift, is er een winkel met biologische voedingsproducten en een grote multifunctionele ruimte waar ze naar documentaires kunnen kijken, naar lezingen luisteren of waar lokale bandjes muziek spelen. Onze huurdersvereniging houdt er zijn algemene vergaderingen waar alle belangrijke aspecten en afspraken over het ecodorp aan bod komen. Boven op zolder is er nog een knusse ruimte voor meditatie, yoga en kleinere bijeenkomsten. Die activiteiten verbinden de bewoners, net als de dagen waarop samen wordt geklust en in de tuin gewerkt. De informele ontmoetingen verhogen het welzijn. Enkele bewoners hebben een psychiatrische achtergrond en werden jaarlijks opgenomen. Sinds ze hier verblijven, hoeft dat niet meer. De aandacht en de zorg voor elkaar doorbreekt de negatieve spiraal in iemands leven. Een zorgzame gemeenschap verhelpt maatschappelijke problemen.’

Sociale en ecologische prioriteiten

‘Op het Zuiderveld had de Woningcorporatie Talis oorspronkelijk 34 wooneenheden gepland. Om de kostprijs per wooneenheid te drukken, heeft de Coöperatieve Vereniging Ecodorpen Gelderland (CVEG) hier echter 46 wooneenheden gerealiseerd: 19 eengezinswoningen (90 m²), 2 appartementen van 63 m², 19 appartementen van 40 à 50 m², en 6 studio’s (35 m²). Twee woningen zijn samengevoegd tot de Gerlinde. Dit gemeenschapshuis compenseert gedeeltelijk de krappe woon- en leefruimte. In een andere woning is er een logeerkamer die bewoners kunnen reserveren.’

Vijftien huishoudens maken gebruik van drie deelauto’s en in het washok staan er drie wasmachines voor 25 huishoudens.

Aarts verduidelijkt dat de CVEG niet de bouwheer is, maar dat de initiatiefgroep vanuit CVEG wel het concept van het Ecodorp Zuiderveld uittekende. ‘Ik zat mee aan tafel met de architect, de Woningcorporatie Talis, de bouwheer en de financier. We hadden soms pittige discussies. Op de eerste bijeenkomsten stootten onze ideeën over ecologisch bouwen op behoorlijk wat weerstand. Niettemin zijn er heel wat van onze voorstellen overgenomen. Zo zijn de woningen gebouwd met afval van een steenfabriek. Het betreft bakstenen die minuscule scheurtjes of andere kleine mankementen vertonen. Normaal worden die stenen vermalen. Voor ons zijn ze van prima kwaliteit. De bewoners bestreken alle ruwe muren eigenhandig met een leemlaag. Daarbij kregen ze assistentie van een stukadoor en hulp van asielzoekers die werkervaring opdeden als opstap naar een vaste baan. De vochthuishouding van leem is gezonder dan beton. De raamkozijnen zijn gemaakt in duurzaam accoya-hout dat je nadien niet meer hoeft te lakken of te verven. Voor de dakisolatie maakten we gebruik van gerecycleerde spijkerbroeken. De repen jeans zijn een milieu- en gebruiksvriendelijk alternatief voor de klassieke glaswol. De woningen zijn zoveel mogelijk ingericht met tweedehandsmeubelen. Afgezien van de dampkap zijn alle geïnstalleerde keukens tweedehands.’

Onze visie op het Ecodorp gaat uit van de doelstellingen van een kringloop- en deeleconomie. Zo maken vijftien huishoudens gebruik van drie deelauto’s en in het washok staan er drie wasmachines die 25 huishoudens delen. Elke woning heeft een aparte aansluiting op de zonnepanelen. De netto-opbrengst van alle zonnepanelen wordt gedeeld onder alle huishoudens. Samen hebben en kunnen we alles, is het motto van de bewoners’, zegt Aarts.

Belangstelling uit andere landen

‘Ecodorp Zuiderveld is uniek in Nederland’, zegt de Kruif, de voorzitter van de CVEG, aan de telefoon. ‘We willen ons model zo breed mogelijk uitdragen. Vanuit de CVEG zijn we betrokken bij de opstart van ecologische gemeenschappen in Wageningen. Ik ben bestuurslid van het Nederlandse Netwerk van Ecodorpen, waar we het concept van ecodorp verder ontwikkelen. Een landelijk netwerk werpt zijn vruchten af. Tien jaar geleden waren er in Nederland amper zeven projecten, nu zijn er dat inmiddels 69. Ook vanuit het buitenland is er veel belangstelling. BelgEco, het Belgische netwerk van ecologische gemeenschappen, is actief op het platteland en in de stad. In het kader van het Europese netwerk GEN (Global Ecovillage Network) ontplooien Nederland, Luxemburg, Duitsland, Frankrijk en België samen activiteiten. Het is een forum om kennis te delen en collectieve initiatieven uit de lokale gemeenschap te promoten.’