Het is een traditie voor het Antwerpse strijkensemble en pianist Floristan Bataillie om samen met een acteur-verteller onder te duiken in de leef- en gevoelswereld van een belangrijk figuur uit de kunstgeschiedenis. Werd er met Stefaan Degand en Vic De Wachter al in de artistieke ziel gepeuterd van de Franse dichter Paul Verlaine en de Russische componist Pjotr Tsjaikovski, dan is het nu de beurt aan Ivan Pecnik die Antonín Dvořák (1841-1905) vertolkt.

Op een wolk

Dat de broers Ludovic en Floristan Bataillie geboeid zijn door de muziek van de Tsjechische componist is een understatement. Toen Ludovic live kennismaakte met Dvořáks negende symfonie Uit de Nieuwe Wereld zag hij voor het eerst een toekomst als professioneel muzikant. ‘Ik was dertien en we waren op gezinsuitstap in Praag. De passie bij de muzikanten en de dirigent in de mythische Rudolfinum-schouwburg droop er zo van af dat ik op een wolk naar buiten liep.’ Florestan, die enkele jaren ouder is, kan dat alleen maar beamen. ‘Toen het Brussels Philharmonic het stuk onlangs in Flagey speelde, zag ik het publiek tijdens de finale opnieuw uitzinnig worden. Het is zo goed gecomponeerd dat het geen minuut verveelt.’ Voor de gelegenheid vroegen de broers hun vader om het trage deel van de symfonie te bewerken voor kamerbezetting.

Rond de bandopnemer

Ook Pecnik is een grote fan. ‘Ik kon zijn melodieën van kindsbeen neuriën. De liefde voor klassieke muziek kreeg ik mee van mijn vader. Om het plezier van het luisteren niet te onderbreken, zaten we thuis rond een grote bandopnemer gekluisterd. Ik zie de bruine spoelen van BASF nog voor me.’ Dat het meer dan nostalgie betreft was de broers duidelijk. ‘Meer nog dan een acteur die mooi kan vertellen, kiezen we telkens iemand die hetzelfde vuur voelt branden voor een thema of een componist. Ivan is ter voorbereiding van de voorstelling een week naar Praag geweest.’ Een extra troef, want ook liefhebbers die Dvořáks American Quartet, misschien wel het meest uitgevoerde strijkkwartet aller tijden, of zijn Piano Quintet kennen, weten hoogstens dat de wat introverte componist bezeten was door treinen.

Familie, fruitbomen en duiven

‘Terwijl ik er zijn huizen bezocht en briefwisseling inkeek, ontdekte ik een gelaagde gevoelswereld,’ zegt Pecnik. Er is de verliefdheid die Dvořák koesterde voor zijn schoonzus. ‘Muzikaal komt die tot uiting in het strijkkwartet Cipressen. Ik denk ook aan de reizen, waarmee hij zijn tijd ver vooruit was, en het conservatorium dat hij oprichtte in New York. Daar versmolt hij zijn muzikale taal met die van de Native Americans en de negrospirituals, en inspireerde hij tal van filmcomponisten. In elitaire kringen werd vaak smalend gedaan over die volkse invloeden. In Wenen was het zelfs even verboden om zijn muziek uit te voeren. Als componist van het Boheemse platteland vond men hem te minnetjes. Vrije geesten zoals Brahms keken daar doorheen en gaven hem wel kansen.

‘Hij was een minder getormenteerde ziel dan Beethoven of Tsjaikovski,’ vult Florestan aan. ‘Naast een muzikaal genie bleef hij een gewone man die belang hechtte aan zijn familie, zijn fruitbomen en zijn duiven.’ Met als belangrijkste afwijking zijn liefde voor treinen. ‘Ooit bekende hij dat hij al zijn composities zou inruilen voor de uitvinding van de locomotief,’ zegt Pecnik. ‘Het gevoel van totale harmonie dat anderen aan een beekje in de natuur vinden, voelde hij in een station. Hij sprak er kruiers en perronchefs aan, noteerde zijn overstappen in een boekje en was trots als hij een traject 20 minuten sneller kon afleggen dan gewoonlijk. In de voorstelling vergelijken we de machinatie van een locomotief en een orkest, met duizenden onderdeeltjes die goed moeten zitten om vooruit te komen.

ZA – 1 JUN – 20.30
Dvořák, mijn land of mijn liefde
Ivan Pecnik, Florestan Bataillie & Desguin Strijkkwartet
Overijse, CC Den Blank, 02 687 59 59